Εισαγωγή από το "Μελοποιία των χορικών και κομμών της Αντιγόνης" υπό Ιω. Θ. Σακελλαρίδου

[Κων/νος Βαγενάς]

Η Εισαγωγή αυτή, τμήμα της οποίας ανέβασα εδώ, αποτελεί κατά τη γνώμη μου μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική για το θέμα του ρυθμού και του μέτρου και περιέχει σημαντικά στοιχεία, που σήμερα ίσως μπορεί να ερμηνεύονται και διαφορετικά. Δίνω επίσης κι αυτήν την παραπομπή για το παράδειγμα στις σσ. ζ'-η'.
Την ανεβάζω στην ενότητα αυτή χωρίς να είναι απαραίτητα κι η πιο αντιπροσωπευτική.

 

[Zambelis Spyros]

Σακελλαρίδης

>>Επίσης δημοσίευσε σε αυτοτελές τεύχος την "Μελοποιίαν των χορικών και κομμών της Αντιγόνης του Σοφοκλέους" (Αθήναι 1896). Αυτά τα "Χορικά" εκτελέστηκαν το 1895 από τον ίδιο (στην Αίθουσα Τελετών του Παν/μίου Αθηνών) ενώπιον του τότε πρωθυπουργού Θ.Π. Δεληγιάννη και άλλων προσωπικοτήτων. Το 1896 με την ευκαιρία των Α' Ολυμπιακών Αγώνων, ο Σακελλαρίδης έψαλλε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών ως κορυφαίος του Χορού. Αργότερα έγραψε μουσική και για την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» (παράσταση στο Αρσάκειο, το 1914, σε ενορχήστρωση Νικ. Λάβδα). Συνέλεξε και 172 δημοτικά τραγούδια από τις περιοχές του Ολύμπου, του Ελικώνα και του Παρνασσού, ώστε να αναγνωρίζεται "ως πρωτοποριακός μουσικολόγος ερευνητής της βυζ. και δημοτικής μουσικής", και μάλιστα ως "ο εκκλησιαστικός και εθνικός μας υμνωδός".<<

~~~~~~~~

"Γράφω με αθηναϊκήν έμπνευσιν. Όταν ακούωμεν μίαν οπερέτα του Λέχαρ λέγομεν: Μυρίζει Βιέννην. Εάν μεθαύριον ειπούν και περί των έργων μου ότι μυρίζουν Αθήνα, επιτρέψατέ μου να το θεωρήσω ως εκπλήρωσιν του καλλιτεχνικού μου ονείρου...''


~~~~~~~~
ΣΟΦΙΑ ΒΕΜΠΟ ΒΑΖΕΙ Ο ΝΤΟΥΤΣΕ ΤΗ ΣΤΟΛΗ ΤΟΥ

 

[Emmanouil Giannopoulos]

Προσοχή στο μπέρδεμα με τον υιό του Θεόφραστο.

 

[Zambelis Spyros]

Μελοποιία των χωρικών και κομμών της Αντιγόνης του Σοφοκλέους: γενομένη ως οιόν τε συμφώνως προς τον αρχαίον ρυθμόν

Σακελλαρίδης, Ιωάννης Θ.

Εκ του τυπογραφείου Ανέστη Κωνσταντινίδου

1896

Εν Αθήναις

http://invenio.lib.auth.gr/record/80047/files/arc-2007-38265.pdf

 

[neoklis]

Ένα ακόμη σχετικό περί ρυθμού άρθρο του ιδίου από την βιβλιοθήκη του ΑΠΘ.

"Οσα εις Υμνωδίαν" (εκ των προλεγομένων εις το Μουσικόν βιβλίν "Ιερά Υμνωδία").

 

[Zambelis Spyros]

Sophocles. Sophocles. Vol 1: Oedipus the king. Oedipus at Colonus. Antigone. With an English translation by F. Storr. The Loeb classical library, 20. Francis Storr. London; New York. William Heinemann Ltd.; The Macmillan Company. 1912.

Soph. Ant. 148

Χορός
θεῶν δὲ ναοὺς χοροῖς
παννυχίοις πάντας ἐπέλθωμεν, ὁ Θήβας δ᾽ ἐλελίχθων
Βάκχιος ἄρχοι.

Soph. Ant. 806
ἀκτάν, οὔθ᾽ ὑμεναίων ἔγκληρον, οὔτ᾽ ἐπινύμφειός
πώ μέ τις ὕμνος ὕμνησεν, ἀλλ᾽ Ἀχέροντι νυμφεύσω.

[Συμπολίτες, κοιτάξτε με, περπατάω το στερνό μου δρόμο, βλέπω το φως του ήλιου για τελευταία φορά, και πια ποτέ ξανά. Στο κοιμητήρι του με σέρνει ο Άδης, ζωντανή, για του Αχέροντα την όχθη. Νυφιάτικο τραγούδι δε μ' αξίωσε ούτ' επιτάφιους ύμνους έψαλλε, αλλά παντρεύομαι το σκοτεινό ποτάμι.]



Soph. Ant. 955
φιλαύλους τ᾽ ἠρέθιζε Μούσας.


Soph. Ant. 1146
ἰὼ πῦρ πνειόντων χοράγ᾽ ἄστρων, νυχίων
φθεγμάτων ἐπίσκοπε,
παῖ Διὸς γένεθλον, προφάνηθ᾽
ὦναξ, σαῖς ἅμα περιπόλοις
Θυίαισιν, αἵ σε μαινόμεναι πάννυχοι χορεύουσι
τὸν ταμίαν Ἴακχον.


Soph. Ant. 1155
Κάδμου πάροικοι καὶ δόμων Ἀμφίονος,


~~~~~~~~~~

'' Το να θαφτείς ζωντανός, ως ιδέα και μόνο, ανέδιδε πάντοτε μια ιδιάζουσα φρίκη για τον ανθρώπινο νου. Δεν ισχυρίζομαι βέβαια ότι αυτή η φυσική αποστροφή εξηγεί από μόνη της την αλλαγή διάθεσης της Αντιγόνης. Ας δούμε όμως πώς επενεργεί. Στην πρώτη της στροφή, η Αντιγόνη, πλάι σε άλλα θέματα, τραγουδά και για τον Άδη που τη σέρνει ζωντανή (ζῶσαν) στην όχθη του Αχέροντα. Ο τόνος της απόκρισης του Χορού έχει συζητηθεί πολύ. Όμως, τη στιγμή που τα δάκρυα του στίχ. 803 δεν έχουν ακόμη στεγνώσει, δύσκολα μπορεί αυτός ο τόνος να εκληφθεί ως εχθρικός ή σαρκαστικός (όση αποδοκιμασία κι αν εκφράζει ο Χορός). Οι Θηβαίοι γέροντες μοιάζουν να 'χουν παιδευτεί να επινοήσουν κάτι για παρηγοριά, και πιάνονται από τον εξαιρετικό τρό*πο του θανάτου της ως πηγή υστεροφημίας: μόνη αυτή από τους θνητούς θα κατεβεί ζωντανή (ζῶσα) στον Άδη. Η ιδέα του να αφεθεί κάποιος στο θάνατο ζωντανός οδηγεί τις σκέψεις της Αντιγόνης στη Νιόβη. Κι εκείνη επίσης χάθηκε με ελεεινό τρόπο (λυγροτάταν ὀλέσθαι): γιατί όμως άραγε ομοιότατο με της Αντιγόνης (ᾇ με δαίμων ὁμοιοτάταν κατευνάζει); Διότι της Αντιγόνης της έχει γίνει έμμονη ιδέα η σπηλιά στα βράχια όπου καταδικάστηκε να κλειστεί. Εκεί, σαν βράχος ανάμεσα σε βράχια, ζει και η Νιόβη, με τη βροχή για δάκρυα και την πέτρα για κορμί: καμία νύξη για πέρασμα στον κάτω κόσμο. Εκεί, ανάμεσα στα βράχια, έχει σταθεί και η φαντασία της Αντιγόνης, στα μισά του δρόμου μεταξύ ζωής και θανάτου. Ο Χορός, συνεχίζοντας τη μάταιη προσπά*θεια του να την παρηγορήσει, μόλις που βρίσκει τα κατάλληλα λόγια: στην αρχή, όπως σημειώνει ένας συγγραφέας, την επιπλήττει για «αλα*ζονεία», ωστόσο έπειτα «συγχωρεί την υπερβολή της». Και πάλι όμως, λένε, παραείναι μεγάλη κουβέντα για μια γυναίκα ότι μοιράστηκε κλήρο ίσο με των θεών «στη ζωή κι έπειτα στο θάνατο» (ζῶσαν και έπειτα θανοῦσαν). Ίσως αυτό που την κεντρίζει, που την κάνει να νιώθει σαν να την περιγελούν και να την υβρίζουν, είναι η μνεία της ζωής και του θανάτου. Επικαλείται τους συμπολίτες της ως μάρτυρες. Μάρτυρες σε τί; Στην αποχώρηση της —και με την ετυμηγορία τίνος! — προς ένα τάφο-φυλακή, σκαμμένο στα βράχια, ένα τάφο ανήκουστο (ποταίνιον), όπου δεν θα 'χει επαφή ούτε με τους νεκρούς ούτε με τους ζωντανούς.''

ΚΡΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΓΟΝΗ
R. P. Winnington - Ingram

 

[Παντελίδης Ανδρέας]

"Γράφω με αθηναϊκήν έμπνευσιν. Όταν ακούωμεν μίαν οπερέτα του Λέχαρ λέγομεν: Μυρίζει Βιέννην. Εάν μεθαύριον ειπούν και περί των έργων μου ότι μυρίζουν Αθήνα, επιτρέψατέ μου να το θεωρήσω ως εκπλήρωσιν του καλλιτεχνικού μου ονείρου...''

κ. Ζαμπέλη μπορείτε να μας πείτε πού αναγράφεται το ανωτέρω; Μάλλον είναι του Θεόφραστου έτσι; Όπως και οι φωτογραφίες...

~~~~~~~~

[Εδώ βρήκα :
http://ithaque.gr/theofrastos-sakellaridis/
http://openarchives.gr/view/607783
http://www.musipedia.gr/wiki/Σακελλαρίδης_Θεόφραστος]

Παρακαλώ διορθώστε τυχόν λάθη.

 

[Κων/νος Βαγενάς]

>>Επίσης δημοσίευσε σε αυτοτελές τεύχος την "Μελοποιίαν των χορικών και κομμών της Αντιγόνης του Σοφοκλέους" (Αθήναι 1896). Αυτά τα "Χορικά" εκτελέστηκαν το 1895 από τον ίδιο (στην Αίθουσα Τελετών του Παν/μίου Αθηνών) ενώπιον του τότε πρωθυπουργού Θ.Π. Δεληγιάννη και άλλων προσωπικοτήτων. Το 1896 με την ευκαιρία των Α' Ολυμπιακών Αγώνων, ο Σακελλαρίδης έψαλλε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών ως κορυφαίος του Χορού. Αργότερα έγραψε μουσική και για την «Ιφιγένεια εν Ταύροις» (παράσταση στο Αρσάκειο, το 1914, σε ενορχήστρωση Νικ. Λάβδα). Συνέλεξε και 172 δημοτικά τραγούδια από τις περιοχές του Ολύμπου, του Ελικώνα και του Παρνασσού, ώστε να αναγνωρίζεται "ως πρωτοποριακός μουσικολόγος ερευνητής της βυζ. και δημοτικής μουσικής", και μάλιστα ως "ο εκκλησιαστικός και εθνικός μας υμνωδός".<<

Πολύ σημαντικά όλα αυτά, φυσικά.
Τα τραγούδια αυτά, τα οποία τα αναφέρει κι ο ίδιος στην "Οκτώηχο" σε ευρωπαϊκή σημειογραφία, δεν πρέπει να δημοσιεύθηκαν ποτέ: "Περί πολλού ποιούμενοι το ζήτημα της εθνικής ημών Μουσικής και επιθυμούντες να γνωρίσωμεν αν η δημώδης του Ελληνικού έθνους μελοποιία σχετίζεται προς την ιεράν μουσικήνμ συνελέξαμεν περί τας 100 μελωδίας καταγράψαντες ταύτας τη των Ευρωπαίων παρασημαντική ή σημειογραφία. Αλλ' ελλείψει πόρων αδυνατούμεν να εκδώσωμεν τύποις".

Για την "Αντιγόνη" αναδημοσιεύω από Καλοκύρη, Ο μουσουργός Ιωάννης Θ. Σακελλαρίδης και η βυζαντινή μουσική, 90-92.

Ένα ακόμη σχετικό περί ρυθμού άρθρο του ιδίου από την βιβλιοθήκη του ΑΠΘ.

"Οσα εις Υμνωδίαν" (εκ των προλεγομένων εις το Μουσικόν βιβλίν "Ιερά Υμνωδία").

Κ. Νεοκλή, δεν προλάβατε να με γλιτώσετε απ' τον κόπο! Την ώρα που το ανεβάζατε εγώ το φωτογράφιζα στην ΕΒΕ. Είναι από εδώ (πάλι από σας) αλλά δεν είναι τόσο καθαρό.

 

[Zambelis Spyros]

Dionysius of Halicarnassus, De Compositione Verborum

D.H. Comp. 11

ἐν γὰρ δὴ τούτοις τὸ ‘σίγα σῖγα λευκὸν’ ἐφ᾽ ἑνὸς φθόγγου μελῳδεῖται, καίτοι τῶν τριῶν λέξεων ἑκάστη βαρείας τε τάσεις ἔχει καὶ ὀξείας. καὶ τὸ ‘ἀρβύλης’ τῇ μέσῃ συλλαβῇ τὴν τρίτην ὁμότονον ἔχει, ἀμηχάνου ὄντος ἓν ὄνομα δύο λαβεῖν ὀξείας. καὶ τοῦ ‘τίθετε’ βαρυτέρα μὲν ἡ πρώτη γίνεται, δύο δ᾽ αἱ μετ᾽ αὐτὴν ὀξύτονοί τε καὶ ὁμόφωνοι. τοῦ τε ‘κτυπεῖτε’ ὁ περισπασμὸς ἠφάνισται: μιᾷ γὰρ αἱ δύο συλλαβαὶ λέγονται τάσει. καὶ τὸ ‘ἀποπρὸ βᾶτε’ οὐ λαμβάνει τὴν τῆς μέσης συλλαβῆς προσῳδίαν ὀξεῖαν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν τετάρτην συλλαβὴν μεταβέβηκεν ἡ τάσις ἡ τῆς τρίτης. τὸ δ᾽ αὐτὸ γίνεται καὶ περὶ τοὺς ῥυθμούς. ἡ μὲν γὰρ πεζὴ λέξις οὐδενὸς οὔτε ὀνόματος οὔτε ῥήματος βιάζεται τοὺς χρόνους οὐδὲ μετατίθησιν, ἀλλ᾽ οἵας παρείληφεν τῇ φύσει τὰς συλλαβὰς τάς τε μακρὰς καὶ τὰς βραχείας, τοιαύτας φυλάττει: ἡ δὲ μουσική τε καὶ ῥυθμικὴ μεταβάλλουσιν αὐτὰς μειοῦσαι καὶ [p. 43] παραύξουσαι, ὥστε πολλάκις εἰς τἀναντία μεταχωρεῖν: οὐ γὰρ ταῖς συλλαβαῖς ἀπευθύνουσι τοὺς χρόνους, ἀλλὰ τοῖς χρόνοις τὰς συλλαβάς.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...bh=|,sullabai=s,sullabai/,sullaba/s,sullabh=s

 

[Zambelis Spyros]

κ. Ζαμπέλη μπορείτε να μας πείτε πού αναγράφεται το ανωτέρω; Μάλλον είναι του Θεόφραστου έτσι; Όπως και οι φωτογραφίες...

~~~~~~~~

[Εδώ βρήκα :
http://ithaque.gr/theofrastos-sakellaridis/
http://openarchives.gr/view/607783
http://www.musipedia.gr/wiki/Σακελλαρίδης_Θεόφραστος]

Παρακαλώ διορθώστε τυχόν λάθη.

φωτογραφίες
κείμενο

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Dionysius of Halicarnassus, De Compositione Verborum

D.H. Comp. 11

ἐν γὰρ δὴ τούτοις τὸ ‘σίγα σῖγα λευκὸν’ ἐφ᾽ ἑνὸς φθόγγου μελῳδεῖται, καίτοι τῶν τριῶν λέξεων ἑκάστη βαρείας τε τάσεις ἔχει καὶ ὀξείας. καὶ τὸ ‘ἀρβύλης’ τῇ μέσῃ συλλαβῇ τὴν τρίτην ὁμότονον ἔχει, ἀμηχάνου ὄντος ἓν ὄνομα δύο λαβεῖν ὀξείας. καὶ τοῦ ‘τίθετε’ βαρυτέρα μὲν ἡ πρώτη γίνεται, δύο δ᾽ αἱ μετ᾽ αὐτὴν ὀξύτονοί τε καὶ ὁμόφωνοι. τοῦ τε ‘κτυπεῖτε’ ὁ περισπασμὸς ἠφάνισται: μιᾷ γὰρ αἱ δύο συλλαβαὶ λέγονται τάσει. καὶ τὸ ‘ἀποπρὸ βᾶτε’ οὐ λαμβάνει τὴν τῆς μέσης συλλαβῆς προσῳδίαν ὀξεῖαν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν τετάρτην συλλαβὴν μεταβέβηκεν ἡ τάσις ἡ τῆς τρίτης. τὸ δ᾽ αὐτὸ γίνεται καὶ περὶ τοὺς ῥυθμούς. ἡ μὲν γὰρ πεζὴ λέξις οὐδενὸς οὔτε ὀνόματος οὔτε ῥήματος βιάζεται τοὺς χρόνους οὐδὲ μετατίθησιν, ἀλλ᾽ οἵας παρείληφεν τῇ φύσει τὰς συλλαβὰς τάς τε μακρὰς καὶ τὰς βραχείας, τοιαύτας φυλάττει: ἡ δὲ μουσική τε καὶ ῥυθμικὴ μεταβάλλουσιν αὐτὰς μειοῦσαι καὶ [p. 43] παραύξουσαι, ὥστε πολλάκις εἰς τἀναντία μεταχωρεῖν: οὐ γὰρ ταῖς συλλαβαῖς ἀπευθύνουσι τοὺς χρόνους, ἀλλὰ τοῖς χρόνοις τὰς συλλαβάς.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper...bh=|,sullabai=s,sullabai/,sullaba/s,sullabh=s

Ακριβώς! Γι' αυτό λέω ότι η Εισαγωγή είναι εξαιρετικά σημαντική, όχι μόνο γιατί προϋποτίθεται της συγκεκριμένης μελοποίησης αλλά γιατί περιέχει αποστάγματα χρόνιας έρευνας με αποτελέσματα που ούτε σήμερα δεν είναι γνωστά. Αλλά έτσι έκανε ο Σακελλαρίδης: σου πέταγε δυο-τρία χωρία χωρίς παραπομπές και μετά άντε ψάξε βρέστα!
Γι' αυτό και έχει τονιστεί πολλές φορές ότι πρέπει να διαβάζουμε πολύ καλά πριν γράψουμε, διότι μπορεί να υποπέσουμε σε αβλεψίες όπως ο κ. Τούμπας στη μελέτη του "Ο Ιωάννης Σακελλαρίδης (1853-1938) και η ελληνική λειτουργική μουσική" που γράφει ότι "αυτή [ενν. την κατ' αυτόν σύγχυση του Σακελλαρίδη στο θέμα δυναμικού τονισμού και προσωδίας] η λανθασμένη αντίληψη [...] τον έκανε να υποπέσει σε μέγιστα σφάλματα κατά τη μελοποιία των αρχαίων χορικών της Αντιγόνης" (σ. 38). Καταρχάς, αν είναι ποτέ δυνατόν ο εγκρατέστατος φιλόλογος Σακελλαρίδης αλλά και όλοι οι υπόλοιποι που τον επικρότησαν εδώ να μην αντελαμβάνοντο τη διαφορά δυναμικού τονισμού και προσωδίας ή τη διάκριση μακρού - βραχέως! Αλλά ακριβώς η "παρεξήγηση" οφείλεται στην παραθεώρηση του παραπάνω χωρίου, το οποίο ο μελοποιός παραθέτει αυτούσιο στην Εισαγωγή του.

 

[Zambelis Spyros]

Longini quae supersunt, graece: Adiecta est appendix excerpta e Longini ...

... τον κοινον καλούμενον, 8ς και αυτός πάντως μακρός ε'στι καί βραχύς • ο δε £υθμδς, ώς βούλεται , έλκει τους χρόνους • πολλάκις γοϋν και τον_ βραχυν χρόνον ...


http://books.google.gr/books?id=GYk...ς, ώς βούλεται , έλκει τους χρόνους .&f=false

 

[Zambelis Spyros]

Aristophanes, Frogs


Aristoph. Frogs 1349
εἱειειειλίσσουσα χεροῖν

 

[Zambelis Spyros]

Aristot. Pol. 8.1341b

[1341β] καὶ πάντα τὰ δεόμενα χειρουργικῆς ἐπιστήμης. εὐλόγως δ᾽ ἔχει καὶ τὸ περὶ τῶν αὐλῶν ὑπὸ τῶν ἀρχαίων μεμυθολογημένον. φασὶ γὰρ δὴ τὴν Ἀθηνᾶν εὑροῦσαν ἀποβαλεῖν τοὺς αὐλούς. οὐ κακῶς μὲν οὖν ἔχει φάναι καὶ διὰ [5] τὴν ἀσχημοσύνην τοῦ προσώπου τοῦτο ποιῆσαι δυσχεράνασαν τὴν θεόν: οὐ μὴν ἀλλὰ μᾶλλον εἰκὸς ὅτι πρὸς τὴν διάνοιαν οὐθέν ἐστιν ἡ παιδεία τῆς αὐλήσεως, τῇ δὲ Ἀθηνᾷ τὴν ἐπιστήμην περιτίθεμεν καὶ τὴν τέχνην. ἐπεὶ δὲ τῶν τε ὀργάνων καὶ τῆς ἐργασίας ἀποδοκιμάζομεν τὴν τεχνικὴν παιδείαν [10] (τεχνικὴν δὲ τίθεμεν τὴν πρὸς τοὺς ἀγῶνας: ἐν ταύτῃ γὰρ ὁ πράττων οὐ τῆς αὑτοῦ μεταχειρίζεται χάριν ἀρετῆς, ἀλλὰ τῆς τῶν ἀκουόντων ἡδονῆς, καὶ ταύτης φορτικῆς, διόπερ οὐ τῶν ἐλευθέρων κρίνομεν εἶναι τὴν ἐργασίαν, ἀλλὰ θητικωτέραν: καὶ βαναύσους δὴ συμβαίνει γίγνεσθαι: πονηρὸς [15] γὰρ ὁ σκοπὸς πρὸς ὃν ποιοῦνται τὸ τέλος: ὁ γὰρ θεατὴς φορτικὸς ὢν μεταβάλλειν εἴωθε τὴν μουσικήν, ὥστε καὶ τοὺς τεχνίτας τοὺς πρὸς αὐτὸν μελετῶντας αὐτούς τε ποιούς τινας ποιεῖ καὶ τὰ σώματα διὰ τὰς κινήσεις), σκεπτέον δή τι περί τε τὰς ἁρμονίας καὶ τοὺς ῥυθμούς, [20] καὶ πρὸς παιδείαν πότερον πάσαις χρηστέον ταῖς ἁρμονίαις καὶ πᾶσι τοῖς ῥυθμοῖς ἢ διαιρετέον, ἔπειτα τοῖς πρὸς παιδείαν διαπονοῦσι πότερον τὸν αὐτὸν διορισμὸν θήσομεν ἢ τρίτον δεῖ τινα ἕτερον. ἐπεὶ δὴ τὴν μὲν μουσικὴν ὁρῶμεν διὰ μελοποιίας καὶ ῥυθμῶν οὖσαν, τούτων δ᾽ ἑκάτερον οὐ δεῖ λεληθέναι [25] τίνα δύναμιν ἔχει πρὸς παιδείαν, καὶ πότερον προαιρετέον μᾶλλον τὴν εὐμελῆ μουσικὴν ἢ τὴν εὔρυθμον, νομίσαντες οὖν πολλὰ καλῶς λέγειν περὶ τούτων τῶν τε νῦν μουσικῶν ἐνίους καὶ τῶν ἐκ φιλοσοφίας ὅσοι τυγχάνουσιν ἐμπείρως ἔχοντες τῆς περὶ τὴν μουσικὴν παιδείας, τὴν μὲν [30] καθ᾽ ἕκαστον ἀκριβολογίαν ἀποδώσομεν ζητεῖν τοῖς βουλομένοις παρ᾽ ἐκείνων, νῦν δὲ νομικῶς διέλωμεν, τοὺς τύπους μόνον εἰπόντες περὶ αὐτῶν.

 

[Zambelis Spyros]

Dionysii Halicarnassei scripta quae exstant, omnia, et historica, et ...

... οΐν,αλλ, έκ έμμελές· ή ο 'ἐν τοῖς χρόνοις των μορίων συμμετριοίζεσα το μελικον σχήμα, ...



http://books.google.gr/books?id=d_m...0CDoQ6AEwBA#v=onepage&q=μελικον σχημα&f=false

 

[Zambelis Spyros]

Ταξίδης, Ηλίας (2006, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)), Μάξιμος Πλανούδης: συμβολή στη μελέτη του βίου και του έργου του. Το corpus των επιστολών του


http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/19942#page/2/mode/1up

 

[Zambelis Spyros]

Μουσική και αρχαίος Ελληνικός λόγος
Αντώνης Κ. Λάβδας

http://www.archaiologia.gr/αρχείο-τευχών/?fc=1135&is=1605

http://analogion.com/forum/showthread.php?t=12435

Eur. Orest. 140

«Σίγα, σίγα λευκόν ίχνος άρβύλης τιθεϊτε, μή κτυπείτε
άποπρόβατ' έκείσε άπο πρόμοι κοίτας.»

''Οι έλευθεριότητες πού επισημαίνει είναι οι έξής: ότι οι τρεις πρώτες λέξεις μελωδούνται με τον ίδιο φθόγγο (αδονται στο ίδιο τονικό ύψος) ενώ φυσικώς έχουν και οξείες και βαρείες συλλαβές ότι η δεύτερη (όξυνόμενη) συλλαβή της «αρβύλης» είναι «ομότονη» με την (φυσικώς βαρεία) τρίτη συλλαβή, ότι η «τιθεϊτε» έχει την πρώτη συλλαβή βαρύτερη και τις άλλες δύο οξύτονες, ότι της λέξης «κτυπεϊτε» έχει αφανισθεί η περισπωμένη και οι δύο συλλαβές αδονται στο ίδιο ύψος, και ότι η «άποπρόβατε» δεν παίρνει την οξεία της μεσαίας συλλαβής, άλλά ο τόνος της τρίτης «επί την τετάρτην συλλαβήν μεταβέβηκεν».
Γεια το ιδιαίτερο ενδιαφέρον πού έχει η όλη περίπτωση, και για κάποια πιο συγκεκριμένη αισθητοποίηση των παρατηρήσεων αυτών, επιχειρούμε αναπαράσταση της μελωδίας αυτής, σύμφωνη με τις παρατηρήσεις του Διονυσίου και, οπωσδήποτε, πού θα προκαλούσε τα ίδια σχόλια από αυτόν. (Στο σημεία των στίχων πού δεν σχολιάζονται από τον Διον.Αλικαρνασσέα, η μελοποίηση συντάσσεται με την προσωδία τού Λόγου, κάποτε «θεμιτά» υποτυπωδώς). το μέλος, συντίθεται στο «έναρμόνιον γένος»,


~~~~~~~~~

Dionysius of Halicarnassus, De Compositione Verborum


D.H. Comp. 11

ἐν γὰρ δὴ τούτοις τὸ ‘σίγα σῖγα λευκὸν’ ἐφ᾽ ἑνὸς φθόγγου μελῳδεῖται, καίτοι τῶν τριῶν λέξεων ἑκάστη βαρείας τε τάσεις ἔχει καὶ ὀξείας. καὶ τὸ ‘ἀρβύλης’ τῇ μέσῃ συλλαβῇ τὴν τρίτην ὁμότονον ἔχει, ἀμηχάνου ὄντος ἓν ὄνομα δύο λαβεῖν ὀξείας. καὶ τοῦ ‘τίθετε’ βαρυτέρα μὲν ἡ πρώτη γίνεται, δύο δ᾽ αἱ μετ᾽ αὐτὴν ὀξύτονοί τε καὶ ὁμόφωνοι. τοῦ τε ‘κτυπεῖτε’ ὁ περισπασμὸς ἠφάνισται: μιᾷ γὰρ αἱ δύο συλλαβαὶ λέγονται τάσει. καὶ τὸ ‘ἀποπρὸ βᾶτε’ οὐ λαμβάνει τὴν τῆς μέσης συλλαβῆς προσῳδίαν ὀξεῖαν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὴν τετάρτην συλλαβὴν μεταβέβηκεν ἡ τάσις ἡ τῆς τρίτης. τὸ δ᾽ αὐτὸ γίνεται καὶ περὶ τοὺς ῥυθμούς. ἡ μὲν γὰρ πεζὴ λέξις οὐδενὸς οὔτε ὀνόματος οὔτε ῥήματος βιάζεται τοὺς χρόνους οὐδὲ μετατίθησιν, ἀλλ᾽ οἵας παρείληφεν τῇ φύσει τὰς συλλαβὰς τάς τε μακρὰς καὶ τὰς βραχείας, τοιαύτας φυλάττει: ἡ δὲ μουσική τε καὶ ῥυθμικὴ μεταβάλλουσιν αὐτὰς μειοῦσαι καὶ [p. 43] παραύξουσαι, ὥστε πολλάκις εἰς τἀναντία μεταχωρεῖν: οὐ γὰρ ταῖς συλλαβαῖς ἀπευθύνουσι τοὺς χρόνους, ἀλλὰ τοῖς χρόνοις τὰς συλλαβάς.

 

[Zambelis Spyros]

Athenaeus, The Deipnosophists

Ath. 14.32

ὅτι δὲ πρὸς τὴν μουσικὴν οἰκειότατα διέκειντο οἱ ἀρχαῖοι δῆλον καὶ ἐξ Ὁμήρου: ὃς διὰ τὸ μεμελοποιηκέναι πᾶσαν ἑαυτοῦ τὴν ποίησιν ἀφροντιστὶ πολλοὺς ἀκεφάλους ποιεῖ στίχους καὶ λαγαρούς, ἔτι δὲ μειούρους. Ξενοφάνης δὲ καὶ Σόλων καὶ Θέογνις καὶ Φωκυλίδης, ἔτι δὲ Περίανδρος ὁ Κορίνθιος ἐλεγειοποιὸς καὶ τῶν λοιπῶν οἱ μὴ προσάγοντες πρὸς τὰ ποιήματα μελῳδίαν ἐκπονοῦσι τοὺς στίχους τοῖς ἀριθμοῖς καὶ τῇ τάξει τῶν μέτρων καὶ σκοποῦσιν ὅπως αὐτῶν μηθεὶς μήτε ἀκέφαλος ἔσται μήτε λαγαρὸς μήτε μείουρος. ἀκέφαλοι δέ εἰσιν οἱ ἐπὶ τῆς ἀρχῆς τὴν χωλότητα ἔχοντες :

 

[Zambelis Spyros]

Plutarch, Quaestiones Convivales

Plut. Quaes. Conv. 3.1


ἐγένοντο γάρ ποτε καὶ περὶ στεφάνων λόγοι τὸ δὲ συμπόσιον ἦν Ἀθήνησιν, Ἐράτωνος τοῦ ἁρμονικοῦ ταῖς Μούσαις τεθυκότος καὶ πλείονας ἑστιῶντος, παντοδαπῶν γὰρ μετὰ τὸ δειπνῆσαι στεφάνων περιφερομένων, ὁ Ἀμμώνιος ἐπέσκωψέ πως ἡμᾶς ἀντὶ τοῦ δαφνίνου τοῖς ῥοδίνοις ἀναδησαμένους ὅλως γὰρ εἶναι τοὺς ἀνθίνους κορασιώδεις καὶ παιζούσαις μᾶλλον ἐπιτηδείους; παρθένοις καὶ γυναιξὶν ἢ συνουσίαις φιλοσόφων καὶ μουσικῶν ἀνδρῶν. ‘θαυμάζω δὲ 1 καὶ Ἐράτωνα τουτονὶ τὰς μὲν ἐν τοῖς μέλεσι παραχρώσεις βδελυττόμενον καὶ κατηγοροῦντα τοῦ καλοῦ Ἀγάθωνος, ὃν πρῶτον εἰς τραγῳδίαν φασὶν ἐμβαλεῖν καὶ ὑπομῖξαι τὸ χρωματικὸν, ὅτε τοὺς Μυσοὺς 2 ἐδίδασκεν, αὐτὸς δ᾽ ἡμῖν ὁρᾶτε ὡς 3 ποικίλων χρωμάτων καὶ ἀνθηρῶν τὸ συμπόσιον ἐμπέπληκε, καὶ τὴν διὰ τῶν ὢτων ἀποκλείει τρυφὴν καὶ ἡδυπάθειαν τῆ αὐλείῳ, τὴν 4 κατὰ τὰ ὄμματα καὶ [p. 97] τὰς ῥῖνας, ὥσπερ καθ᾽ ἑτέρας θύρας, ἐπεισάγων τῇ ψυχῇ καὶ τὸν στέφανον ἡδονῆς ποιῶν οὐκ εὐσεβείας. καίτοι τό γε μύρον τοῦτο τῆς ἀνθίνης ταύτης καὶ μαραινομένης ἐν ταῖς χερσὶ τῶν στεφανηπλόκων σπουδαιοτέραν ἀναδίδωσιν εὐωδίαν. ἀλλ᾽ οὐκ ἔχει χώραν ἐν συμποσίῳ φιλοσόφων ἀνδρῶν ἡδονὴ πρὸς μηδεμίαν συμπεπλεγμένη χρείαν μηδ᾽ ἀκολουθοῦσα φυσικῆς ὀρέξεως ἀρχῇ. καθάπερ γὰρ 5 οἱ μὲν ὑπὸ τῶν κεκλημένων ἀγόμενοι φίλων ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἔθει φιλανθρώπῳ τυγχάνουσι τῶν αὐτῶν, ὥσπερ Ἀριστόδημος ὑπὸ Σωκράτους εἰς 6 Ἀγάθωνος ἀχθεὶς ἑστιῶντος: εἰ δέ τις ἀφ᾽ αὑτοῦ βαδίζοι, τούτῳ δεῖ τὴν θύραν κεκλεῖσθαι: οὕτως αἱ μὲν περὶ τὴν ἐδωδὴν καὶ πόσιν ἡδοναὶ κεκλημέναι ὑπὸ τῆς φύσεως ταῖς: ὀρέξεσιν ἑπόμεναι τόπον ἔχουσι, ταῖς δ᾽ ἄλλαις ἀκλήτοις καὶ σὺν οὐδενὶ λόγῳ φιληδονίαις 7 ἀπηλλάχθαι προσήκει 8.’

 

[Zambelis Spyros]

πάντα γαρ τά χρηστά μέλη πολλάκις τη μέση χρήται, και πάντες οί
αγαθοί ποιηται πυκνά προς την μέσην άπαντώσιν, καν άπέλθωσι, ταχύ
επανέρχονται, προς δε άλλην οΰτως ούδεμίαν.

In this 'Problem', [Aristotle] is dealing with music and in particular with the
nature of the tone called mese. If this tone is out of tune, the whole melody will sound unpleasant, whereas other tones would just sound unpleasant themselves under the circumstances, but would not affect the whole.

https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/2842/347_017.pdf?sequence=1