Κατά μια αγαθή σύμπτωση και η ακολουθία στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων Βερροίας εψάλλει 18-4-2008
Το ειχαμε πει τοτε και το θυμαμαι . Ειδες ; Τα ''μεγαλα πνευματα'' οντως συναντιωνται . Γεροι ναμαστε να την ξαναψαλλουμε .
Κατά μια αγαθή σύμπτωση και η ακολουθία στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων Βερροίας εψάλλει 18-4-2008
«ἐν τῇ παννυχίδι ἕξ τροπάρια καθ' ἑκάστην ᾠδὴν ψάλλονται» (τυπικὸν μονῆς Κεχαριτωμένης πρὸ τοῦ 1118 ἔκδ. Patrologia Graeca τ. 127 στ. 1056D).
Μανουήλ δομέστικος;95388 said:Όπως πληροφορούμαστε από το βιβλίο του καθηγητή κ. Στάθη "Παννυχίς", <<Οἱ εὐχὲς τῶν Ἀντιφώνων εἶναι ποίημα τοῦ Γερμανοῦ Α΄ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (715 - 730)>>. Πριν από αυτήν την χρονολογία, γίνεται αναφορά στον όρο παννυχίς; Αν ναι, υπάρχουν πληροφορίες οι οποίες υποδεικνύουν τη βασική δομή της ακολουθίας τότε;
«παννυχὶς ἦν ἐσομένης συνάξεως» (Μ. Ἀθανασίου (+373) Πρὸς τὸν βασιλέα Κωνστάντιον ἀπολογία § 25 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 308).
«τοῦ λαοῦ τινες ἐπαννύχιζον προσδοκωμένης συνάξεως...καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ θρόνου προέτρεπον τὸν μὲν διάκονον ἀναγινώσκειν ψαλμόν, τοὺς δὲ λαοὺς ὑπακούειν῾῾Ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ᾿᾿» (Τοῦ αὐτοῦ Περὶ τῶν διαβαλλόντων τὴν ἐν τῷ διωγμῷ φυγὴν αὐτοῦ § 24 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 382).
«Ἐτύπωσε δὲ διὰ πάσης τῆς ἡμέρας ποιεῖν αὐτοὺς εὐχὰς δώδεκα, καὶ ἐν τῷ λυχνικῷ δώδεκα, καὶ ἐν ταῖς παννυχίσι δώδεκα, καὶ ἐννάτην ὥραν τρεῖς» (Παλλαδίου Λαυσαϊκὸν 38 Παχώμιος (+348) ἔκδ. Φιλοκαλία τῶν νηπτικῶν καὶ ἀσκητικῶν τ. 6 σ. 216).
«Τῆς οὖν παννυχίδος περὶ αὐτὴν ἐν ὑμνῳδίαις καθάπερ ἐπὶ μαρτύρων πανηγύρεως τελεσθείσης, ἐπειδὴ ὄρθρος ἐγένετο» (ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης (+395) Εἰς τὸν βίον τῆς ὁσίας Μακρίνης (+380) ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 9 σ. 380).
Ὁδοιπορικὸ Αἰθερίας (381-384) ἐκδ. Τῆνος σσ. 62-63, 66-67.
«Ἴστε καὶ γυναῖκες, εἴποτε εἰς ἀγρὸν ἡμῖν γέγονεν ἀνάγκη βαδίσαι, ἢ εἰς παννυχίδα προελθεῖν, πῶς δι’ ὅλης τῆς νυκτὸς ἀγρυπνοῦσι» (ἁγίου Ἰ. Χρυσοστόμου (+407) Εἰς τὰς Πράξεις ὁμιλία 26 § 4 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 16Α σ. 100).
«ὁλόκληρον τὴν νύκτα παννυχίσιν ἁγίαις εὐτονήσαντες» (Τοῦ αὐτοῦ Ὁμιλία μετὰ τὸν σεισμὸν ἔκδ. P. G. τ. 50 στ. 715).
«Ἄνθιμος καὶ Τιμοκλῆς οἱ τῶν τροπαρίων ποιηταὶ κατὰ φατρίας διῃρέθησαν·
ἀλλ’ ὅσοι μὲν ἔχαιρον τῇ ἐν Χαλκηδόνι συνόδῳ, παρὰ τῷ Ἀνθίμῳ συνήγοντο
(αὐτὸς γὰρ καὶ τὰς παννυχίδας παρεσκεύασε γίνεσθαι), ὅσοι δὲ ταύτης ἐχθροί,
τῷ Τιμοκλεῖ προσέκειντο» (Θεοδώρου ἀναγνώστου (ε’-f’ αἰ.) Ἱστορία ἐκκλησιαστικὴ 2, 388).
Ὁσίου Βενεδίκτου (+547) Κανονισμὸς ὀρθοδόξου μοναχικοῦ βίου ἐκδ. Τῆνος σσ. 68-71.
Κανόνας ὁσίου Νείλου τοῦ σιναϊτου (584-594) ἔκδ. Γεροντικὸ τοῦ Σινᾶ σσ. 290-292.
«ἐν τῷ καιρῷ τῆς παννυχίδος τοῦ ἁγίου μάρτυρος Εὑρέτου, ἐξερχόμενος τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου ἀπήρχετο δρόμῳ εἰς τὴν παννυχίδα νήστης, καὶ εὐχόμενος καὶ
τῶν θείων τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων μεταλαμβάνων ὑπέστρεφεν ἐν τῇ ὥρᾳ τοῦ μεσονυκτίου καταλαμβάνων τὰ ἴδια» (Βίος ἁγίου Θεοδώρου τοῦ συκεώτου (+613) § 13 ἔκδ. Festugiere).
«Ἐποιήσαμεν δὲ τὴν παννυχίδα τὴν εἰωθότως κατὰ πᾶν σάββατον ὀψίας ἐπιτελουμένην· περὶ δὲ ὥραν δεκάτην τῆς νυκτός, ψαλλόντων τῶν ἀδελ-
φῶν τὸν μέγαν ψαλμόν, ἤμην ἐγώ τε καὶ ἄλλος ἀδελφὸς προσκαρτεροῦντες αὐτῷ· ἰδόντες δὲ αὐτὸν τελειούμενον...» (ὅπ. πρ. § 168).
«Τὶς προσκαρτερῶν τῇ παννυχίδι τοῦ Προδρόμου ἐκ νέας ἡλικίας, ψάλλων τὲ τὰ στίχη τοῦ ἐν ἁγίοις ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ» (Διήγησις τῶν θαυμάτων τοῦ ἁγίου καὶ ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος καὶ θαυματουργοῦ Ἀρτεμίου (659-668) θαῦμα ιη’ ἔκδ. Ἀθ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως Varia Graeca Sacra 1909 σ. 20).
«ἦν δὲ Σάββατον, Κυριακῆς ἐπιφωσκούσης, τῆς πνευματικῆς παννυχίδος ἐπιτελουμένης, καὶ γενομένου τοῦ καθίσματος, μετὰ τὰ τρία ἀντίφωνα τὰ ἑσπερινά, ἀναστὰς ἀνέπεσεν ἐν τῇ στρωμνῇ...ἦν δὲ ἡ ὥρα λοιπὸν τοῦ πληρωθῆναι τὰ μεσονυκτικά» (ὅπ. πρ. θαῦμα λγ’ σσ. 50-51· ὁμοίως σ. 69).
«...φθασάσης τῆς παννυχίδος τῷ σαββάτῳ καὶ τῆς κηρωτῆς ὡς περὶ ὥραν ἕκτην τῆς νυκτὸς τῷ λαῷ διαδοθείσης...περὶ δὲ ὥραν ἐνάτην τῆς αὐτῆς παννυχίδος...» (ἁγίων ἀναργύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ θαῦμα λ’ (μεταξὺ τῶν ἐτῶν 637-787) ἔκδ. Deubner 1980 σ. 175).
«Ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῇ πόλει καλλιγράφος τις, ἀνὴρ εὐλαβής, ἐκ παννυχίδος οἴκαδε πορευόμενος μεσούσης νυκτός» (Θεοφάνους (+μετὰ τὸ 842) Χρονογραφία ἔκδ. Boor τ. 1 σ. 291).
Χφ. Λειμῶνος 37 ι’-ια’ αἰ. (στὸ τέλος).
Αν ο χρόνος ολοκλήρωσης του ασματικού εσπερινού είναι η δύση του ηλίου, και ανάμεσα στον εσπερινό και την παννυχίδα μεσολαβεί δείπνο, τότε ποια είναι η ώρα έναρξης της παννυχίδας; Έχουμε καθόλου μαρτυρίες για αυτήν την πρακτική, ή όλες οι μαρτυρίες που έχουμε φαίνεται να επισυνάπτουν την παννυχίδα στον εσπερινό;
«τοῦ λαοῦ τινες ἐπαννύχιζον προσδοκωμένης συνάξεως...καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ θρόνου προέτρεπον τὸν μὲν διάκονον ἀναγινώσκειν ψαλμόν, τοὺς δὲ λαοὺς ὑπακούειν῾῾Ὅτι εἰς τὸν αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ᾿᾿» (Τοῦ αὐτοῦ Περὶ τῶν διαβαλλόντων τὴν ἐν τῷ διωγμῷ φυγὴν αὐτοῦ § 24 ἔκδ. Ε. Π. Ε. τ. 8 σ. 382).
Ενδιαφέρουσα παραλλαγή της δομής της παννυχίδας στο Τυπικό Αγ. Σοφίας Κων/πόλεως - Ελληνορωσικό - κώδικας Δρέσδης σ.62. Εκεί απουσιάζει το ευαγγελικό ανάγνωσμα και φαίνεται να απουσιάζει ο ν΄ ψαλμός (ο οποίος μάλλον χρησίμευε στην εξοικονόμηση χρόνου στον ιερέα ώστε να προλάβει να θυμιάσει στο γ΄ αντίφωνο· ο αρχιερέας θυμίαζε από το α΄ αντίφωνο). Επίσης, αξιοσημείωτη είναι η χρήση του προοιμίου (του 90ού ψαλμού) ως εισοδικού στο ναό από την προηγηθείσα λιτή. Τέλος, φαίνεται ότι μετά την παννυχίδα γινόταν προανάγνωσμα και έψαλλαν κοντάκιο (κουκούλιο με οίκους) - η αγρυπνία της εποχής εκείνης.