Ἀγαπητὲ πάτερ Ἀμφιλόχιε,
Καταρχὴν δὲν εἶμαι Γάλλος οὔτε προσήλυτος στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία οὔτε μᾶλλον καὶ νεώτερός σας, οὔτε μὲ πόνεσε (γιατί, ἆραγε ἡ ἀλήθεια ''γιὰ τὸ ἱστορικὸ τῆς μετάφρασης τῆς ὑμνολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ τὴν μελοποίηση της''. Μίλησα μονάχα γιὰ τὸ ὕφος σας καὶ γιὰ κάποιες ὑπερβολές (ἡ ἀλήθεια δὲν βλάπτει, οἱ γενικεύσεις ὅμως, ναί). Τίποτα ἄλλο.
Ὅσον ἀφορᾶ στὶς ''μεταφράσεις ἀμφιβόλου γνησιότητος'', στὸ πρῶτο μου μήνυμα λέω τὸ ἴδιο ἄλλαις λέξεσι, ὑπογραμμίζοντας ἐπίσης τὴν ἀνεπάρκεια στὴ γνῶσι τῶν παραδοσιακῶν ψαλτικῶν πηγῶν, (ἐσεῖς μιλᾶτε γιὰ καινοτομίες ποὺ σείουν τὴ δομὴ τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς). Ἐγὼ μιλῶ γιὰ τὴν αἰτία, ἐσεῖς γιὰ τὸ ἀποτέλεσμα: ἄρα συνάδουμε. Νομίζετε ὅμως ὅτι ἐδῶ βρίσκεται ἡ αἰτία ποὺ ''κινδυνεύει ἡ Πίστη μας, ἡ Πίστη τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν'';
Οἱ γαλλικὲς λέξεις καὶ ἐκφράσεις, τὶς ὁποῖες ἐνέχει τὸ μήνυμά σας, σὲ ποιὸν ἀπευθύνονται; Ἡ δὲ παράθεσι τοῦ περίφημου ''Στρατάρχη" (δικό σας, τὸ κεφαλαῖο Σ), εἶναι τουλάχιστον σοβαρὸ ἀτόπημα.
Ἀφοῦ λέτε ''πρὶν σχολιάσετε, προσπαθῆτε νὰ ἐνημερωθεῖτε καλὰ... διότι δὲν εἶσθε καθόλου διαβασμένος'', δὲν θὰ ἐπανέλθω. Τὸ βιβλίο σας θὰ ρίξει σίγουρα ἄπλετο φῶς στὸ θέμα, τὸ ὁποῖο ἐξάλλου δὲν μὲ ἀπασχολεῖ ἰδιαίτερα. Ἕως τότε, "Εἰρήνευσον ἐν σεαυτῶ, καὶ εἰρηνεύσει σοι ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ" (Ἀββᾶς Ἰσαάκ, ἐπίσκοπος Νινευί). Συγχωρέστε με ποὺ σᾶς ἐνόχλησα.
Κύριε Μάρκελλε,
Σᾶς ζητῶ συγγνώμη ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου. Εὐχαριστῶ τὸν ἀδελφὸ καὶ ἄξιο συλλείτουργό μου π. Μάξιμο Ματθαῖο ποὺ μὲ φώτισε νὰ ἀναθεωρήσω τὴ στάση μου ἀπέναντί σας. Τὸ ὄνομά σας, Μάρκελλος, Marcel, μὲ μπέρδεψε.
Δὲν ἰσχύουν γιὰ σας οἱ γαλλικὲς μου ἀναφορές. Ἰσχύουν γιὰ ὅσους ἀπὸ τοὺς γαλλορθοδόξους, ρῶσσους, ἑλληνικῆς καταγωγῆς προδότες ποὺ ἀπὸ μικρὸ παιδὶ ἄκουγα νὰ μου βρίσουν τοὺς Ἕλληνες, τὴν Ἑλλάδα, τὴν Ἑλληνικὴ Ἐκκλησία, τὸ Ἅγιον Ὄρος, μέχρι νὰ κατεβάσουν τὴν Ἑλληνικὴ σημαῖα στὴν ἐκκλησία στὴ Μασσαλία καὶ σὲ μία κατασκήνωση νὰ τὴ κάψουν, πολὺ πρὶν ἀπὸ τὰ γεγονότα τοῦ Πολυτεχνεῖου. Ἰσχύουν γιὰ ὅσους ἀπ'αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἀποκαλοῦσαν χοτζᾶδες, τοῦρκοι, ἀραπᾶδες ἐπειδὴ ψέλναμε τὴν παραδοσιακὴ μουσικὴ μας... Θὰ μποροῦσα νὰ πῶ πολλὰ ἀκόμα καὶ μὲ στοιχεῖα.
Ὅτι δημοσίως δήλωσα γιὰ τὸ τεράστιο πρόβλημα τῶν μεταφράσεων ὠς πρὸς τὴν Ὀρθόδοξον ἡμῶν Πίστιν καὶ τὴν χρήση τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς γιὰ τὴ μελοποίηση τῶν ὕμνων στὰ γαλλικά ὡς πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν Ἐκκλησιαστικὴν Μουσικήν, εἶναι ἀλήθεια. Τὸ ἴδιο συμβαίνει μὲ τὶς ἄλλες γλῶσσες ἄλλων λαῶν.
Προτείνω νὰ γίνει ἕνα συνέδριο, αὐτὸ ποὺ ἐπιθυμοῦσα ἀπὸ τὴν ἀρχὴ αὐτῆς τῆς προσπάθειας, μάλιστα στὴ Ρόδο ποὺ φημίζεται γιὰ τὰ συνέδριά της παγκοσμίου κύρους, καὶ νὰ καλέσουμε ὅλους τοὺς ἐνδιαφερομένους Ἕλληνες τῆς Ὁμογένειας, Ξένους Ὀρθοδόξους προσκείμενοι πρὸς τὴν Ἑλληνικὴ Ὀρθοδοξία, θεολόγους, μουσικούς καὶ μεταφραστές, ἐκπροσώπους τῶν Ἑλληνικῶν Ἐκκλησιῶν (Πατριαρχεῖα, Ἐκκλησίες τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Κύπρου, Μονὲς Ἁγίου Ὄρους, κ. ἄ.) γιὰ νὰ συζητήσουμε σοβαρὰ πάνω στὸ θέμα αὐτὸ. Νὰ συσταθεῖ μιὰ Πανορθόδοξη Ἐπιτροπὴ γιὰ τὶς μεταφράσεις καὶ τὴν μελοποίηση τῶν ὕμνων στὶς διαφορετικὲς γλῶσσες, νὰ ἀναθέτει σὲ ὑπο-ἐπιτροπὲς τὴ συλλογὴ ὅλων τῶν μεταφράσεων ποὺ κυκλοφοροῦν στὰ Μοναστήρια καὶ στὶς Ἐνορίες, νὰ ἐλέγξουν τὴν ὀρθοδόξη θεολογία τῶν κειμένων πρὶν μελοποιηθοῦν ἀπὸ ἔμπειρους μουσικοὺς ποὺ ἔχουν μαθητεύσει κοντὰ σὲ ὀνομαστοὺς δασκάλους τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης στὴν Ἐλλάδα, στὴν Πόλη, στὴν Κύπρο, στὸ Ἅγιον Ὄρος... Ἀμὴν , γένοιτο Κύριε!
Ναί, κύριε Μάρκελλε, τότε θὰ μπορέσουμε νὰ ποῦμε τὸ Κοντάκιον τῆς Πεντηκοστής: " Ὅτε καταβὰς τὰς γλώσσας συνέχεε, διεμέριζεν ἔθνη ὁ Ὕψιστος, ὅτε τοῦ πυρὸς τὰς γλώσσας διένειμεν, εἰς ἑνότητα πάντας ἐκάλεσε, καὶ συμφώνως δοξάζομεν τὸ πανάγιον Πνεῦμα."
Γιὰ τὸν Στρατάρχη Phillipe Petain, τελευταῖα πολλοὶ ἱστορικοὶ ἀναθεωροῦν τὴ κριτική τους μετὰ ἀπὸ τὴν χειρονομία τοῦ Προέδρου Francois Mitterand νὰ πάει στὸ μνήμα του στὸ νησὶ τῆς Yeu, καὶ νὰ προσφέρει ἕνα μπουκέτο λουλουδιῶν γιὰ τὴ συμφίλιωση ἀναμέταξυ τῶν Γάλλων. Ὅταν ἔλαβε τὰ καθήκοντά του ὡς Ἀρχηγὸς τοῦ Γαλλικοῦ Κράτος εἶπε τὸ γνωστὸ ρητὀ: "Γάλλοι, ἔχετε κοντινή μνήμη!". Γιὰ τοὺς Γάλλους ἦταν ντροπὴ γιατὶ εἶχαν ξεχάσει τὶ εἶχε προσφέρει ὁ Στρατάρχης Petain, le Vainqueur de Verdun, μὴ τὸ ξεχνᾶμε, ποὺ πρόσφερε τὸν ἐαυτό του στὴ Πατρίδα του καὶ νὰ τὴ σῶσει ἀπὸ τὴν ὁλοκληρωτικὴ καταστροφή ἀπὸ τοὺς Γερμανούς. Μὴ τὸν μπερδεύουμε μὲ τὸν Πρωθυπουργὸ του τὸν Laval, ἀληθινὸς δεκανίκι τοῦ Χίτλερ. Αὐτὸ γιὰ τὴν Ἱστορία.
Μὲ ἀγάπη Χριστοῦ. π. Ἀμφιλόχιος.