Περί του "χρόνου" του Στανίτσα

[ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ]

Έχει γίνει διαστρέβλωση της έννοιας "χρόνος" στην ψαλτική.
Πολλοί λένε λγ "ο Στανίτσας είχε χρόνο" και εννοούν την χρονική αγωγή. Οι περισσότεροι στην Ελλάδα τώρα αυτό εννοούν.

Βαγγέλη μου σου έχω πεί και άλλοτε ότι ο Στανίτσας έζησε συμπτωματικά ίσως - στην εποχή που ξεκίνησε η απαίτηση κάποιων Αρχιερέων ή ιερέων που επιθυμούσαν να τελειώνει η Ακολουθία σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα - κοινώς βιάζονταν.
Έψαλλε προσκεκλημένος Κυριακή πρωί και έπρεπε να πει Αργά Ευλογητάρια, Στίχους Πολυελέου,Αργές Καταβασίες, Αργή Δοξολογία,Τυπικά-Μακαρισμούς, Δύναμις,Αργό Χερουβικό κ.ο.κ. Πως να ειπωθούν όλα αυτά σε τρεις ώρες. Γιαυτό αναγκαζόταν και κατά το κοινώς λεγόμενον -τα "πλάκωνε".
Πάντως ακόμα και στο Πατριαρχείο κι ο Πρίγγος σε Εσπερινό της Κυριακής της Ορθοδοξίας με τον Στανίτσα Ήχος Δ΄ψάλλει με παρόμοια χρονική αγωγή τα μέλη.
Επίσης σε ότι αφορά εδώ στην Ελλάδα και στον Αγ. Δημήτριο Αμπελοκήπων μπορείς να συμβουλευτείς και τον Νίκο Γιάννου - νομίζω ότι αυτός μου το έχει πει - είχε κακή σχέση με τον 2ο Προιστάμενο του Ναού (ενώ ο 1ος Προιστάμενος ήταν μερακλής και τον αγαπούσε πολύ) διότι ήθελε να τελειώνουν γρήγορα τη Λειτουργία.
Τέλειώνω με περιστατικό που μου είχε διηγηθεί ο αείμνηστος Βασίλειος Αγωγιάτης και συνέβη σε πανηγύρι του Αγ. Δημητρίου στο Εσπερινό ήρθε κάποιος Αρχιερέας και του ζήτησε να τα πει όλα γρήγορα γιατί είχε κάποια υποχρέωση και βιαζόταν κι έτσι έκανε και ο Στανίτσας - τα είπε όλα σύντομα. Φτάνει και η ώρα του κυρήγματος και ο Δεσπότης βγάζει Λόγο κανα μισάωρο. Φούντωσε ο Δάσκαλος κι όταν τελείωσε το Λόγο του φώναξε επιδεικτικά από το μικρόφωνο δις:Τώρα δε βιάζεσαι!!!!

 

[evangelos]

Βαγγέλη μου σου έχω πεί και άλλοτε ότι ο Στανίτσας έζησε συμπτωματικά ίσως - στην εποχή που ξεκίνησε η απαίτηση κάποιων Αρχιερέων ή ιερέων που επιθυμούσαν να τελειώνει η Ακολουθία σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα - κοινώς βιάζονταν.
Έψαλλε προσκεκλημένος Κυριακή πρωί και έπρεπε να πει Αργά Ευλογητάρια, Στίχους Πολυελέου,Αργές Καταβασίες, Αργή Δοξολογία,Τυπικά-Μακαρισμούς, Δύναμις,Αργό Χερουβικό κ.ο.κ. Πως να ειπωθούν όλα αυτά σε τρεις ώρες. Γιαυτό αναγκαζόταν και κατά το κοινώς λεγόμενον -τα "πλάκωνε".
Πάντως ακόμα και στο Πατριαρχείο κι ο Πρίγγος σε Εσπερινό της Κυριακής της Ορθοδοξίας με τον Στανίτσα Ήχος Δ΄ψάλλει με παρόμοια χρονική αγωγή τα μέλη.
Επίσης σε ότι αφορά εδώ στην Ελλάδα και στον Αγ. Δημήτριο Αμπελοκήπων μπορείς να συμβουλευτείς και τον Νίκο Γιάννου - νομίζω ότι αυτός μου το έχει πει - είχε κακή σχέση με τον 2ο Προιστάμενο του Ναού (ενώ ο 1ος Προιστάμενος ήταν μερακλής και τον αγαπούσε πολύ) διότι ήθελε να τελειώνουν γρήγορα τη Λειτουργία.
Τέλειώνω με περιστατικό που μου είχε διηγηθεί ο αείμνηστος Βασίλειος Αγωγιάτης και συνέβη σε πανηγύρι του Αγ. Δημητρίου στο Εσπερινό ήρθε κάποιος Αρχιερέας και του ζήτησε να τα πει όλα γρήγορα γιατί είχε κάποια υποχρέωση και βιαζόταν κι έτσι έκανε και ο Στανίτσας - τα είπε όλα σύντομα. Φτάνει και η ώρα του κυρήγματος και ο Δεσπότης βγάζει Λόγο κανα μισάωρο. Φούντωσε ο Δάσκαλος κι όταν τελείωσε το Λόγο του φώναξε επιδεικτικά από το μικρόφωνο δις:Τώρα δε βιάζεσαι!!!!

Βαγγέλη δεν διαφωνώ με όλα αυτά που λες, πολύ χρήσιμα και ωφέλιμα τα στοιχεία που ανέφερες. Όμως το θέμα χρονική αγωγή είναι ουσιαστικά διαφορετικό από το θέμα χρόνος.
Όταν έλεγαν χρόνο εννοούσαν την τέχνη διαίρεσης του χρόνου, τα ποικίλματα και τα τσακίσματα που έκαναν βάσει αυτής της διαίρεσης, τα παρεστιγμένα, πράγματα που αφορούν την ποιότητα της μελωδίας, χωρίς να αλλοιώνουν την διάρκεια του πρώτου χρόνου. Εννοούσαν την τέχνη να χωρίζεις τους δύο χρόνους σε τρία μέρη και να κάνεις τον διπλό χρόνο τριαδικό. Αυτά περιγράφουν με την αναλυτική γραφή σε κάποια μέλη οι παλαιοί Πέτρος Εφέσιος, Άντων Παν, Κώνσταντίνος πρωτιψάλτης κλπ. Και έτσι εξηγεί την έννοια χρόνος ο Αγαθάγγελος Κυριαζίδης ακόμα και ο Χρύσανθος στο θεωρητικό του. Αυτή η παράδοση της διαίρεσης του χρόνου έχει χαθεί και έχει εκπενταγραμμιστεί η μουσική μας. Αντικαταστάθηκε από πολλούς η κλασική γραφή μόνο με την αναλυτική και οι ψάλτες εκτελούν την ψαλτική σαν παρτιτούρα solfege όπως διαβάζει ένα midi αρχείο ο υπολογιστής.

 

[ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ]

Βαγγέλη δεν διαφωνώ με όλα αυτά που λες, πολύ χρήσιμα και ωφέλιμα τα στοιχεία που ανέφερες. Όμως το θέμα χρονική αγωγή είναι ουσιαστικά διαφορετικό από το θέμα χρόνος.
Όταν έλεγαν χρόνο εννοούσαν την τέχνη διαίρεσης του χρόνου, τα ποικίλματα και τα τσακίσματα που έκαναν βάσει αυτής της διαίρεσης, τα παρεστιγμένα, πράγματα που αφορούν την ποιότητα της μελωδίας, χωρίς να αλλοιώνουν την διάρκεια του πρώτου χρόνου. Εννοούσαν την τέχνη να χωρίζεις τους δύο χρόνους σε τρία μέρη και να κάνεις τον διπλό χρόνο τριαδικό. Αυτά περιγράφουν με την αναλυτική γραφή σε κάποια μέλη οι παλαιοί Πέτρος Εφέσιος, Άντων Παν, Κώνσταντίνος πρωτιψάλτης κλπ. Και έτσι εξηγεί την έννοια χρόνος ο Αγαθάγγελος Κυριαζίδης ακόμα και ο Χρύσανθος στο θεωρητικό του. Αυτή η παράδοση της διαίρεσης του χρόνου έχει χαθεί και έχει εκπενταγραμμιστεί η μουσική μας. Αντικαταστάθηκε από πολλούς η κλασική γραφή μόνο με την αναλυτική και οι ψάλτες εκτελούν την ψαλτική σαν παρτιτούρα solfege όπως διαβάζει ένα midi αρχείο ο υπολογιστής.

Οκ, καταλαβαίνω το πνεύμα σου και συμφωνώ, απλά όσα αναφέρω για την ταχεία ως επί το πλείστον χρονική αγωγή συνεπεία αυτής να ακούγεται πιο εμβατηριακό ή στακάτο το ψάλσιμο του Στανίτσα έχουν να κάνουν και με το ότι η συστηματική πίεση από ορισμένους κληρικούς για την έγκαιρη ολοκλήρωση των Ιερών Ακολουθιών σε σύντομο χρονικό διάστημα οδηγούν στην ισοπέδωση των πιθανών εκτελέσεων που δύναται να εμφανισθούν από διαφόρους εκτελεστές - την ποικιλία εννοώ - και ίσως μοιραία οδηγούν σε γοργότερες γενικά εκτελέσεις οι οποίες δε σου επιτρέπουν πάντοτε να χωρίσεις τους χρόνους του μέλους "άλογα".
Μπορείς να εκτελέσεις άνετα ένα τρίγοργο παρεστιγμένο σε 40 χτύπους. Μπορείς όμως να εκτελέσεις το ίδιο με 200;;;
Νομίζω ότι η χρονική αγωγή με το χρόνο είναι κάποιες φορές ειδικά όταν ψάλλεις γρήγορα αλληλοεξαρτώμενη.
Δύναται δηλαδή η χρονική αγωγή να λειτουργεί κατά της άλογης διαίρεσης των χρόνων.

 

[Γιώργος Μ.]

......όσα αναφέρω για την ταχεία ως επί το πλείστον χρονική αγωγή συνεπεία αυτής να ακούγεται πιο εμβατηριακό ή στακάτο το ψάλσιμο του Στανίτσα .......

Πιστεύετε όμως κ. Σφακιανάκη ότι αν δεν είχε πίεση χρόνου, δεν θα είχε εξ ίσου "στακάτο" ψάλσιμο; Εγώ (χωρίς να ξέρω, εννοείται, την ψαλτική του τόσο καλά όσο εσείς), νομίζω ότι αυτό το ψάλισμο έβγαινε από την ίδια τη μουσική άποψη και υπόσταση του άρχοντα - δείγμα ότι τη μετέφερε, τηρουμένων των αναλογιών, και στα γραπτά του.

 

[ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗΣ]

Πιστεύετε όμως κ. Σφακιανάκη ότι αν δεν είχε πίεση χρόνου, δεν θα είχε εξ ίσου "στακάτο" ψάλσιμο; Εγώ (χωρίς να ξέρω, εννοείται, την ψαλτική του τόσο καλά όσο εσείς), νομίζω ότι αυτό το ψάλισμο έβγαινε από την ίδια τη μουσική άποψη και υπόσταση του άρχοντα - δείγμα ότι τη μετέφερε, τηρουμένων των αναλογιών, και στα γραπτά του.

Ναι Γιώργο συμφωνώ σε γενικές γραμμές με αυτά που γράφεις παραπάνω.
Πρέπει όμως να σημειώσω ότι σε όλα τα παπαδικά μέλη που έψαλε - και το λέω αυτό διότι όπως γνωρίζεις έχω ασχοληθεί εκτεταμένα με την καταγραφή διαφόρων μελών που ψάλλει - είναι αν όχι ο πιο αυθεντικός από τους πιο αυθεντικούς εκφραστές της άλογης εκτέλεσης των χρόνων ειδικά στα Χερουβικά που έψαλε από μνήμης !!!!

 

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Όταν επέβαλαν επί Ιερωνύμου στους Ναούς να τελούν δεύτερη λειτουργία για τους ... ξενύχτες του Σαββατόβραδου, έπρεπε 10 ΝΤΑΝ! να είμαστε όξω!!!
Επομένως, για να ψάλλει αυτά που ήθελε, έπρεπε να «κλέψει» χρόνο από άλλα.. που για μας που ήμασταν δίπλα του, συμμετείχαμε και τον ακούγαμε από απόσταση αναπνοής, δεν γινόταν αντιληπτό αυτό το «κλέψιμο» διότι δεν επρόκειτο για κλέψιμο αλλά για αντικατάσταση αργών μελών από σύντομα. πχ έλεγε τυπικά, δεν έλεγε δύναμις.
Στο χερουβικό εάν έλεγε μεγάλη εισαγωγή μίκραινε το «μυστικώς εικονίζοντες» Σε χερουβικό με μικρή εισαγωγή έλεγε αργότερο το «μυστικώς» κ.ο.κ.