σύριγξ

[Zambelis Spyros]

http://www.musipedia.gr/

σύριγξ, σύριγγα του Πάνα· φλογέρα του βοσκού. Ο ήχος παράγεται από φύσημα κατευθείαν μέσα στην οπή, που έχει ανοιχτεί στο επάνω άκρο, χωρίς την παρεμβολή γλωσσίδας . Συρίζω (και συρίττω) σήμαινε παίζω τη σύριγγα· επίσης, παράγω έναν συρίζοντα ήχο. Το όνομα της σύριγγας εμφανίζεται στην Ιλιάδα και στον Ύμνο στον Ερμή 512- Ίλ. Κ 13: "αυλών συριγγών τ' ένοπήν" ([ο Αγαμέμνονας, κοιτάζοντας προς το στρατόπεδο των Τρώων, θαύμαζε τις πολλές φωτιές που έκαιαν μπροστά στο Ίλιο] και τον ήχο των αυλών και των συριγγών). Βλ. επίσης Σ 526.
Γενικά, μπορεί να ειπωθεί πως ο όρος σύριγγα (σύριγξ) χρησιμοποιούνταν συχνά για όλα τα πνευστά όργανα χωρίς γλωσσίδα, ενώ για εκείνα που είχαν γλωσσίδα (απλή ή διπλή) χρησιμοποιούνταν ο όρος αυλός .
Υπήρχαν βασικά δύο είδη σύριγγας: η μονοκάλαμος και η πολυκάλαμος· Αγιοπ. (Vincent Notices 263): "Σύριγγος είδη δύο· το μεν εστι μονοκάλαμον, το δε πολυκάλαμον, ό φασιν εύρημα Πανός". Και στις δύο περιπτώσεις, η σύριγγα κατασκευαζόταν από καλάμι.
Ο τόνος της μονοκάλαμης ήταν ελαφρός, γλυκός και λιγάκι συριστικός· η έκτασή της ήταν περιορισμένη στην υψηλή περιοχή, σε αντίθεση με τον αυλό, που συχνά επονομαζόταν βαρύφθογγος (βαρύτονος). Το όργανο ήταν κατακόρυφο (ίσιο) και είχε λίγες οπές. Η πολυκάλαμη ήταν η γνωστή σύριγξ του Πανός ή σύριγγες του Πανός. Τα καλάμια (σωλήνες) ήταν συνήθως επτά, με διαφορετικό μέγεθος· σχημάτιζαν, όμως, μια οριζόντια γραμμή στο επάνω άκρο, χωρίς οπές, και ήταν συνδεδεμένα με κερί. Πολυδ. (IV, 69): "στη σύριγγα ο ήχος παράγεται με φύσημα· είναι ένα σύνολο από καλάμια (σωλήνες) δεμένα με λινάρι και κερί... πολλά καλάμια με βαθμιαία σμικρυνόμενο μέγεθος". Ο Πολυδεύκης μιλεί και για μια πεντασύριγγα (VIII, 72), ενώ ο Αγιοπολίτης για δεκακάλαμη (σ. 260). Η σύριγγα του Πάνα ήταν όργανο ποιμενικό (ο Πάνας ήταν ποιμενικός θεός, προστάτης των δασών, των κοπαδιών και των βοσκών) και δε χρησιμοποιούνταν ποτέ για καλλιτεχνικούς σκοπούς· πρβ. Ομ. Ιλ. Σ 526: "νομήες τερπόμενοι σύριγξι" (βοσκοί τερπόμενοι με τις σύριγγες).
Στην περίπτωση ισομεγεθών καλαμιών, συνήθιζαν να γεμίζουν ένα τμήμα κάθε σωλήνα με κερί, μικραίνοντας έτσι βαθμιαία την αέρινη στήλη που παλλόταν.
Κατά τον Διόδωρο Σικελιώτη (Γ', 58, 2), η Κυβέλη εφεύρε την πολυκάλαμη σύριγγα: "πολυκάλαμον σύριγγα πρώτην [Κυβέλην] επινοήσαι". Ο Πολυδεύκης (IV, 77), όμως, λέει πως είχε κελτική προέλευση: "η δε εκ καλάμων σύριγξ Κελτοίς προσήκει και τοις εν ωκεανώ νησιώταις" (η πολυκάλαμη σύριγγα αρμόζει στους Κέλτες και σε όσους κατοικούν στα νησιά του ωκεανού).

Σύμφωνα με το μύθο, ο Πάνας αγάπησε μια νύμφη από την Αρκαδία, την κόρη του ποταμού Λάδωνα Σύριγγα. Η νύμφη τρομαγμένη από την καταδίωξη του θεού ικέτευσε τον Δία να τη σώσει. Έτσι, τη στιγμή που ο Πάνας την έπιασε, εκείνη μεταμορφώθηκε σε καλαμιά· τρελός από θυμό και απογοήτευση ο Πάνας έσπασε την καλαμιά σε κομμάτια. Γρήγορα, όμως, κατάλαβε πως έκοβε το σώμα της νύμφης, και μετανιωμένος άρχισε να κλαίει και να φιλά τα κομμάτια της καλαμιάς. Ακούγοντας τους ήχους που έβγαιναν, καθώς φυσούσε κλαίοντας, οδηγήθηκε στην κατασκευή της σύριγγας.
Ο επικός ποιητής Ευφορίων (Αθήν. Δ', 184Α, 82), στο βιβλίο του Περί μελοποιϊών (ή μελοποιών) λέει πως ο Ερμής επινόησε τη μονοκάλαμη σύριγγα, ο Σειληνός την πολυκάλαμη και την κηρόδετη ο Μαρσύας : "την μεν μονοκάλαμον σύριγγα Ερμήν ευρεΐν, την δε πολυκάλαμον Σειληνόν, Μαρσύαν δε την κηρόδετον". ’λλοι αποδίδουν την εφεύρεση της μονοκάλαμης σύριγγας στον Σεύθη και τον Ρωνάκη, από τη θρακική φυλή των Μαιδών.
Γενικά, μπορεί να λεχθεί πως η πολυκάλαμη σύριγγα υπήρξε ο κυριότερος πρόδρομος της ύδραυλης .
Η σύριγγα συνδεόταν, επίσης, με τη μαγεία· ο Πλούταρχος (Πότερα των ζώων φρονιμότερα... 961Ε, 3) αναφέρει: "κηλούνται μεν γαρ έλαφοι και ίπποι σύριγξι και αυλοίς" (τα ελάφια και τα άλογα μαγεύονται [γοητεύονται] με τις σύριγγες και τους αυλούς). Στο εδάφιο αυτό η λέξη κηλούμαι θα μπορούσε να έχει απλώς τη σημασία του θέλγομαι.

Σύριγξ λεγόταν και το επιστόμιο του αυλού με μονή γλωσσίδα (πρβ. Κ. Schlesinger The Greek Aulos 54). Κατά τη θεωρία του Α. Α. Howard (βλ. Macran Αριστόξενος 243), η σύριγξ ήταν μια οπή κοντά στο επιστόμιο του αυλού, που βοηθούσε, όπως και στο κλαρινέτο, στην παραγωγή των αρμονικών (βλ. Αριστόξ. Αρμ. Ι, 21, 1 Mb, και Πλούτ. Ότι ουδ' ηδέως ζην εστιν κατ' Επίκουρον 1096Α και Περί μουσ. 1138Α).

Η λέξη σύριγξ χρησιμοποιούνταν και με τη σημασία του σφυρίγματος (LSJ).

Για την έκφραση "κατασπάν" και "ανασπάν την σύριγγα" βλ. Macran Αριστόξενος 243-244 και Κ. Schlesinger, 54 κε.· επίσης, Weil και Reinach Plut. De la Mus. 82-83, σημ. 196.

Βιβλιογραφία:

Th. Reinach, "Syrinx" DAGR VIII (1908), .σσ. 1596-1600.
H. Abert, "Syrinx", Pauly RE 2η Σειρά, IV, στήλ. 1779.
Κ. Sachs, "Pan-pipes" Hist. (1940), σσ. 142-143.
M. Wegner, Das Musikleben der Griechen (1949), σσ. 58-60.

 

[Zambelis Spyros]

[''Ο Πολυδεύκης (IV, 77), όμως, λέει πως είχε κελτική προέλευση: "η δε εκ καλάμων σύριγξ Κελτοίς προσήκει και τοις εν ωκεανώ νησιώταις" (η πολυκάλαμη σύριγγα αρμόζει στους Κέλτες και σε όσους κατοικούν στα νησιά του ωκεανού).'']

Pollux, Onomasticon

Πολυδεύκης (IV, 77)

http://www.archive.org/stream/onomas.../n311/mode/1up
Συνημμένα Thumbnails


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Κατά τον Διόδωρο Σικελιώτη (Γ', 58, 2), η Κυβέλη εφεύρε την πολυκάλαμη σύριγγα: "πολυκάλαμον σύριγγα πρώτην [Κυβέλην] επινοήσαι".'']

Ιστορική Βιβλιοθήκη
Διόδωρος Σικελιώτης

Διόδωρο Σικελιώτη, Γ', 58, 2

[3,58] Παραδέδοται δὲ τῆς θεοῦ ταύτης καὶ κατὰ τὴν Φρυγίαν γένεσις. οἱ γὰρ ἐγχώριοι μυθολογοῦσι τὸ παλαιὸν γενέσθαι βασιλέα Φρυγίας καὶ Λυδίας Μῄονα· γήμαντα δὲ Δινδύμην γεννῆσαι μὲν παιδίον θῆλυ, τρέφειν δ΄ αὐτὸ μὴ βουλόμενον εἰς ὄρος ἐκθεῖναι τὸ προσαγορευόμενον Κύβελον. ἐνταῦθα τῷ παιδίῳ κατά τινα θείαν πρόνοιαν τάς τε παρδάλεις καί τινα τῶν ἄλλων τῶν ἀλκῇ διαφερόντων θηρίων παρέχεσθαι τὴν θηλὴν καὶ διατρέφειν, γύναια δέ τινα περὶ τὸν τόπον ποιμαίνοντα κατιδεῖν τὸ γινόμενον, καὶ θαυμάσαντα τὴν περιπέτειαν ἀνελέσθαι τὸ βρέφος, καὶ προσαγορεῦσαι Κυβέλην ἀπὸ τοῦ τόπου. αὐξομένην δὲ τὴν παῖδα τῷ τε κάλλει καὶ σωφροσύνῃ διενεγκεῖν, ἔτι δὲ συνέσει γενέσθαι θαυμαστήν· τήν τε γὰρ πολυκάλαμον σύριγγα πρώτην ἐπινοῆσαι καὶ πρὸς τὰς παιδιὰς καὶ χορείας εὑρεῖν κύμβαλα καὶ τύμπανα, πρὸς δὲ τούτοις καθαρμοὺς τῶν νοσούντων κτηνῶν τε καὶ νηπίων παίδων εἰσηγήσασθαι· διὸ καὶ τῶν βρεφῶν ταῖς ἐπῳδαῖς σωζομένων καὶ τῶν πλείστων ὑπ΄ αὐτῆς ἐναγκαλιζομένων, διὰ τὴν εἰς ταῦτα σπουδὴν καὶ φιλοστοργίαν ὑπὸ πάντων αὐτὴν ὀρείαν μητέρα προσαγορευθῆναι.

http://el.wikisource.org/wiki/Ι...Aη/Γ

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Πολυδ. (IV, 69): "στη σύριγγα ο ήχος παράγεται με φύσημα· είναι ένα σύνολο από καλάμια (σωλήνες) δεμένα με λινάρι και κερί... πολλά καλάμια με βαθμιαία σμικρυνόμενο μέγεθος". Ο Πολυδεύκης μιλεί και για μια πεντασύριγγα (VIII, 72)'']

Pollux, Onomasticon

Πολυδ. IV, 69

http://www.archive.org/stream/onomas.../n309/mode/1up

VIII, 72

http://www.archive.org/stream/onomas.../n531/mode/1up
Συνημμένα Thumbnails


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Υπήρχαν βασικά δύο είδη σύριγγας: η μονοκάλαμος και η πολυκάλαμος· Αγιοπ. (Vincent Notices 263): "Σύριγγος είδη δύο· το μεν εστι μονοκάλαμον, το δε πολυκάλαμον, ό φασιν εύρημα Πανός". Και στις δύο περιπτώσεις, η σύριγγα κατασκευαζόταν από καλάμι.'']

ΑΝΟΝΥΜΕ
FRAGMENTS DE L'HAGIOPOLITE
Traduction française : M. J.-H. VINCENT.
IIe FRAGMENT DE L'HAGIOPOLITE, FOL. 19 V.[16]

Αγιοπ. (Vincent Notices 263

[Φρ]υγῶν δὲ εὕρημά ψασιν εἶναι τὸν αὐλὸν, διὰ τὸν Μαρσύαν, καὶ Ὄλυμπον, καὶ Σάτυρου· εἰσὶ γὰρ οὔτοι Φρύγες.
Σύριγγος[17] εἴδη δύο τὸ μὲν γάρ ἐστὶ μονοκάλαμον, τὸ δὲ πολυκάλαμον, ὅ φασιν εὕρημά Πανὸς τοῦ Αἰθέρος[18] καὶ νύμφης Οἰνόης[19] καὶ ὁ μὲν μῦθος οὕτως. Ὁ δὲ φυσικὸς λόγος τοιοῦτος κατὰ τὸν Πιερικὸν[20] Ὄλυμπον[21], καλάμου ἀποξηρανθέντος ἀποθραυ[σθέντος τε] εἰς συριγγοειδῆ χείλωσιν,[22] ὑπὸ τοῦ εἰσρέοντος ἀνέμου διὰ τῆς χειλώσεως, λιγυρὸν ἦχον ἀπετέλει. Οὗπερ ὁ ποιμὴν ἀκούσας ἥσθη, καὶ τοῦτον ἐκτεμὼν, προσηνές τι καὶ ἐπακτικὸν ἀπεσύριζεν. Ὁμοίῳ δὲ τρόπῳ καὶ ἄλλους ὀργανοποινησάμενος τοὺς ἀναλογίαν ἔχοντας πρὸς τὸν εὑρημένον φθόγγον ἡρμόσατο. Kαὶ ποιήσας πεντασύριγγον, ἐζηλώθτι παρὰ τῶν ἄλλων ποιμένων. Εἶτα τούτοις, ἔντιμος ἡ χρῆσις γινομένη καὶ τοῖς λοιποῖς ἀγροίκοις, ὕστερον καὶ ἐν ταῖς πολιτικαῖς ἀπολαύσεσι παρελαμβάνετο. Οἱ δὲ τότε Μακεδόνων βασιλεῖς ἐπὶ τὰ βασίλεια μετήνεγ[καν αὐτ]ών τὴν χρῆσιν, καὶ τὸ μέλος αὐτῶν ἐπικαλεῖσθαι μακεδόνιον. Μετὰ τσῦτο Ἄττις τὸ δεκάλομον[23] αὐλὸν ποιήσας, ποιμενικὴν ἐκάλει σύριγγα. Ποιήσας τὸν[24] μὲν πρῶτον δεκαδάκτυλον[25], καὶ δακτύλ[ους] ἀφελὼν, ἕως δὲ τοὺς λοιποὺς ἰσομήκεις ἑ[νὶ ἑκάστῳ ἐσχηκέναι αὐ]λῷ χειλώσας, τνρτήσας τ' αὐτῶν[26] πη[λικότητα καὶ] τομὴν, τὰ βουκολικὰ χα\ αἰπολικὰ παρὰ τὸν Σύριγγον[27] ποταμὸν ἐσύρισε.[28]

[17] Scol. de Ptolém. sur la page 17, l. 7 : σύρριγξ ὁ κοινῶς λεγόμενος σουρουλάς (mot inconnu, peut-être συραυλάς).

[18] Ms. παντὸς τοῦ αἰθέρους.

[19] Cf. Plat. Prot. t. I, p. 310, C; Paus. p. 83, 631, 662, 695; Strab. l. VIII.

[20] Ms. Πιερικνὸν.

[21] Cf. Bell, p. 35.

[22] Je suppose qu'il faut κοιλίωσιν. — Cf. Nicom. p. 19.

[23] Probablement τὸν δεκάλαμον. — On ne saurait cependant affirmer qu'il ne faille pas δεκακάλαμον, mot que la cacophonie aurait fait changer en δεκάλαμον. Dans ce cas, l'invention d'Attis aurait beaucoup moins d'importance, puisqu'au lieu d'une flûte à dix trous, il ne s'agirait plus que d'une flûte à dix tuyaux. Je ne négligerai cependant pas de faire remarquer, en faveur de la première interprétation, qu'elle est acceptée sans difficulté par M. Adrien de Lafage (à qui je l'avais communiquée) dans son Histoire générale de la musique, t. II, p. 118.

[24] Ms. τὸ.

[25] Censorin, De die natali (ch. 10), comparant les sons rendus par des flûtes de différentes longueurs, adopte aussi le doigt pour unité de mesure. Mais il donne à la plus grande flûte 12 doigts de longueur**, parce qu'alors, prenant pour fondamental le son qu'elle peut rendre, on obtient les consonances de quarte, de quinte, et d'octave, en réduisant cette longueur à 9 doigts, 8 doigts, et 6 doigts (voyez ci-après, les fragments de Psellus.)

** Ο ιβ αριθμὸς ὁ ὁ ἁρμορικώτατος. (Pachymère, fol. 22.)

[26] Ms. τῆ τῶν.

[27] Il n'est pas à ma connaissance qu'aucun auteur ait parlé du fleuve Syrinx. Au reste, ce n'est pas le seul point par lequel ce récit diffère des fables accréditées.

[28] Ms. εὐσηρῆσαι.

http://webcache.googleusercontent.co...&hl=el&ct=clnk
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

LSJ

σῦριγξ , ιγγος, h(,
A. [select] shepherd's pipe, Panspipe, “αὐλῶν συρίγγων τ᾽ ἐνοπή” Il.10.13; “νομῆες τερπόμενοι σύριγξι” 18.526; “συρίγγων ἐνοπή” h.Merc.512; “ὑπὸ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδήν” Hes.Sc.278; “οὐ μολπὰν σύριγγος ἔχων” S.Ph.213 (lyr.); καλαμίνη ς. Ar.Fr.719; “κατ᾽ ἀγροὺς τοῖς νομεῦσι σῦριγξ ἄν τις εἴη” Pl.R.399d.
2. [select] cat-call, whistle, hiss, as in theatres, Id.Lg.700c; cf. “συρίζω” 11.2, συριγμός:—the last part of the νόμος Πυθικός was called σύριγγες, prob. because it imitated the dying hisses of the serpent Pytho, Str.9.3.10.
3. [select] mouthpiece of the αὐλός, Plu.2.1138a,1096b.
4. [select] quill of the cassia, Androm. ap. Gal.14.73, Dsc.1.13; cf. συριγγίς.
II. [select] anything like a pipe:
1. [select] spear-case, = δορατοθήκη, Il.19.387.
2. [select] hole in the nave of a wheel, A.Th.205 (lyr.), Supp.181, S.El.721, E.Hipp. 1234, Theoc.24.120, etc.; cf. Suid.
3. [select] hollow part of a hinge, Parm. 1.19.
4. [select] Medic., in pl., pores or bronchial passages of the lungs, Arist.Resp.478a13,480b7, HA496b3,513b5; δι᾽ οὗ μεριεῖται τὸ πνεῦμα κατὰ τὰς ἀρτηρίας εἰς τὰς ς. Id.PA664a28; of other ducts or channels in the body, “λίφαιμοι σαρκῶν σύριγγες” Emp.100.2, cf. Max.169; “σύριγγες ἄνω φυσῶσι μελαν μένος” S.Aj.1412 (anap.); of the trachea, Hp. Cord.2; the liver-duct, “ἡ ς. τοῦ ἥπατος” Id.Mul.1.78 (cf. “θρίξ” 111); ς. αἱματόεσσα, of a vein, A.R.4.1647; ἱερὰ ς. cavity of the spine, Poll. 2.180; passage through the elephant's trunk, Aret.SD2.13.
5. [select] fistulous sore or abscess, Hp.Coac.501, Plu.2.60a, Gal.6.244; “ἐν τῷ γόνατι” Artem.1.47.
6. [select] ς. πτεροῦ, v. πτερόν 1.1.
7. [select] groove or barrel of a catapult, Ph.Bel.61.46, 62.40, Hero Bel.100.5, Vitr.10.10.3.
8. [select] subterranean passage, gallery, mine, Plb.9.41.9, 21.28.6, Str.3.2.9, al.; of the burial vaults of the Egyptian kings at Thebes, Ael.NA6.43, Paus.1.42.3, Baillet Inscr.des tombeaux des rois à Thèbes Nos.13,245, al.
9. [select] covered gallery or cloister, Callix.1, Plb.15.31.3; “σύριγγας τῶν ὑσπλήγων δύο” BCH35.286 (Delos).
10. [select] channel for counterweight in automaton, Hero Aut.2.8.
11. [select] perh. loop, J.AJ3.7.5.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/...9d&i=1#lexicon

~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Ίλ. Κ 13: "αυλών συριγγών τ' ένοπήν" ([ο Αγαμέμνονας, κοιτάζοντας προς το στρατόπεδο των Τρώων, θαύμαζε τις πολλές φωτιές που έκαιαν μπροστά στο Ίλιο] και τον ήχο των αυλών και των συριγγών). Βλ. επίσης Σ 526.'']

Homer, Iliad
Hom. Il. 10.13

Ίλ. Κ 13

ἤτοι ὅτ᾽ ἐς πεδίον τὸ Τρωϊκὸν ἀθρήσειε,
θαύμαζεν πυρὰ πολλὰ τὰ καίετο Ἰλιόθι πρὸ
αὐλῶν συρίγγων τ᾽ ἐνοπὴν ὅμαδόν τ᾽ ἀνθρώπων.
αὐτὰρ ὅτ᾽ ἐς νῆάς τε ἴδοι καὶ λαὸν Ἀχαιῶν,
15πολλὰς ἐκ κεφαλῆς προθελύμνους ἕλκετο χαίτας
ὑψόθ᾽ ἐόντι Διί, μέγα δ᾽ ἔστενε κυδάλιμον κῆρ.
ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλὴ
Νέστορ᾽ ἔπι πρῶτον Νηλήϊον ἐλθέμεν ἀνδρῶν,
εἴ τινά οἱ σὺν μῆτιν ἀμύμονα τεκτήναιτο,
20ἥ τις ἀλεξίκακος πᾶσιν Δαναοῖσι γένοιτο.
ὀρθωθεὶς δ᾽ ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα,

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/...&lang=original

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Homer, Iliad
Hom. Il. 18.526

Σ 526

τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπάνευθε δύω σκοποὶ εἵατο λαῶν
δέγμενοι ὁππότε μῆλα ἰδοίατο καὶ ἕλικας βοῦς.
525οἳ δὲ τάχα προγένοντο, δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες
τερπόμενοι σύριγξι: δόλον δ᾽ οὔ τι προνόησαν.

Homer. Homeri Opera in five volumes. Oxford, Oxford University Press. 1920.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/...&lang=original

Hymn 4 to Hermes
HH 4 512

Ύμνο στον Ερμή 512

ἔνθα βόας μὲν ἔπειτα ποτὶ ζάθεον λειμῶνα
ἐτραπέτην: αὐτοὶ δέ, Διὸς περικαλλέα τέκνα,
505ἄψορροι πρὸς Ὄλυμπον ἀγάννιφον ἐρρώσαντο
τερπόμενοι φόρμιγγι: χάρη δ᾽ ἄρα μητιέτα Ζεύς,
ἄμφω δ᾽ ἐς φιλότητα συνήγαγε: καὶ τὰ μὲν Ἑρμῆς
Λητοΐδην ἐφίλησε διαμπερὲς ὡς ἔτι καὶ νῦν,
σήματ᾽ ἐπεὶ κίθαριν μὲν Ἑκηβόλῳ ἐγγυάλιξεν
510ἱμερτήν, δεδαώς, ὃ δ᾽ ἐπωλένιον κιθάριζεν:
αὐτὸς δ᾽ αὖθ᾽ ἑτέρης σοφίης ἐκμάσσατο τέχνην:
συρίγγων ἐνοπὴν ποιήσατο τηλόθ᾽ ἀκουστήν.

Anonymous. The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White. Homeric Hymns. Cambridge, MA.,Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/...3D4:card=488

~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Ο επικός ποιητής Ευφορίων (Αθήν. Δ', 184Α, 82), στο βιβλίο του Περί μελοποιϊών (ή μελοποιών) λέει πως ο Ερμής επινόησε τη μονοκάλαμη σύριγγα, ο Σειληνός την πολυκάλαμη και την κηρόδετη ο Μαρσύας : "την μεν μονοκάλαμον σύριγγα Ερμήν ευρεΐν, την δε πολυκάλαμον Σειληνόν, Μαρσύαν δε την κηρόδετον". ’λλοι αποδίδουν την εφεύρεση της μονοκάλαμης σύριγγας στον Σεύθη και τον Ρωνάκη, από τη θρακική φυλή των Μαιδών.'']

ATHÉNÉE DE NAUCRATIS
Le Livre IV des Deipnosophistes

Αθήν. Δ', 184Α, 82

[''Μητρόδωρος δ΄ ὁ Χῖος ἐν Τρωικοῖς σύριγγα μέν φησιν εὑρεῖν Μαρσύαν καὶ αὐλὸν ἐν Κελαιναῖς, τῶν πρότερον ἑνὶ καλάμῳ συριζόντων. Εὐφορίων δ΄ ὁ ἐποποιὸς ἐν τῷ περὶ μελοποιῶν τὴν μὲν μονοκάλαμον σύριγγα Ἑρμῆν εὑρεῖν, τινὰς δ΄ ἱστορεῖν Σεύθην καὶ Ῥωνάκην τοὺς Μαιδούς, τὴν δὲ πολυκάλαμον Σιληνόν, Μαρσύαν δὲ τὴν κηρόδετον.'']


http://remacle.org/bloodwolf/erudits...e/livre4gr.htm

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''ο Πλούταρχος (Πότερα των ζώων φρονιμότερα... 961Ε, 3) αναφέρει: "κηλούνται μεν γαρ έλαφοι και ίπποι σύριγξι και αυλοίς" (τα ελάφια και τα άλογα μαγεύονται [γοητεύονται] με τις σύριγγες και τους αυλούς). Στο εδάφιο αυτό η λέξη κηλούμαι θα μπορούσε να έχει απλώς τη σημασία του θέλγομαι.'']

ΠΟΤΕΡΑ ΤΩΝ ΖΩΙΩΝ ΦΡΟΝΙΜΩΤΕΡΑ, ΤΑ ΧΕΡΣΑΙΑ Η ΤΑ ΕΝΥΔΡΑ

Πλούταρχος, Πότερα των ζώων φρονιμότερα... 961Ε, 3

Κηλοῦνται μὲν γὰρ ἔλαφοι καὶ ἵπποι σύριγξι καὶ (961e) αὐλοῖς, καὶ τοὺς παγούρους ἐκ τῶν χηραμῶν ἀνακαλοῦνται βιαζόμενοι ταῖς φώτιγξι, καὶ τὴν θρίσσαν ᾀδόντων καὶ κροτούντων ἀναδύεσθαι καὶ προϊέναι λέγουσιν. Ὁ δ' ὦτος αὖ πάλιν ἁλίσκεται γοητευόμενος, ὀρχουμένων ἐν ὄψει μεθ' ἡδονῆς ἅμα ῥυθμῷ γλιχόμενος τοὺς ὤμους συνδιαφέρειν. Οἱ δὲ περὶ τούτων ἀβελτέρως λέγοντες μήθ' ἥδεσθαι μήτε θυμοῦσθαι μήτε φοβεῖσθαι μήτε παρασκευάζεσθαι μήτε μνημονεύειν, ἀλλ' « ὡσανεὶ μνημονεύειν » τὴν μέλιτταν καὶ « ὡσανεὶ παρασκευάζεσθαι » τὴν χελιδόνα καὶ « ὡσανεὶ θυμοῦσθαι » τὸν λέοντα καὶ « ὡσανεὶ φοβεῖσθαι » τὴν ἔλαφον, οὐκ οἶδα τί χρήσονται τοῖς (961f) λέγουσι μηδὲ βλέπειν μηδ' ἀκούειν ἀλλ' « ὡσανεὶ βλέπειν » αὐτὰ καὶ « ὡσανεὶ ἀκούειν », μηδὲ φωνεῖν ἀλλ' « ὡσανεὶ φωνεῖν », μηδ' ὅλως ζῆν ἀλλ' « ὡσανεὶ ζῆν »· ταῦτα γὰρ ἐκείνων οὐ μᾶλλόν ἐστι λεγόμενα παρὰ τὴν ἐνάργειαν, ὡς ἐγὼ πείθομαι.

http://remacle.org/bloodwolf/histori...xdeterregr.htm

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

[''Σύριγξ λεγόταν και το επιστόμιο του αυλού με μονή γλωσσίδα (πρβ. Κ. Schlesinger The Greek Aulos 54). Κατά τη θεωρία του Α. Α. Howard (βλ. Macran Αριστόξενος 243), η σύριγξ ήταν μια οπή κοντά στο επιστόμιο του αυλού, που βοηθούσε, όπως και στο κλαρινέτο, στην παραγωγή των αρμονικών (βλ. Αριστόξ. Αρμ. Ι, 21, 1 Mb, και Πλούτ. Ότι ουδ' ηδέως ζην εστιν κατ' Επίκουρον 1096Α και Περί μουσ. 1138Α).'']

[''Για την έκφραση "κατασπάν" και "ανασπάν την σύριγγα" βλ. Macran Αριστόξενος 243-244 και Κ. Schlesinger, 54 κε.· επίσης, Weil και Reinach Plut. De la Mus. 82-83, σημ. 196.'']

Αρμονικά στοιχεία
Αριστόξ. Αρμ. Ι, 21

τάχα γὰρ ὁ τῶν παρθενίων
αὐλῶν ὀξύτατος φθόγγος πρὸς τὸν τῶν ὑπερτελείων βα-
ρύτατον μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ εἰρημένου τρὶς διὰ πασῶν
διάστημα καὶ κατασπασθείσης γε τῆς σύριγγος ὁ τοῦ συ-
ρίττοντος ὀξύτατος πρὸς τὸν τοῦ αὐλοῦντος βαρύτατον
μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ ῥηθέντος διαστήματος· ταὐτὸ δὲ
καὶ παιδὸς φωνὴ μικροῦ πρὸς ἀνδρὸς φωνὴν πάθοι ἄν.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

{!}

PLUTARQUE
ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

(195) Ὁ αὐτὸς δὲ λόγος καὶ περὶ Τυρταίου τε τοῦ Μαντινέως καὶ Ἀνδρέα τοῦ Κορινθίου καὶ Θρασύλλου τοῦ Φλιασίου καὶ ἑτέρων πολλῶν, οὓς πάντας ἴσμεν διὰ προαίρεσιν ἀπεσχημένους χρώματός τε καὶ μεταβολῆς καὶ πολυχορδίας καὶ ἄλλων πολλῶν ἐν μέσῳ ὄντων ῥυθμῶν τε καὶ ἁρμονιῶν καὶ λέξεων καὶ μελοποιίας καὶ ἑρμηνείας. (196) Αὐτίκα Τηλεφάνης ὁ Μεγαρικὸς οὕτως ἐπολέμησε ταῖς σύριγξιν, ὥστε τοὺς αὐλοποιοὺς οὐδ΄ ἐπιθεῖναι πώποτ΄ εἴασεν ἐπὶ τοὺς αὐλούς, ἀλλὰ καὶ τοῦ Πυθικοῦ ἀγῶνος μάλιστα διὰ τοῦτ΄ ἀπέστη. (197) Καθόλου δ΄ εἴ τις τῷ μὴ χρῆσθαι τεκμαιρόμενος καταγνώσεται τῶν μὴ χρωμένων ἄγνοιαν, πολλῶν ἄν τι φθάνοι καὶ τῶν νῦν καταγιγνώσκων, (198) οἷον τῶν μὲν Δωριωνείων τοῦ Ἀντιγενειδείου τρόπου καταφρονούντων, ἐπειδήπερ οὐ χρῶνται αὐτῷ, τῶν δ΄ Ἀντιγενειδείων τοῦ Δωριωνείου διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν, (199) τῶν δὲ κιθαρῳδῶν τοῦ Τιμοθείου τρόπου· σχεδὸν γὰρ ἀποπεφοιτήκασιν εἴς τε τὰ κατατύμματα καὶ εἰς τὰ Πολυείδου ποιήματα.

2° Aristoxène, Harm. p. 20-21 Meibom (28 Marq.) : τάχα γὰρ ὁ τῶν παρθενίων αὐλῶν ὀξύτατος φθόγγος πρὸς τὸν τῶν ὑπερτελείων βαρύτατον μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ εἰρημένου τρὶς διὰ πασῶν διάστημα, καὶ κατασπασθείσης γε τῆς σύριγγος ὁ τοῦ συρίττοντος ὀξύτατος πρὸς τὸν τοῦ αὐλοῦντος βαρύτατον μεῖζον ἄν ποιήσειε τοῦ ῥηθέντος διαστήματος ; 3° Plutarque, Non posse suaviter vivi, 13, p. 1096 B (VI, 389 Bern.) : οἷον διὰ τί τῶν ἴσων αὐλῶν ὁ στενώτερος < ὀξύτερον, ὁ δ' εὐρύτερος > βαρύτερον φθέγγεται, καὶ διὰ τί, τῆς σύριγγος ἀνασπωμένης (? κατασπωμένης ?) πᾶσιν ὀξύνεται τοῖς φθόγγοις, κλινομένης δέ, πάλιν βαρύνε <ται>. Nous ignorons complètement en quoi consistait le mécanisme désigné par les mots κατασπᾶν τὴν σύριγγα (cf. Théophr., Hist, plant., IV, 11, 5 : κατασπάσματα τὰς γλώττας ἴσχειν) et qui rendait tous les sons de l'instrument plus aigus (cf. Marquard, p. 257). On peut supposer que les tuyaux de la syringe perfectionnée étaient formés chacun par deux tubes rentrant l'un dans l'autre; à l'état normal, le tube intérieur était tiré de toute sa longueur, mais on pouvait le faire rentrer plus ou moins dans le tube extérieur, ce qui raccourcissait la colonne vibrante et rendait le son plus aigu : l'opération se faisait d'un seul mouvement pour les sept tuyaux. Un quatrième texte est d'une explication encore plus difficile ; c'est celui de Ps. Aristote, De audibilibus, éd. Didot, III, 661, l. 40 (avec la ponctuation de Wagener ap. Gevaert II, 643) : après avoir exposé que les sons des voix viriles et des τέλειοι αὐλοί sont plus « épais » que les autres, il continue ainsi : καὶ γὰρ ἂν πιέσηι τις τὰ ζεύγη (l'embouchure des tuyaux?) μᾶλλον, ὀξυτέρα ἡ φωνὴ γίνεται καὶ αὶ λεπτότερα, κᾶν κατασπάσηι τις τὰς σύριγγας · κἂν δ’ ἐπιλάβηι (?), παμπλείων ὁ ὄγχος γίνεται τῆς φωνῆς, etc. Ici encore nous ne croyons pas qu'il soit question des σύριγγες spéciales adaptées à l'aulos pythique. Le texte de Plutarque reste donc isolé.

(196) ...2° Aristoxène, Harm. p. 20-21 Meibom (28 Marq.) : τάχα γὰρ ὁ τῶν παρθενίων αὐλῶν ὀξύτατος φθόγγος πρὸς τὸν τῶν ὑπερτελείων βαρύτατον μεῖζον ἂν ποιήσειε τοῦ εἰρημένου τρὶς διὰ πασῶν διάστημα, καὶ κατασπασθείσης γε τῆς σύριγγος ὁ τοῦ συρίττοντος ὀξύτατος πρὸς τὸν τοῦ αὐλοῦντος βαρύτατον μεῖζον ἄν ποιήσειε τοῦ ῥηθέντος διαστήματος ; 3° Plutarque, Non posse suaviter vivi, 13, p. 1096 B (VI, 389 Bern.) : οἷον διὰ τί τῶν ἴσων αὐλῶν ὁ στενώτερος < ὀξύτερον, ὁ δ' εὐρύτερος > βαρύτερον φθέγγεται, καὶ διὰ τί, τῆς σύριγγος ἀνασπωμένης (? κατασπωμένης ?) πᾶσιν ὀξύνεται τοῖς φθόγγοις, κλινομένης δέ, πάλιν βαρύνε <ται>. Nous ignorons complètement en quoi consistait le mécanisme désigné par les mots κατασπᾶν τὴν σύριγγα (cf. Théophr., Hist, plant., IV, 11, 5 : κατασπάσματα τὰς γλώττας ἴσχειν) et qui rendait tous les sons de l'instrument plus aigus (cf. Marquard, p. 257). On peut supposer que les tuyaux de la syringe perfectionnée étaient formés chacun par deux tubes rentrant l'un dans l'autre; à l'état normal, le tube intérieur était tiré de toute sa longueur, mais on pouvait le faire rentrer plus ou moins dans le tube extérieur, ce qui raccourcissait la colonne vibrante et rendait le son plus aigu : l'opération se faisait d'un seul mouvement pour les sept tuyaux. Un quatrième texte est d'une explication encore plus difficile ; c'est celui de Ps. Aristote, De audibilibus, éd. Didot, III, 661, l. 40 (avec la ponctuation de Wagener ap. Gevaert II, 643) : après avoir exposé que les sons des voix viriles et des τέλειοι αὐλοί sont plus « épais » que les autres, il continue ainsi : καὶ γὰρ ἂν πιέσηι τις τὰ ζεύγη (l'embouchure des tuyaux?) μᾶλλον, ὀξυτέρα ἡ φωνὴ γίνεται καὶ αὶ λεπτότερα, κᾶν κατασπάσηι τις τὰς σύριγγας · κἂν δ’ ἐπιλάβηι (?), παμπλείων ὁ ὄγχος γίνεται τῆς φωνῆς, etc. Ici encore nous ne croyons pas qu'il soit question des σύριγγες spéciales adaptées à l'aulos pythique. Le texte de Plutarque reste donc isolé.

http://remacle.org/bloodwolf/histori.../musiquegr.htm
Τελευταία επεξεργασία από Zambelis Spyros; Σήμερα στίς 16:48.

 

[Zambelis Spyros]

http://etc.usf.edu/clipart/16700/16736/oscillum_16736.htm

Oscillum "A diminutive through osculum from os, meaning "a little face," was the term applied to faces or heads of Bacchus, which were suspended in the vineyards to be turned in every direction by the wind. Whichsoever way they looked they were supposed to make, the vines in that quarter fruitful. The figure represents the countenance of Bacchus with a beautiful, mild, and propitious expression. the other figure represents a tree with four oscilla hung upon its branches. A syrinx and a pedum are placed at the root of the tree." — Smith, 1873

 

[Zambelis Spyros]

Nimrud ivories

Chicago Lecture: Ivories from the Northwest Palace at Nimrud
lemens Reichel, PH.D.
Research Associate
Oriental Institute
Chicago
Dr. Georgina Herrmann
Institute of Archaeology (London)
British School of Archaeology in Iraq

Dr. Herrmann is among the leading experts on ivories from the Neo-Assyrian period and editor of the Nimrud Ivories Project. She has authored and co-authored three volumes on ivory furniture and fixtures from Fort Shalmaneser in the series "Ivories from Nimrud" and published numerous articles on ivory styles and "schools," trying to delineate the geographic and cultural origins of these artifacts. In this workshop she will introduce and discuss the ivories from the Northwest Palace of Assunasirpal II at Nimrud, which to present day have largely remained unpublished.

Friday 1 April , 2005 at 2 p.m.

LaSalle Room
Oriental Institute
1155 E 58th St.
Chicago IL 60637

http://www.nineveh.com/Education/Ivories from the Northwest Palace at Nimrud.html

 

[Zambelis Spyros]

"Η υπόγεια λίμνη της Μελισσάνης που ανακαλύφθηκε το 1951 από τον σπηλαιολόγο Γιάννη Πετρόχειλο, βρίσκεται στον Καραβόμυλο, λίγο έξω από τη Σάμη. Στο εσωτερικό της έχει καταρρεύσει ένα μεγάλο μέρος της οροφής, αποκαλύπτοντας ένα συναρπαστικό θέαμα. Στην αρχαιότητα, η λίμνη ήταν τόπος λατρείας του Πάνα και της νύμφης Μελισσάνθης. Ο μύθος λέει πως η Μελισσάνθη αυτοκτόνησε μέσα στη λίμνη από τη λύπη της, επειδή ο Πάνας δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά της. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η βοσκοπούλα Μελισσάνθη έχασε ένα πρόβατο και καθώς προσπαθούσε να το βρει, σκόνταψε και έπεσε μέσα στη λίμνη. Μέσα στη λίμνη βρίσκεται ένα νησάκι, στο οποίο ο αρχαιολόγος Σ. Μαρινάτος ανακάλυψε ιερό του Πάνα, τα ευρήματα του οποίου βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αργοστολίου. Τα ευρήματα αυτά είναι ένα πήλινο ειδώλιο του θεού Πάνα, ένας πήλινος δίσκος που απεικονίζει νύμφες να χορεύουν, μια πήλινη πλάκα με πομπή νυμφών καθώς και ένα μικρό πλακίδιο με ανάγλυφη γυναικεία μορφή."

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Αρχαιολογικό Μουσείο Αργοστολίου Κεφαλονιάς
Μιχάλης Πετρόπουλος
Αρχαιολογία και Τέχνες
Τεύχος 100
Σεπτέμβριος 2006

http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/100_134-137.pdf

http://www.kefalonianet.gr/el/infoID.asp?CatID=1&ScatID=7&EntityID=77, όπως βρέθηκε την 4 Μάιος 2006 00:15:34 GMT.

 

[Zambelis Spyros]

Grotesque theater masks on a silver cup.
Hildesheim treasure, late 1st century B.C.

http://masca.museum.upenn.edu/roman_wineii/bacchic/bacchus_2.html

 

[Zambelis Spyros]

Le Dictionnaire des Antiquités Grecques et Romaines de Daremberg et Saglio

http://dagr.univ-tlse2.fr/sdx/dagr/...=2&numPage=792&filtre=syrinx&nomEntree=SYRINX

 

[Zambelis Spyros]

Pataki Elvira
Ο δάσκαλος, μαθητής και η σύριγξ [Theokritos V.]

Antik tanulmányok. 40 (1996) 79–89. 1999. – A mester, a tanítvány és a syrinx : Theokritos V. idilljéhez. – In: Antik tanulmányok. 43 (1999) 101–115

(μελέτη, ουγγαρέζικα)


Pataki Elvira
Pázmány Péter Catholic University (PPKE)
Telefon:
(26) 577-000
Mellék:
2800

E-mail
pataki.elvira@btk.ppke.hu

Anselmianum 211/A

 

[Zambelis Spyros]

Αραπογιάννη Ξένη
Δρ. Αρχαιολογίας


ΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

Τα γνωστά και με βεβαιότητα ταυτισμένα σπήλαια του Πανός στην Αττική, βρίσκονται στην Ακρόπολη των Αθηνών, στην Πάρνηθα, στη Βάρη, στο Μαραθώνα, στο Δαφνί, στην Ελευσίνα και στην Πεντέλη.

Ιερό του Πανός εντοπίσθηκε και στον Ιλισσό, το γνωστό ως Παριλίσσιο ιερό, ενώ δεν πρέπει να αποκλειστεί η ύπαρξη ιερών και στην Ψυττάλεια, νησί αφιερωμένο στον Πάνα, στον Πειραιά, στο Διόνυσο και στην Εκάλη, απ΄όπου υπήρξαν μόνο σποραδικά ευρήματα.

Τα ανασκαφικά στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας για τα σπήλαια αυτά δεν είναι επαρκή, εφόσον κανένα δεν έχει ερευνηθεί συστηματικά, εκτός ίσως από τα σπήλαια της Βάρης και της Πεντέλης.

Εν τούτοις από το πλούσιο και ποικίλλο αρχαιολογικό υλικό που υπάρχει, είναι δυνατό να οδηγηθούμε σε νέα συμπεράσματα σχετικά με την χρονική διάρκεια της λειτουργίας τους και το είδος της εξασκούμενης σε αυτά λατρείας.

Ο Παν, αν και θεότητα επείσακτη, έγινε ευρύτατα αποδεκτός στην Αττική, επειδή συνδέθηκε με τις νικηφόρες μάχες των Ελλήνων κατά των Περσών.

Η λατρεία του Πανός εισήχθη στις αρχές του 5ου αιώνα π.χ. αμέσως μετά την μάχη του Μαραθώνα, αφού σύμφωνα με την παράδοση (Ηρόδοτος 6, 105 και Παυσανίας I 28,4 και VIII 54,6) χάρις στην δική του βοήθεια κατόρθωσαν οι Ελληνες να πετύχουν μία λαμπρή νίκη κατά των Περσών.

Η καταγωγή του τραγόμορφου θεού από τα άγρια βουνά της Αρκαδίας, υπήρξε και ο λόγος της συμβολικής εγκατάστασης των ιερών του μέσα σε σπήλαια της Αττικής, προκειμένου να θυμίζουν το φυσικό περιβάλλον της προέλευσής του.

Από την χρονολόγηση των ευρημάτων κάθε σπηλαίου, γίνεται φανερό, ότι σε γενικές γραμμές η χρονική διάρκεια της λειτουργίας τους είναι ταυτόχρονη.

Η λατρεία του Πανός και των Νυμφών φθάνει στο αποκορύφωμά της στον 4ο αιώνα π.χ., γεγονός που μπορεί να συνδεθεί με την επικρατούσα διαμορφωμένη κοινωνικοοικονομική αντίληψη της εποχής, που βασίζεται στην ιδέα του αγρότη-πολίτη.

Στους ελληνιστικούς χρόνους σημειώνεται μία παρακμή της λατρείας, η οποία όμως αναζωπυρώνεται στην ρωμαική εποχή.

Η χρήση των σπηλαίων συνεχίζεται και στους πρώτους μεταχριστιανικούς χρόνους μέχρι το τέλος του 6ου και τις αρχές του 7ου αιώνα μ.χ. οπότε εγκαταλείπεται πλέον οριστικά.

Φαίνεται πάντως πως ο Παν, ως ένας απλοικός θεός, βρήκε ανταπόκριση στο κοινό λαικό αίσθημα, μένοντας ζωντανός στις θρησκευτικές παραδόσεις των απλών ανθρώπων έως τους ύστερους ρωμαικούς χρόνους, οπότε επισκιάστηκε και αντικαταστάθηκε σταδιακά από νέες εισηγμένες θεότητες.

~~~~~~~~~~~~~~~~~

Η Ξένη Αραπογιάννη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Ιστορικό-Αρχαιολογικό, και είναι διδάκτωρ Κλασικής Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ως αρχαιολόγος του Υπ. Πολιτισμού υπηρέτησε επί σειρά ετών σε διάφορες Εφορείες Αρχαιοτήτων (Β΄, Ι΄ Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων). Από το 1990 ως την άνοιξη του 2006 υπήρξε Διευθύντρια της Ζ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ολυμπίας, όπου διεξήγαγε σημαντικό αρχαιολογικό και ανασκαφικό έργο στους νομούς Ηλείας, Μεσσηνίας και Ζακύνθου. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τής χώρας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 είχε την ευθύνη όλων των έργων που πραγματοποιήθηκαν στην Ολυμπία καθώς και της επανέκθεσης των τριών Μουσείων της και του Αρχαιολογικού Μουσείου της 'Ηλιδας. Από τον Απρίλιο του 2006 ασκεί καθήκοντα διευθύντριας στη νεοσυσταθείσα ΛΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.

 

[Zambelis Spyros]

Σπήλαιο Πανός

Eνα από τα πλέον ενδιαφέροντα σπήλαια είναι το σπήλαιο «Πανός» ή «Λυχνοσπηλιά» ή «Πάνειο aντρο». Bρίσκεται στην αριστερή πλαγιά της χαράδρας της Γκούρας σε υψόμετρο 770 μ., στο βουνό Ταμίλθι, στους νοτιοδυτικούς πρόποδες της Πάρνηθας, του Δήμου Φυλής. Η πρόσβαση γίνεται από την Αγ. Τριάδα, αλλά και από το φρούριο Φυλής μέσω του ρέματος και με ανάβαση στη δυσπρόσιτη πλαγιά. Χρειάζεται προσοχή για να φθάσει κανείς στο πλάτωμα που περιβάλλεται από βραχώδεις όγκους, στους οποίους υπάρχουν λαξευμένες οπές. Ο χώρος παρουσιάζει εικόνα κατακρήμνισης, λόγω γεωτεκτονικής δράσης που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της χαράδρας Κελάδωνα (αρχαία ονομασία της σημερινής Γκούρας). Στους βράχους, γύρω από τη σχεδόν καλυμμένη από πλατάνια είσοδο του σπηλαίου, υπάρχουν λαξευμένες από την αρχαιότητα υποδοχές για τοποθέτηση των αναθημάτων. Εκεί υπήρχαν χαραγμένες επιγραφές, από τις οποίες μόνο μία κατορθώθηκε να αναγνωσθεί από τους αρχαιολόγους στα τέλη του 19ου αι. Eτσι αποκαλύφθηκε τόσο το αρχαίο όνομα της ρεματιάς (Κελάδων), όσο και του θεού (Παν).

Tο ιερό αυτό σπήλαιο, στο οποίο λατρευόταν ο Πάνας, ο τραγοπόδαρος θεός των αρχαίων, προστάτης των βουνών, των δασών, των σπηλαίων, αλλά και των ποιμνίων, έχει είσοδο κωνικού σχήματος που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Οδηγεί σε στενόμακρη αίθουσα, μήκους 68 μ. περίπου και πλάτους κυμαινόμενου μέχρι 15 μ. Από υπερυψωμένο στενότατο πέρασμα αριστερά, οδηγούμαστε σε δεύτερη μικρή αίθουσα που έγινε ευρύτερα γνωστή μόλις το 1960 από τον σπηλαιολόγο Γιάννη Ιωάννου. Eχει μήκος 20 μ., πλάτος 9 μ. και ύψος 4 μ. και μεγάλη λιθωματική λεκάνη από όμορφο σταλαγμιτικό υλικό, άλλοτε γεμάτη νερό και με λευκούς σταλακτίτες. Από αυτή την αίθουσα υπάρχει, σε ψηλότερο σημείο της, δεύτερη αλλά απρόσιτη έξοδος - είσοδος.
Σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος στο σπήλαιο του Πανός. Tο σπήλαιο αυτό είναι «ζωντανό», καθώς παρουσιάζει σταγονορροή και έχει δική του πανίδα, κυρίως από νυχτερίδες και δολιχόποδα (φωτ.: Πην. Mατσούκα).

Το δάπεδο της πρώτης αίθουσας είναι σκεπασμένο σε μεγάλο μέρος του από πετρωμένες ροές (goors), οι οποίες έχουν σχηματίσει στο κέντρο του σπηλαίου μεγάλες λιθωματικές λεκάνες. Oι τελευταίες παλαιότερα ήταν γεμάτες νερό, καθώς στο σπήλαιο υπήρχαν τρεις πηγές. Σε μία από αυτές ο Ι. Πετρόχειλος βρήκε το 1952 πολλά niphargos (τυφλά υδρόβια αμφίποδα). Ο σταλακτιτικός διάκοσμος του σπηλαίου είναι μαυρισμένος από τα λυχνάρια, τους πυρσούς και τα ξύλα που χρησιμοποιούσαν για φωτισμό οι προσερχόμενοι για τη λατρεία του Πάνα, αλλά και κατά τους χριστιανικούς χρόνους.

Tο σπήλαιο ονομάζεται και «Λυχνοσπηλιά», χάρη στα πολυάριθμα λυχνάρια, περί τα 2.000, που βρέθηκαν κατά την αρχαιολογική έρευνα, η οποία προσδιόρισε τρεις περιόδους χρησιμοποιήσεως του σπηλαίου. Το ανώτερο στρώμα φθάνει έως τα μεσαιωνικά χρόνια. Σε αυτό βρέθηκαν τα λυχνάρια, μία χρυσή πόρπη, χάλκινα νομίσματα και ιατρικά εργαλεία, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στο σπήλαιο λατρεύονταν επίσης ο Ασκληπιός και οι Νύμφες. Το μεσαίο στρώμα αποκάλυψε θραύσματα αγγείων από τους προχριστιανικούς χρόνους έως τον 5ο αι., πήλινα ειδώλια, μικρά ανάγλυφα και αγάλματα με τον Πάνα και τις Νύμφες και θυμιατήρια που επιβεβαιώνουν τη λατρευτική χρήση του σπηλαίου. Το κατώτερο στρώμα αποκάλυψε θραύσματα κεραμικής προϊστορικής τέχνης και μερικά μυκηναϊκά.

Το σπήλαιο του Πανός είναι «ζωντανό» σπήλαιο, καθώς παρουσιάζει σταγονορροή, και έχει δική του πανίδα, κυρίως από νυχτερίδες, αλλά και δολιχόποδα.

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_01/01/2005_1283612

 

[Zambelis Spyros]

Διδακτορικές διατριβές σε εξέλιξη

Κραουνάκη Ιωάννα

Σπηλαίου Πανός Μαραθώνος μαρτυρία: Εργα ανθρώπων γαίας Αττικής, εποχής Νεολιθικής - Πρωτοχαλκής

Γ. Κορρές, Ελ. Μαντζουράνη, H. Hauptmann

Κραουνάκη, Ιωάννα

''Η Ιωάννα Κραουνάκη γεννήθηκε το Μάιο του 1959 στην Αθήνα. Σπούδασε αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και με υποτροφία της Deutscher Akademischer Austauschdienst πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης με ειδίκευση στο Νεολιθικό Αιγαιακό Πολιτισμό. Από τα φοιτητικά της χρόνια συμμετείχε σε ελληνικές και ξένες ανασκαφές ανά την Ελλάδα, ενώ από το 1989, ως υπάλληλος του Υπουργείου Πολιτισμού, διεξήγαγε ανασκαφές και αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή του Πειραιά, της Αττικής γενικότερα και στη νήσο Πάρο, με αντίστοιχες δημοσιεύσεις. Στην προσπάθεια απόδρασής της από τα δημοσιοϋπαλληλικά στεγανά και την αυστηρή γλώσσα της επιστήμης της, με αναφορές όμως σ' αυτήν, επιδόθηκε στην κατασκευή μεταλλικών κοσμημάτων και τη συγγραφή «παραμυθιών» απελευθερώνοντας το συναίσθημα και τη φαντασία της. Το «H εποχή μας τότε λεγόταν σήμερα» αποτελεί το πρώτο της έργο και είναι εμπνευσμένο από μια διδακτορική διατριβή που δεν ολοκλήρωσε ποτέ.''

http://www.paper-bookland.gr/books.asp?action=author&authorID=75010.

 

[Zambelis Spyros]

Λίγο πιο κάτω, αμέσως δεξιά της Βασιλέως Κωνσταντίνου και δίπλα στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, υπήρχε μια σπηλιά που, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, κατά την Πελασγική εποχή θα πρέπει να είχε χρησιμοποιηθεί ως κατοικία. Η σπηλιά αυτή ονομαζόταν (και ονομάζεται) "σπήλαιο του Πανός" επειδή στη δεξιά κάθετη πλευρά της υπήρχε σκαλισμένη η μορφή του Πάνα.

www.iranon.gr/ATHINA/ATHINA14bTEXT.htm

 

[Zambelis Spyros]

Germany, Robert
The Figure of Echo in the Homeric Hymn to Pan
American Journal of Philology - Volume 126, Number 2 (Whole Number 502), Summer 2005, pp. 187-208 - Article

Subjects:
Homer. - Hymn to Pan.
Echo (Greek mythology)
Repetition in literature.
Psychoanalysis and literature.

Abstract
This paper presents a literary reading of the Homeric Hymn to Pan, tracing the effects of phonetic, verbal, and thematic repetitions throughout the hymn and especially surrounding the appearance of Echo in line 21. A close reading of the structures generated by these repetitions reveals a complex superimposition of structural schemata, and a psychoanalytic reader-response analysis relates our deferred expectation for closure to Pan's disappointed desire for Echo in the erotic myth. The nightingale simile, in its allusion to the Odyssey, enacts another kind of echo and illustrates the self-conscious intertextuality of the archaic Greek poetics of variation.


http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/american_journal_of_philology/v126/126.2germany.pdf

 

[Zambelis Spyros]

Vase Number 1003948
Fabric SOUTH ITALIAN, APULIAN
Technique RED-FIGURE
Shape Record KRATER, BELL
Current Collection Goteborg, Rohsska Mus: 13.71
Publication Record Corpus Vasorum Antiquorum: GOTEBORG, PUBLIC COLLECTIONS, 81, 82, FIG.246, PL.(102) 37.1-5
View Whole CVA Plates

 

[Zambelis Spyros]

http://www.beazley.ox.ac.uk/XDB/ASP...wwindow=&BrowseSession=1&companyPage=Contacts

 

[Zambelis Spyros]

Vase Number 9008620
Fabric SOUTH ITALIAN, APULIAN
Technique RED-FIGURE
Shape Record MUG
Decoration A: RETURN OF ALKESTIS (?) - ABOVE: PAN AND SYRINX, SEATED WOMAN WITH PHIALE, ALTAR ENCIRCLED BY INFULA WITH BUKRANION, SEATED WOMAN WITH CROSS-BAR TORCH (PERSEPHONE?), YOUTH AND SATYR; BELOW: APOLLO AND ADMETOS, HERAKLES, ALKESTIS BETWEEN TWO SMALL CHILDREN, PAIDAGOGOS AND SEATED WOMAN WITH PHIALE
Current Collection 1: Fiesole, A. Costantini
Publication Record Corpus Vasorum Antiquorum: FIESOLE, COLLEZIONE COSTANTINI 2, 18-19, PLS.(2578,2579,2580) 18.1-3, 19.1-2, 20.1
View Whole CVA Plates
Publication Record Trendall, A.D. and Cambitoglou, A., The Red-Figured Vases of Apulia (Oxford, 1978): 427.68

 

[Zambelis Spyros]

Vase Number 1003948 Fabric SOUTH ITALIAN, APULIAN Technique RED-FIGURE Shape Record KRATER, BELL Current Collection Goteborg, Rohsska Mus: 13.71 Publication Record Corpus Vasorum Antiquorum: GOTEBORG, PUBLIC COLLECTIONS, 81, 82, FIG.246, PL.(102) 37.1-5
View Whole CVA Plates

 

[Zambelis Spyros]

Panpipes: BM 1888,0512.742
Sep 22
2009 Comments Off
BM 1888,0512.742
Location: British Museum
Medium: Moulded baked clay
Period: 200 BC to 200 AD, Hellenistic?
Description: A young naked pan-pipe player. Note that the smaller sized pipes on the instrument are to the left of the musician as is typical of Greece. This indicates that the musical system might have been descending. It is difficult to say if the musician is winged as the right ‘wing’ is missing.

BM 1888,0512.742

http://www.icobase.com/?m=200909

 

[Zambelis Spyros]

http://www.skulpturhalle.ch/sammlung/highlights/2009/03/aufforderung.html

Sammlung

«Skulptur des Monats» März 2009
Satyr und Nymphe von der Gruppe «Aufforderung zum Tanz»
Original
Datierung: Römische Marmorkopien nach einer hellenistischen Zweiergruppe aus der Zeit um 150/30 v. Chr.
Material: Marmor
Herkunft: Satyrstatue SH 1542: angeblich aus Rom; Nymphe SH 731: Herkunft unbekannt.
Standorte: SH 731: Basel, Antikenmuseum und Sammlung Ludwig, Inv. Kä 233; SH 732a: Florenz, Uffizien; SH 732: Paris, Louvre; SH 1542: verschollen (die 1784 erst mals nachgewiesene Statue soll an den russi schen Zarenhof verkauft worden sein. Sie ist jedoch nicht mehr auffindbar und einzig durch einen 1802 erworbe nen Gipsabguss in Göttingen überliefert, der unserem Abguss als Vorlage diente).
Höhe: 87 cm (Nymphe SH 731); 140 cm (Satyr SH 1542).

Abguss
Inv.-Nr.: 64-27 / SH 732; 64-28 / 732a; 64-70 / 731; 91-19 / SH 1542
Hersteller: Abgusswerkstatt der Skulpturhalle (1964); Göttingen, Archäologisches Institut der Universität (1991)
Material: Gips, teils patiniert

Werkbetrachtung
In der nordwestkleinasiatischen Stadt Kyzikos, in der Nähe der grossen Marmorbrüche von Prokonnesos ge legen, muss sich, wie das Reversbild einer unter Sep timius Severus geprägten römischen Münze dieser Stadt (Abb. 4) nahe legt, eine Zweier gruppe befunden haben, die sich aus einem tanzen den Satyr und einer ihm zusehenden sitzenden Nymphe zusammensetzte. Leider sind keine weiteren Informationen über den Auf stellungsort, Entstehungszeit oder gar Künstler dieser Gruppe überliefert. Doch dass sich das Münzbild auf eine wichtige und bekannte statuarische Gruppe be zieht, belegt auch eine Reihe von römischen, Satyr- und Nymphenstatuen, die alle offensichtlich das glei che Vorbild wie das Münzbild wiederholen. Als erster hat dies im Jahr 1909 der Pra ger Archäologieprofessor Wil helm Klein erkannt (siehe Abb. 3). Er war es auch, der den seither all gemein gebräuchli chen Namen ‹Auffor derung zum Tanz› geprägt hatte.


Abb. 1: Gipsabguss des Satyrs in der Skulpturhalle (SH 1542)
Von den heute bekannten Repli ken ist keine vollständig erhalten. Die nur im Abguss erhaltene Satyrstatue aus Rom (unser Abguss SH 1542) sowie eine Marmorstatue im Palazzo Corsini in Rom zei gen die Komposition bei nahe vollständig: Nur die Hände fehlen (oder sind ergänzt). Überdies exis tieren zwei Köpfe (Rom und Paris, danach unser Abguss SH 732) sowie noch weitere Fragmente, etwa der Torso in den Uffizien (unser Abguss 732a).


Abb. 2: Gipsabguss der Nymphe in der Skulpturhalle (SH 731)
Was die Überlieferung der Nymphe angeht, so fehlen an den am komplettesten erhaltenen Marmorkopien, den Rep liken in den Museen von Brüssel, Florenz und Genf, ent weder der Kopf (Brüssel und Florenz), oder der linke Fuss und die rechte Hand (Genf und Brüssel). An der Kopie im Basler Antikenmuseum (danach unser Abguss SH 731) sind sogar alle ursprünglich vorragen den Körperteile abgebro chen, dennoch kommt das Motiv der Statue auch hier anschaulich zur Geltung. Die junge Frau sitzt mit ent blösstem Oberköper auf einem Felsen. Mit dem linken Arm stützt sie sich auf, mit der Rechten greift sie zum Fuss ihres übergeschlagenen Beines. Sie hat sich wohl eben ihre Sandale abgestreift, denn die Füsse an den entsprechend erhaltenen Repli ken sind bereits nackt. Dieser erotische Gestus des Schuhabziehens ist mit der offen sichtlichen Bereitschaft der Sitzenden, der Einladung zum Tanz nachzukommen, in Verbindung zu bringen; das verschmitzte Lachen (das die Kopien mit erhaltenem Kopf belegen) unter stützt diese Deutung. Dass das Mädchen mit nacktem Oberkörper da sitzt, dient wohl nicht allein dazu, die erotisch aufgeladene Situation zu verstärken; es ist wohl auch als ein Hinweis darauf zu werten, dass es sich bei dieser jungen Frau nicht um eine beliebige Gespielin eines Satyrn, etwa eine Mänade, handelt, sondern konkret um eine Was sernymphe, also eine Vertreterin der Najaden, die im griechischen Mythos für Quellge wässer zuständig waren und die ebenfalls zum Gefolge des Dionysos und seiner Satyrn gehörten.


Abb. 3: Rekonstruktion von Klein (1909)
Der Satyr balanciert in tänzelnder Bewegung auf sei nem linken Bein und stampft mit dem Fuss des anderen, leicht angehoben Beins auf ein Krupezion, eine Art Klapperinstrument. Der Rhythmus, den der junge Satyr damit erzeugt, hat den ganzen Körper erfasst; die Arme greifen stark aus, der rechte nach oben, der andere zur Seite. In den Händen dürfte der Satyr Zimbeln geschla gen oder einfach mit den Fingern geschnippt haben und damit den Rhythmus und die Tanzeinladung zusätzlich unterstrichen haben. Sein Kopf und Blick sind nach unten zur Klapper gerichtet. Der Mund ist wie bei der Mänade zu einem verschmitzten Lachen hoch ge zogen. Der Schwanz hinten am Rücken, die Esels ohren und die struppigen Haare untermalen seinen dämoni schen aber gleichwohl fröhlichen Charakter.

Der Baumstamm neben seinem linken Bein ist eine Zutat des Kopisten, ebenso die daran angebrachte Panflöte und der Hirtenstab, die aber beide bestens in den Kon text der Satyrn passen. Satyrn stellen eine mythische Urbevölkerung der ländlichen Gegenden Griechen lands dar. Einerseits verkörpern die wilden Wesen die Naturgewalten, wozu auch ihr aufbrausendes wildes Gemüt passt, andererseits verfügen sie über musikali sche und tänzerische Fähigkeiten. So hat der Hirtengott Pan die nach ihm benannte Schilfflöte erfunden und der Satyr Marsyas hat das Spiel auf der Doppelflöte aulos derart gut beherrscht, dass er gar den Musengott Apoll persönlich zum Wettstreit herausgefordert hat. Zusammen mit Mänaden und sonstigen Naturgeistern, wie eben den Nymphen, gehörten die Satyrn zum fröh lich, bisweilen orgiastisch auftretenden Gefolge des Weingottes Dionysos. Dionysische Themen erfreuten sich besonders in der hellenistischen Kunst einer stei genden Beliebtheit. Die wohlhabenden römischen Gutsbesitzer verwendeten für den statutarischen Schmuck ihrer Villen, Gärten und Bäder gerne entspre chende Marmorkopien. Sie waren formvollendeter Ausdruck einer Verklärung der bäuerlichen Welt, die dem bürgerlichen Alltag effektvoll als idealisierte Wunschvorstellung entgegengestellt wurde. Die Leich tigkeit der Komposition und des Themas aber natürlich auch die erotische Konnotation stachelten den Reiz solcher Themen zusätzlich an.


Abb. 4: Münze von Kyzikos
Die Fundumstände der meisten Repliken, sowohl des Satyrn wie auch der Nymphe, sind nicht geklärt, es wurde sogar vermutet, dass die Skulpturen als Einzel werke entstanden sind und nicht unbedingt eine Gruppe gebildet haben dürften. Umso grössere Bedeu tung kommt neben der Münze aus Kyzikos den unlängst bekannt gemachten Statu enfunden zu, die in den Rui nen des im 1. Jh.n.Chr. erstell ten Nymphäums des Lae canius Bassus in Ephesos gemacht wurden, und in denen auch ein Torso des tan zenden Satyrn neben dem der sitzenden Nymphe zum Vorschein gekommen waren, womit die Zugehörigkeit der beiden Stauten zu einer gemeinsamen Gruppe endgül tig bestätigt wor den ist. Auch die Deutung der «Mänade» als Nymphe bekommt durch den Kontext des Nymphäums ihre Bestätigung.

Wie die Funde aus Ephesos und die Münze aus Kyzikos nahe legen, dürfte die Gruppe im Urbild in Kleinasien geschaffen worden sein. Aufgrund der Stilsprache kommt als Zeitpunkt der 3. Viertel des 2. Jhs. v. Chr. in Frage, eine Epoche, in welcher der hellenistische Osten auch zahlreiche andere, thematisch verwandte Werke hervorgebracht hat.

Tomas Lochman

Auswahl an Literatur
Wilhelm Klein, Zeitschrift für bildende Kunst 20, 1909, S. 101ff.
Gioia De Luca, Der Satyr im Palazzo Corsini, Rom. Eine Replik der Gruppe «Aufforderung zum Tanz», in: Antike Plastik XV (1975) 73ff.
Brunhilde Sismondo Ridgway, Hellenistic Sculpture I (1990) 321ff.
Adrian Stähli, in: Klaus Stemmer (Hg.), Standorte. Kontext und Funktion antiker Skulptur (Aus stellungskatalog der Abguss-Sammlung antiker Plastik Berlin, 1995) 419–421 Nr. D 15–17
Peter Blome, Antikenmuseum Basel und Sammlung Ludwig (Museumskatalog 1999) S. 34f. Abb. 35f.
Wilfred Geominy, Zur Komposition der Gruppe «Aufforderung zum Tanz», in: Hellenistische Gruppen. Gedenk schrift für Andreas Linfert (1999) 141–155

 

[Zambelis Spyros]

S27.5 SEILENOS & INFANT DIONYSOS

Museum Collection: Museo Archeologico Nazionale di Napoli, Naples, Italy
Catalogue Number: TBA
Title: "Silenus & infant Dionysus "
Class: Free-standing statue
Material: Marble
Height: --
Context: --
Original / Copy: --
Style: --
Date: --
Period: Imperial Roman

SUMMARY

The horse-eared god Seilenos clashing cymbals and carrying the infant Dionysos on his shoulders. Beside him draped over a rock are a deer-skin cape and pan-pipes.

http://www.theoi.com/Gallery/S27.5.html