Για ποιά παράδοση μιλάμε; Παράδοση είναι αυτό που παραδίδεται. Ο Αγγελόπουλος πήγε για λίγο στον Καρά (είδαμε και από τις δημοσιεύσεις του κυρίου Γιάννου την προπολεμική φήμη του) ενώ πρίν έτρεχε σε κανταδόρικες χορωδίες με τον Μαυραγάνη, ο ίδιος ο κύριος Μαυραγάνης μου το έχει πει.
Είχα ρωτήσει και τον κύριο Εμμανουηλίδη και μου είπε ότι καλά ψέλνουν στου Λυκούργου αλλά είναι διαφορετικά δεν είναι παραδοσιακά.
Δεν είχε κάτσει λοιπόν κοντά σε παραδοσιακό δάσκαλο για να μάθει τις άχρονες υποστάσεις σωστά και έμαθε πολλά πράγματα στραβά τα οποία διαιωνίζονται. Έτσι ακρυβώς και η μάνα μου, δεν ξέρει να φτιάχνει αυθεντικά λευκαδίτικα κουλούρια γιατί παρόλο που έχει την συνταγή(χειρόγραφο) δεν ξέρει να την εκτελέσει, γιατί δεν είχε κάτσει δίπλα σε λευκαδίτισσα νοικοκυρά να μάθει όλα τα "μυστικά".
Όση θεωρία και να βάλουμε άμα δεν μπει στο πετσί μας η ψαλτική ψάλτες δεν γινόμαστε.
Ευάγγελε, συγγνώμη, αλλά εγώ άλλα εννοούσα και εσύ άλλα αντιλαμβάνεσαι. Μπορεί να μην τα έθεσα σωστά. Δεν μιλάω για την παράδοση όπως τη διδάσκει ο Καράς, Αγγελόπουλος κτλ, αλλά αυτή που έχουμε δια ζώσης ή από ηχογραφήσεις από όλες τις πηγές (πατριαρχείο, Άγιον Όρος κτλ). Απλά σε κάποια πράγματα δεν μπορείς να διαφωνήσεις με τα σημαδόφωνα που αυτοβούλως όρισε ο Καράς με σκοπό το συντονισμό της χορωδίας (εγώ συμφωνώ μόνο σε αυτό και όχι στην υποχρεωτική εκτέλεση των σημαδοφώνων σε μονωδία, γιατί καταλήγουμε σε ανάλογο με την καταγραφή των αναλελυμένων φράσεων και ως εκ τούτου σε περιορισμό της ελευθερίας του ψαλσίματος)
Σίγουρα η π.χ παρακλητική, τρομικόν, πίασμα κτλ να μην είχαν την ερμηνεία που αυτοβούλως όρισε ο Σ. Καράς, αλλά σίγουρα είναι ενέργειες που διασώζονται από την προφορική παράδοση και τις χαρακτήρισε με τα σημαδόφωνα αυτά.
Το ότι δεν διασώζονται μόνο αυτές οι ενέργειες, αυτό είναι σίγουρο
Το ότι αυτές δεν εκτελούνται αυθαιρέτως παντού και πάντοτε και αυτό είναι σίγουρο.
Το ότι η ίδια ενέργεια εκτελείται και κατά κάπως διαφορετικό τρόπο από ψάλτη σε ψάλτη και αυτό είναι σίγουρο.
Ως παράδειγμα φέρνω την πεταστή με κλάσμα. Υπάρχει η άποψη του ιεροψάλτη της ενορίας της παιδικής μου ηλικίας που έλεγε "αφού αυτή ανεβαίνει μία φωνή και το ολίγο μία τι τα θέλουμε και τα δύο;"
Με την ίδια λογική να καταργήσουμε και τα η, ι, υ, οι, ει και να μείνει μόνο ι;
Ούτε φυσικά και η εκτέλεση της με ένα μοτίβο είναι σωστή (π.χ ως έξω ή έσω πεταστή κτλ.)
Απλά σε μία χορωδία ή για το συντονισμό ενός χορού σε ένα αναλόγιο ή ένα μοναστήρι και ειδικά σε μεγάλα μαθήματα, αυτό που μπορεί να γίνει είναι να γραφτεί όλο το μάθημα αναλυτικά, πράγμα που φυσικά είναι πάρα πολύ δύσκολο και επίσης αλλοιώνει το μέλος γιατί καταλήγουμε πάλι στη μετροφωνία, ή να τοποθετηθούν κάποια σημάδια που να υποδηλώνουν την ενέργεια, ΟΧΙ απαραίτητα την ίδια κάθε φορά, αλλά αυτή που διασώζει η παράδοση. Αν υπάρχουν πολλές επιλογές για μία θέση, τότε μπορεί να γίνεται εναλλαγή αλλά πρέπει να σημειώνεται με κάποιο τρόπο.
Επίσης κάτι άλλο που θέλω να τονίσω είναι ότι κάτι που γράφεται και
α) δεν διασώζεται σε μεγάλη κλίμακα με την προφορική παράδοση, τότε δεν σημαίνει όι δεν υπάρχει. Η δυσκολία είναι όταν κάτι γραπτό
β)δεν διασώζεται καθόλου.
Ως παραδείγματα φέρνω
για το
β την χρήση των ι, υ, η κτλ που επειδή απουσιάζει η ενεργή προφορική παράδοση της εκτέλεσής τους, υπάρχουν μόνο ως σημεία ορθογραφίας.
για το
α αναφέρω τη χρήση των διπλών συμφώνων όπως π.χ τέ
σσερα, α
λλαγή κτλ. Ποιος τα προφέρει διπλά; οι περισσότεροι όχι; εμείς στην Κύπρο τα χρησιμοποιούμε απόλυτα. Τώρα αν λέμε 2 σ ή 2 λ κτλ ή αν λέμε περισσότερα νομίζω ότι δεν έχει σημασία. Το διπλό σύμφωνω υπάρχει και ή δεν εκτελείται καθόλου ή εκτελείται έστω και υπερβολικά. Ποιος είναι πιο κοντά στην παράδοση; οι 700 000 Έλληνες - κύπριοι ή τα 10 000 000 του λοιπού ελληνισμού;