......
Στο θεωρητικό του Ιωαννίδη πάντως έχω τις ακόλουθες επιφυλάξεις (σήμερα τελείωσα την ανάγνωση του):.
Στέφανε δεν το έχω διαβάσει το θεωρητικό του άρχοντα Δ. Ιωαννίδη και δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη. Θα προσπαθήσω να πω την άποψή μου σε αυτά και μόνο που θέτεις-ρωτάς.
Α) Εκτός από το ότι κατηγορεί όλους τους σύγχρονους, θεωρεί λάθος τον Πέτρο Μπερεκέτη που βάζει Λέγετο στη θέση του Β' ήχου στο Οκτάηχο "Θεοτόκε Παρθένε", και τον Μανουήλ για τις μαρτυρίες στη σύντομη δοξολογία του Β' ήχου (σελ. 66-67). Βαγγέλη, συμφωνείς και με αυτά τα λάθη;
Η διαφορά λεγέτου με δευτέρου είναι ότι στον λέγετο ισχύουν οι όμοιες διφωνίες όπως στον δεύτερο αλλά είναι ανα δύο αντεστραμένες. Στην παλαιά μέθοδο αρκετές φορές δεν σημείωναν μαρτυρίες καθόλου ούτε φθορες ειδικές για να διαχωρίσουν αυτές τις δύο περιπτώσεις του β ήχου γιατί φαίνεται ποιος ήχος είναι κάθε φορά από την μουσική θέση. Στο "Χαίρε" του Μπερεκέτη είναι τέτοιες οι θέσεις που είτε λέγετο το θεωρήσεις είτε δεύτερο το άκουσμα είναι σχεδόν ίδιο. Οπότε και του λεγέτου καί του δευτέρου οι μαρτυρίες είναι σωστές. Στην δοξολογία του Μανουήλ, ενοείς φαντάζομαι αυτήν που σηνήθως σημειώνεται με πλαγίου του δευτέρου μαρτυρίες, η κλίμακα είναι ίδια με της όμοιας διφωνίας αλλά το σύστημα αλλάζει και αντί το δια τριών ακολουθούμε το διαζευγμένο δια τεσσάρων (πλ β φθορά και μαρτυρίες). Σε αυτό το σύστημα έχουμε άλλη διάταξη των εστώτων φθόγγών και κίνηση αυτών (
βλέπε κι εδώ). Στην παλιά μέθοδο του Πέτρου δεν έχουμε διαφορετικές μαρτυρίες για αυτές τις δύο περιπτώσεις του β ήχου (βλέπε για παράδειγμα τις διπλές καταβασίες «Βυθού ανεκάλυψε» και «Στίβη θαλάσσης»). Η νέα μέθοδος είναι πιο συγκεκριμένη και δεν βλέπω τον λόγο να γυρίσουμε στην παλαιά εφόσον η λογική είναι ίδια. Και οι δύο σημάνσεις πάντως είναι σωστές.
Β) Ενώ δηλώνει υπέρμαχος της παράδοσης, καταργεί για ευκολία των νέων τις αναβάσεις άνω των 6 φωνών και τις αντικαθιστά με διπλές μαρτυρίες που σου δείχνουν που είσαι και που πρέπει να πας (σελ. 34). Μάλιστα, στον τίτλο χαρακτηρίζει "σπουδαία" αυτήν την καινοτομία, που εμένα προσωπικά με μπερδεύει πολύ.
Πρέπει να το διαβάσω για να πω γνώμη. Αν το έχεις σκάναρε το μου και στείλ’ το μου με email.
Γ) Θεωρεί ότι η χρήση δισήμου και τρισήμου είναι αποδεκτή και εξυπηρετεί τις ανάγκες μας (για να μην κουνάμε γρήγορα το χέρι), ενώ κατηγορεί ως "μπαστάρδεμα" τη χρήση άλλων ρυθμών (τετρασήμου, πεντασήμου, κλπ). Δε μπορώ να καταλάβω γιατί το μεν εξυπηρετεί, ενώ το άλλο μπασταρδεύει. Και αναρωτιέμαι γιατί δεν τον ενοχλεί η γρήγορη κίνηση του χεριού στα σύντομα μέλη, π.χ. Απόστιχα με χρονική αγωγή 176-184 και Θεός Κύριος παράκλησης με χρονική αγωγή 416 (σελ. 122). Παλιότερα είχα δει χοράρχη σε συνάντηση χορωδιών στην επαρχία να μετρά σε δισήμους και τρισήμους, αλλά όταν υπήρχαν συνεχόμενοι δίσημοι κούναγε το χέρι σχηματίζοντας ξαπλωτά 8άρια (δηλαδή στον ένα δίσημο το χέρι κατέληγε αριστερά, στον άλλο δεξιά). Με άλλα λόγια, φυσικά και αβίαστα μέτραγε τετράσημο!
Τον χρόνο (προσοχή όχι τον ρυθμό) τον μετράμε, όπως λέει ο Χρύσανθος στην Εισαγωγή του, ο Αγαθ. Κυριαζίδης στον ρυθμογράφο και πολλοί άλλοι, ως εξής: ένας χρόνος= μια κρούση. Στα σύντομα μέλη όταν τα ψάλλουμε γρήγορα έχουμε αυτήν την κίνηση στο μυαλό μας. Μπορούμε όμως να κάνουμε συνεπτυγμένες κινήσεις με δισήμους η τετρασήμους χρόνους χωρίς αυτό να σημαίνει υπόδειξη ρυθμικών ποδών μιας και στην ψαλτική όπως και στον πεζό λόγο δεν έχει νόημα μια τέτοια υπόδειξη. Ο ψάλλων κρούοντας το γόνατό του αρέσκεται να αργεύει κάποιους χρόνους και να συντομεύει κάποιους άλλους ώστε δύο χρόνοι να έχουν μεν την ίδια διάρκεια αλλά να είναι ασχήμως κεκλασμένοι εσωτερικά. Αυτός είναι κι ο άλογος χρόνος που ανέπτυξα στο συνέδριο πριν ένα μήνα στην αίθουσα του Παρνασού. Επίσης αναλυτικός και από τους πλέον ειδικούς στην πρακτική και εκτέλεση του χρόνου της ψαλτικής είναι ο Γεώργιος Μιχαλάκης. Μπορείς να διαβάσεις δημοσιεύσεις του ή να τον πάρεις τηλέφωνο ή κι εμένα να σου εξηγήσουμε.
Δ) Ενώ γράφει ότι η παράδοση θέλει κλιτό, στον εσπερινό μελοποιεί Κέλευσον σε όλους τους ήχους. Λέγονταν έτσι κάπου αλλού παλιότερα;
Εδώ διαφωνώ με τον άρχοντα. Το ίδιο έκανε και ο μακαριστός πρώην επίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος με φυλλάδιο που είχε διανείμει. Είχα ρωτήσει τον μακαριστό επίσκοπο Χριστόδουλο «πως γίνεται να ζητάμε από τον επίσκοπο να κελεύσει για να ξεκινήσουμε τον ήχο αφού τον έχουμε ήδη πιάσει από το «κέλευσον»;». Μου απάντησε χαμογελώντας «ε, καλά πέστο όπως θές τότε»
Οι εκφωνήσεις μας γίνονται στο κλιτόν το οποίο είναι ήχος δεύτερος που γίνεται νενανω (αντεστραμμένη διφωνία β ήχου) και τρίτος. Για την εκπόρευση του τρίτου ήχου(όμοια τριφωνία) από τον δεύτερο(όμοια διφωνία), μεταξύ άλλων, έχω μιλήσει στο συνέδριο που έγινε το καλοκαίρι στην Παιανία
Ε) Δέχομαι ότι η επισήμανση των έλξεων με υφεσοδιέσεις δεν είναι αναγκαία. Υπάρχουν όμως σημεία, π.χ. στον πλ.Δ' που μπορούν να γίνουν είτε με Πα φυσικό (και ισοκράτημα Πα ή κάτω Δι) είτε με Πα υψωμένο. Όταν έρθουν στο πανηγύρι σου φίλοι να συμψάλλουν μαζί σου, δε θα πρέπει να έχεις σημειώσει αν το θες φυσικό ή υψωμένο για να ακολουθήσουν όλοι;
Ο Πα στον πλάγιο του τετάρτου είναι υψωμένος, όχι λόγω έλξεων αλλά λόγω κλίμακας (βλέπε θέμα τόνου Νη-Πα). Το γιατί και πως ισχύει αυτό θα το εξηγήσω μια άλλη φορά γιατί θέλει πολύ μπλα μπλά. Μπορείς όμως αν διαβάσεις προσεκτικά το θέμα για τον μεγάλο Νη-Πα να το καταλάβεις.
Το λέω κι εδώ: Υπάρχει σύγχυση όταν χρησιμοποιούμε τα σημάδια πλεονεξίας και μειονεξίας (ύφεση δίέση) φωνής για να σημάνουμε τις κινήσεις των μη εστώτων φθόγγων(«έλξεις» επιτροπής) σε ένα σύστημα.
Σε έναν ψαλτικό χορό δεν υπάρχει η τυποποίηση ακρίβειας της μελωδίας Άλλο ένα λάθος της ΕΛΒΥΧ το οποίο παρουσιάζεται ως επίτευγμα είναι αυτό (είναι επίτευγμα αν την κρίνουμε με δυτικά κριτήρια). Προηγείται λοιπόν ο πρωτοψάλτης και κατά τι χιλιοστό δευτερολέπτου αργότερα ακολουθούν οι δομέστιχοι, οι οποίοι έχουν τεταμένη την προσοχή για το τι χρόνο και διαστήματα θα ψάλλει ο πρωτοψάλτης για να ακολουθήσουν (βλέπε πως έψαλλε ο Πρίγγος με τον Ναυπλιώτη στους δίσκους ή πως ψάλλουν ακόμα στο πατριαρχείο ο κ. Αστέρης με τους δομέστιχους.
ΥΓ Μεγάλους ψάλτες, όπως είναι ο κ. Ιωαννίδης, προτιμώ να τους ακούω να ψάλλουν αντί να διαβάζω θεωρητικά τους. Η πράξη τους είναι η πιο αληθινή θεωρία με την οποία μας διδάσκουν. Για θεωρία ρωτήστε τον Χάρη Συμεωνίδη, τον Γεώργιο Μιχαλάκη κι εμένα.