Νῖκο, στὸ τελευταῖο σου μήνυμα, δὲν ἀπάντησα ἕως τώρα, γιατὶ πραγματικά δὲν ξέρω ἀπὸ ποῦ νὰ ἀρχίσω καὶ ποῦ νὰ τελειώσω. Ξεκίνησα νὰ γράφω 2-3 φορές, ἀλλὰ σταμάτησα καθώς δὲν μπορῶ νά βγάλω ἄκρη, ἀπὸ τὶς ἀντιφάσεις καὶ τὶς ἀνακρίβειες, στὶς ὁποῖες καλοῦμαι νὰ δώσω ἀπάντηση.
Σε καταλαβαίνω (ειλικρινά το λέω), το ίδιο πρόβλημα είχα κι εγώ με τις "τρεις χρωματικές χρόες" του Κλεωνίδη, που έγραφε ο Βαγγέλης.
Κοίταξε: ἤ θὰ χρησιμοποιήσῃς διαστήματα καὶ λογικὴ Ἐπιτροπῆς ἤ ὅμοιων διφωνιῶν Χρυσάνθου ἤ παρόμοιων Χουρμουζίου. Δὲν γίνεται ἐσύ πού ἔχεις δώσει σκληρὸ πόλεμο (καὶ εἶχες δίκιο) γιὰ νά ὑποστηρίξῃς τὸ 8άρι ΒΟΥ-ΓΑ τοῦ Β΄ ἤχου ἔναντι τοῦ 6,5 τῆς σχολῆς τοῦ Καρᾶ, νὰ περνᾶς τώρα τὸ 4άρι (ἄντε καὶ 6άρι) ΓΑ-ΔΙ τοῦ πλ. Β΄, ἴδιο μὲ τὸ 8άρι (Ἑπιτροπῆς) κι ἀκόμα μεγαλύτερο (Χρυσάνθου) ΒΟΥ-ΓΑ τοῦ Β΄ ἤχου.
Δεν είναι ούτε 4άρι και πιθανώς ούτε 6άρι, αλλά μαλακό και ίδιο με το ΒΟΥ-ΓΑ, δηλ. 8άρι περίπου, το εξήγησα προηγουμένως, δεν νομίζω ότι διαφωνείς με αυτό:
Πρακτικά τα διαστήματα είναι βέβαια τα ίδια, αφού σε διφωνική ανάπτυξη μέλους τα ΒΟΥ-ΔΙ του β' με το ΓΑ-ΚΕ του πλ. β' είναι το ίδιο και το αυτό.
Τὸ μέλος τοῦ Γιάννη τοὐλάχιστον, εἶναι συνεπὲς πρὸς πάντας (καὶ Ἐπιτροπή καὶ Χρύσανθο), καθώς βάζει τὴν φθορά στόν φθόγγο Γα τοῦ μαλακοῦ χρώματος. Εἶναι καὶ ἀκριβής: δὲν μᾶς λέει «ἔτσι εἶναι τὸ μάθημα», ἀλλὰ τὸ ὀνομάζει «παρ΄ ἐμοῦ».
Μα το ίδιο ακριβές είναι και το πρωτότυπο: βάζει σκληρή χρωματική φθορά νεχεανές στο ΒΟΥ, ο κ. Αρβανίτης βάζει σκληρή χρωματική φθορά νενανώ στο ΓΑ, δεν υπάρχει καμία διαφορά. Για την τονικότητα που λες, σου θυμίζω ότι ο φθόγγος στον οποίο τίθεται η φθορά άλλοτε λογίζεται ως φθόγγος του ήχου που φθείρεται και άλλοτε ως φθόγγος του ήχου που εισάγεται. Και στο πρωτότυπο επομένως σε μαλακό ΒΟΥ τίθεται η φθορά (του ήχου που φθείρεται δηλ.), ο φθόγγος παραμένει τονικά ίδιος με όπως στις καταβασίες των Θεοφανείων, που σωστά επισημαίνεις. Το ξανάγραψα άλλωστε στην αρχή:
Μπορεί να πει κανείς βέβαια εδώ ότι η οξύτητα της φθοράς δεν είναι κατ' ανάγκη αυτή του ήχου φθείρεται, αλλά πολλές φορές αυτή του ήχου που εισάγεται, όπως αναφέρει κι ο Φιλοξένης, αν θυμάμαι καλά. Έτσι το πρόβλημα εξαφανίζεται τυπικά, αφού πιάνεις το ΓΑ δίεση λίγο παραπάνω από το ΒΟΥ του δευτέρου. Στην πράξη όμως, όταν στο μέλος που μόλις προηγήθηκε καταλήγεις στο ΒΟΥ και μετά έχεις ίσο και φθορά εκεί πάνω, όπως συμβαίνει εδώ, δεν σκέφτεσαι ν' αλλάξεις τονικότητα, αλλά απλώς ότι το ΓΑ του πλ. β', που εφαρμόζεις πάνω στο ΒΟΥ του β', παίζει και είναι μαλακότερο απ' ότι λέει η θεωρία, όπως έγραψα.
Εφαρμόζεις λοιπόν στην πράξη τη φθορά πάνω στον ήχο που φθείρεται και προσαρμόζεις τα διαστήματα, χωρίς να σκεφτείς θεωρητικά τερτίπια με τους αριθμούς των διαστημάτων. Σιγά μη σκεφτόμαστε 4άρια και 8άρια όταν ψέλνουμε...
Ὁ Βαγγέλης (ὁ ὁποῖος παρεμπιπτόντως δὲν εἶναι βοηθός, ἀλλὰ μᾶλλον συνεργάτης ἤ καλύτερα συνοδοιπόρος μου )...
Είναι η δεύτερη φορά που εκφράζονται "παράπονα" για μια διατύπωση που απλώς έτσι βγήκε στιχουργικά για λόγους χιουμοριστικούς, οπότε το απέσυρα για την αποφυγή περαιτέρω σχολιασμών, κανένα πρόβλημα.
Ἐδῶ, οὔτε λίγο οὔτε πολύ, διατυπώνεις γιὰ πρώτη φορά τὴν ἄποψη (τὸ λές καὶ παρακάτω πιό ἔντονα), πὼς ἡ θεωρία τοῦ Χρυσάνθου, βάσει τῆς ὁποίας ἔγιναν οἱ μεταγραφές στὴ νέα μέθοδο εἶναι... παλαιά γραφή.
Όταν γράφω ότι
"έχοντας στο νου μας τα γνωστά διαστήματα του πλ. β', δεν υπάρχει στην νέα γραφή άλλη επιλογή" εννοώ τη νέα γραφή έτσι όπως έχει διαμορφωθεί από την Επιτροπή και είναι γνωστή στους πάντες και που, κατ' εμέ, δεν διαφέρει στην ουσία της και πολύ από τα διαστήματα του Χρυσάνθου. Στον πλ. β', όπως γνωρίζεις, ο Χρύσανθος έχει διαστήματα 7-18-3/68. Αν βάλεις αυτά τα διαστήματα και παραλλαγίσεις με τέτοιο τετράχορδο τη φθορά ως ΠΑ, το μέλος βγαίνει φάλτσο. Αν όμως το παραλλαγίσεις ως ΓΑ, βγαίνει σωστά. Το ίδιο φυσικά ισχύει και με τα διαστήματα της Επιτροπής ή του Καρά.
Θὰ σοῦ θυμίσω τή δική του ἐξήγηση στὸ κείμενο αὐτό, πού συμπίπτει μὲ τήν δική μου, ὅπως καὶ τοῦ Βαγγέλη (μάλιστα οἱ παρατηρήσεις τους στό μάθημα αὐτό, ἀνάγονται στὰ τέλη τῆς 10ετίας τοῦ '80 μὲ ἀρχὲς 10ετίας τοῦ '90). Ἀπό ἐκεῖ καὶ πέρα, νομίζω καταλαβαίνεις, πὼς ὄταν κάποιος λέει (γιὰ διδακτικούς λόγους), "μποροῦμε νὰ βγάλουμε τίς φθορές" ἤ "μποροῦμε νὰ βάλουμε ἄλλες", δέν παρουσιάζει τήν ἐξήγησή του γιὰ τὴν θέση, ἀλλὰ προτείνει μεθόδους, γιὰ νὰ ἀντιπαρέλθῃ ἕνα (ἐν πολλοῖς ἄγνωστο καὶ "δεινόν") παράπλευρο φαίνόμενο πού δημιουργεῖ ἡ κατὰ διφωνίαν ὁμοίαν (ἤ παρομοίαν) θεώρηση ἑνός μέλους.
Μα το κείμενο που παρουσίασε ο κ. Αρβανίτης, για το οποίο λες εσύ ότι "δεν είναι έτσι το μάθημα", αλλά είναι "παρά του κ. Αρβανίτη", είναι το ίδιο με τη θεώρησή του αυτή, την οποία λες εσύ ότι "συμπίπτει" με τη δικιά σου και η οποία θεωρώ ότι συμπίπτει επίσης διαστηματικά με τη δικιά μου, όπως έχω εξηγήσει, αν εξαιρέσει κανείς το μόνιμο ΖΩ ύφεση σε άνοδο και κάθοδο, που υποστήριξα εγώ! Τι γίνεται εδώ;;
Εγώ δεν ισχυρίζομαι ότι "έτσι εψάλλετο πάντοτε το μάθημα", αλλά ότι έτσι μπορεί να ψαλεί κατά την υπάρχουσα θεωρία χωρίς πρόβλημα. Όταν λοιπόν λέω κάτι εγώ, τότε
"βλέπω συμβατό το linux με τα PC", και άλλα τινά, όταν όμως το λέει ο κ. Αρβανίτης τότε...
"προτείνει μεθόδους, γιὰ νὰ ἀντιπαρέλθῃ ἕνα (ἐν πολλοῖς ἄγνωστο καὶ "δεινόν") παράπλευρο φαίνόμενο"
κλπ. κλπ.... Δε νομίζεις ότι είναι λίγο άδικο;;
Ἅμα εἶναι διφωνική ἡ ἀνάπτυξη τοῦ μέλους, τότε καὶ τὸ ΠΑ-ΓΑ εἶναι "ἴδιο καὶ τὸ αὐτό" (sic) μὲ τὸ ΓΑ-ΚΕ, ὀπότε ἄδικα ἀντιπαρατίθεσαι. Ἄν δὲν εἶναι, τότε ἐπαναλαμβάνεις τὸ λάθος ποὺ περιγράφω στὴν 2η παράγραφο τοῦ τρέχοντος μηνύματος.
Καταρχήν στο τέλος το μέλος πλαγιάζει, δείχνοντας σαφώς τριφωνία από την κατάληξη (ΝΗ) και με σκληρότερα διαστήματα, όπως πλαγιάζει κλασσικά από το ΓΑ ο β' σε πλ. β'. Απλώς αρχίζει διφωνικά και οι φράσεις που δείχνει μέχρι τον πλαγιασμό είναι όμοιες διφωνίες επί το οξύ τύπου (διαστηματικά) ΓΑ-ΚΕ πλ. β' ή ΒΟΥ-ΔΙ β' (το ίδιο είναι είπαμε), όπως η φράση "των θλιβομε" και "γη των ασθενού". Δεν είναι διφωνίες ΠΑ-ΓΑ πλ. β', γιατί η διφωνία αυτή έχει θεωρητικώς σκληρότερα διαστήματα από την ΓΑ-ΚΕ. Με βάση αυτό το απλό πράγμα και με βάση τα διαστήματα που γνωρίζει όλος ο κόσμος, χωρίς να σκέφτεται Χρυσάνθους, Χουρμουζίους, όμοιες διφωνίες κλπ. λέω εγώ ότι βγαίνει άνετα το μέλος. Εάν τώρα εσύ θες αυτό που λέω εγώ (και όλος ο κόσμος) ΓΑ-ΚΕ να το πεις ΠΑ-ΓΑ και να το ψάλεις με τα ίδια διαστήματα και να το στηρίξεις σε μια ομοιοδιφωνική θεωρία πλ. β', ε πες το, δεν είναι κακό. Απλώς δεν υπάρχει πουθενά γραμμένη τέτοια θεωρία που να δέχεται την ομοιότητα αυτή (νομίζω κι εσύ πριν δέχτηκες ότι δεν είναι ο κανόνας), αντιθέτως ο Χρύσανθος, όπως ξέρεις, ορίζει ρητώς ότι η παραλλαγή του πλ. β' ψάλλεται με τους ίδιους φθόγγους με του β' ήχου (νεανες-νενανό/νεχεανές/νενανώ) αλλά με διαφορετικά διαστήματα μη ομοιοδιφωνούντα (παρ. 245 και 247), οπότε το νεχεανές στο ΠΑ θα έχει διαστήματα ελάχιστο τόνο και τριημιτόνιο, όπως το γράφει κι ο ίδιος, ενώ στο ΓΑ (δηλ. το ΓΑδ-ΚΕ-ΔΙ-ΓΑδ) θα έχει τεταρτημόριο και μείζονα τόνο, σύμφωνα με την χρυσανθινή κλίμακα που ο ίδιος μας λέει ότι ψάλλεται.
Ἐδῶ, διατυπώνεις γιὰ 2η φορά (καὶ ἐντονώτερα), πώς ἡ λογική τοῦ Χρυσάνθου καὶ τῶν ἐξηγητῶν δὲν εἶναι αὐτὴ τῆς νέας γραφῆς (ἄρα, θὰ εἶναι τῆς παλαιᾶς). Θὰ ἐπισημάνω ὅμως ἀκόμα ἔνα λάθος σου. Τὸ μάθημα "ὅπως ἀκριβῶς εἶναι γραμμένο" εἶναι μὲ αὐτὴ τὴν παλαιὰ γραφή, κι ὄχι μὲ τη "...νέα γραφή καὶ τὰ διαστήματα τῆς Ἐπιτροπῆς...". Θὰ σοῦ θυμίσω ἀκόμα πώς "ἡ βυζαντινή μουσική ΣΗΜΕΡΑ"(sic) δὲν εἶναι μόνο τὰ εὐρήματα τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ 1881, ἀλλά κυρίως ἡ διδασκαλία τῶν 3 διδασκάλων τῆς μεταρρύθμισης τοῦ 1814-20 (Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος, εἰς τὴν Συνεδρία Αὐτῆς τῆς 5ης Φεβρουαρίου 2003)
Εγώ λοιπόν ισχυρίζομαι ότι η Πατριαρχική Επιτροπή δούλεψε κυρίως την κλίμακα και τα διαστήματα, στα οποία έκανε πολύ καλή δουλειά και έθεσε τις βάσεις για περαιτέρω βήματα, που δεν έχουν γίνει ακόμα. Η κλίμακα φυσικά δεν θα μπορούσε να είναι η απαράδεκτη μουσικά 68άρα και έχρηζε άμεσης διόρθωσης. Τα διαστήματα πάλι κινούνται γενικώς στη φιλοσοφία των διαστημάτων των κλιμάκων του Χρυσάνθου (δεν λέω των λόγων, αλλά των διαστημάτων των κλιμάκων του, για να μην αρχίσουμε πάλι την ίδια συζήτηση). Εκεί που χρειάζεται επαναφορά της φιλοσοφίας του Χρυσάνθου (π.χ. στο κοινό, πολλές φορές, διάστημα πρώτης βαθμίδας δευτέρου και πλ. β', όπως εδώ), το υποστηρίζω φυσικά.
Δὲν βγαίνει "μιὰ χαρά" (ὅπως καὶ πολλά ἄλλα μαθήματα), γι' αὐτό καὶ ξεκίνησε αὐτή ἡ συζήτηση.
Ξεκίνησε γιατί όντως με ΠΑ πλ. β' δεν βγαίνει. Βγαίνει όμως με ΓΑ πλ. β'.
Μὲ τή θεωρία τῆς Ἐπιτροπῆς, τὸ μάθημα ξεκουρδίζεται ἄμεσα, στὰ ΓΑ-ΔΙ-ΚΕ (4+12) ἔναντι ΒΟΥ-ΓΑ-ΔΙ (8+12) καὶ τελικὰ πέφτει στὸν ΝΗ κατὰ 2 μόρια χαμηλότερα, καθώς τὰ ΓΑ-ΒΟΥ-ΠΑ εἶναι 20+4=24, ἔναντι ΒΟΥ-ΠΑ-ΝΗ ποὺ εἶναι 14+8=22.
Το έχω γράψει πριν από σένα:
Πρόβλημα υπάρχει αν παραλλαγίσεις ΠΑ-ΔΙ, που με τη θεωρία του Καρά ή οποιαδήποτε θεωρία του πλ. β' με μη ομοιοδιφωνούντα διαστήματα (όπως της Επιτροπής) δε βγαίνει με τίποτα. Κι αυτό γιατί η φράση είναι, όπως είπα, παράδειγμα όμοιας διφωνίας επί το οξύ και απαιτεί σε όλη τη διάρκεια της φράσης "Μεταβολή των θλιβομένων" συζευγμένα ομοιοδιφωνούντα διαστήματα, όπως είναι τα ΓΑδ-ΔΙ-ΚΕ και ΚΕ-ΖΩυ-ΝΗ, διαστήματα που παραλλαγίζονται με τη λύση που προτείνω εγώ (+το ΝΗ φυσικό, σαν να λέμε δηλ. πλ. β' με εναρμόνια φθορά στο ΖΩ, δηλ. σαν μακάμ χουμαγιούν, όπως έγραψα).
Επίσης, υπάρχει πρόβλημα όχι ανόδου της βάσης αλλά... καθόδου (!) με τα νούμερα της Πατριαρχικής Επιτροπής, εφόσον θεωρηθεί ότι το ΓΑ δίεση του πλ.β' παραλλαγίζεται στην οξύτητα του ΒΟΥ του β', αφού τυπικά το ΒΟΥ-ΓΑ-ΔΙ του β' δεν είναι ίδιο με το ΓΑδ-ΔΙ-ΚΕ του πλ. β' (8-12 και 4-12 αντίστοιχα). Έτσι, το τελικό ΝΗ κατεβαίνει 2 μόρια! Φυσικά αυτό δεν γίνεται στην πράξη και αποτελεί μία ακόμα απόδειξη του ότι η θέση του ΓΑδ στον πλ. β' δεν είναι επ' ουδενί καρφωμένη στα 4 μόρια απόσταση από το ΔΙ, αλλά παίζει και είναι πάμπολλες φορές μαλακή, με αποτέλεσμα να ταυτίζεται το ΓΑδ-ΔΙ-ΚΕ με το ΒΟΥ-ΓΑ-ΔΙ του β' ήχου, όπως έχω ξαναγράψει.
Εἰλικρινά, νόμιζα πώς εἶχες καταλάβει, κι ἀπὸ τὴν μελέτη τοῦ θεωρητικοῦ τοῦ Παναγιώτου Ἀγαθοκλέους, ὅτι πολλὲς φορές μιὰ φθορὰ νεχεανες, σημαίνει ἁπλᾶ τριφωνικὴ πορεία, ἐνός κατὰ τὰ ἄλλα διφωνικοῦ μέλους νεανές. Ἡ μόνη διαφορὰ σὲ διαστήματα, θὰ εἶναι ἡ ὕψωση τῆς τρίτης βαθμίδας (Δι τοῦ νεανές, Γα τοῦ νεχεανες), διὰ τῆς ὁποὶας, ναί, θεμελιώνεται Ἄγια ἐπάνω στὸν Βου τοῦ νεχεανές, σύμφωνα μὲ την παρατήρηση (παραλληλισμό μὲ τὸ «Αὐγούστου») τοῦ Γιάννη.
Δεν αντιλέγω ότι πολλές φορές η διαφορά μεταξύ των τετραχόρδων β' και πλ. β' έγκειται στην τρίτη βαθμίδα και ότι η δεύτερη βαθμίδα είναι κοινή (η τυχόν σύμπτωσή του με τον Άγια δεν με απασχολεί). Αυτό είναι μάλλον λογικό θα έλεγα, αν δει κανείς την προέλευση του χρωματικού νεχεανες (πλ. β') από τον διατονικό (νεχεανές λεγέτου), στους οποίους η πρώτη βαθμίδα είναι ίδια. Ο Καράς μόνο μιλάει κατηγορηματικά για σύμπτωση στην τρίτη βαθμίδα των ήχων αυτών και φυσικά δεν δέχεται την προέλευση του πλ. β' χρωματικού από τον πλ. β' διατονικό (λέγετο).
Κανεὶς δὲν κατηγορεῖ τήν Ἐπιτροπή, γιατὶ τὸ ἐκλαμβάνεις ἔτσι; Τὸ ὅτι ὅπως κι ἐσύ λὲς «μετά την αλλαγή της φυσιογνωμίας των μελών του β' ήχου, που έχει γίνει τους τελευταίους αιώνες, εξ ου και η αλλαγή της κλίμακας από την Επιτροπή", δημιουργεῖ πολλὰ προβλήματα στὴν προσέγγιση μελῶν διαφορετικῆς φυσιογνωμίας, ποὺ ἐξηγήθηκαν ὅμως στὴν νέα γραφή, πρὶν τὴν Ἐπιτροπή καὶ μὲ διαφορετικὰ διαστήματα στὸ μυαλό τῶν ἐξηγητῶν, ὅμως, ἀποτελεῖ ἕνα γεγονός ποὺ δημιουργεῖ προβλήματα, δὲν νομίζεις;
Σαφώς. Απλώς εγώ τα εξηγώ με βάση τη θεωρία που όλοι γνωρίζουμε (Επιτροπή) και μόνο εκεί που δεν γίνεται αλλιώς επικαλούμαι την όμοια διφωνία (που ούτως ή άλλως υπάρχει στο Χρύσανθο στο β' ήχο μόνο και θεωρώ ότι θα πρέπει να συμπληρωθεί σήμερα για τα ομοιοδιφωνικά μέλη του β' ήχου), εσύ κι ο Βαγγέλης τα εξηγείτε όλα με άλλη θεωρία (όπως την όμοια διφωνία στον πλ. β'), η οποία δεν υπάρχει πουθενά γραμμένη επισήμως. Εγώ δέχομαι ότι η δική σας εξήγηση βγαίνει, εσείς δεν δέχεστε τη δική μου, παρότι είναι εξαιρετικά απλή (ένας πλ. β' με φθορά στο ΖΩ στην ουσία) και βγαίνει διαστηματικά και ακούγεται κανονικά. Αυτή είναι η διαφορά μας.
Τελικὰ, δὲν μπῆκες στὸν κόπο νὰ κοιτάξεις τὶς ἀργὲς ὅπως σὲ προέτρεψα. Θὰ διαπίστωνες πὼς ἀπὸ τὴν πρώτη ᾡδή κιόλας στὸν τρίτο χαρακτῆρα συμβαίνει, αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ φαινόμενο.
Λες να μην το κοίταξα; Τόσες φορές το έχουμε ψάλει. Μα εδώ πέρα στη νέα γραφή αρχίζει με σκληρό χρώμα και στον τρίτο χαρακτήρα, που είναι η βάση του μέλους (δηλ. στο φθόγγο ΠΑ του πλ. β') βάζει μαλακή φθορά ως βάση β' ήχου και αν πεις πλήρες τετράχορδο (30 μόρια) το μέλος βγαίνει κανονικά και στο τέλος δεν υπάρχει πλαγιασμός. Στο "Μεταβολή" κάνει το αντίθετο: στη βάση του μαλακού ήχου βάζει σκληρή χρωματικού φθορά, αν πεις πλήρες τετράχορδο (30 μόρια) το μέλος ξεκουρδίζεται και στο τέλος υπάρχει πλαγιασμός 2 φωνές κάτω από τη βάση που άρχισε και 4 φωνές κάτω της διφωνίας της. Η σύμπτωση των διαστημάτων οφείλεται στο ότι το ΓΑ-ΔΙ/ΔΙ-ΚΕ/ΚΕ-ΖΩυφ. του πλ. β' με διαστήματα 8-12-6 (αφού είπαμε ότι το ΓΑ είναι πιο μαλακό) μοιάζει με το ΔΙ-ΚΕ/ΚΕ-ΖΩ/ΖΩ-ΝΗ του β' ήχου με διαστήματα 8-12-8 εάν το τελευταίο εκτελεστεί ομοιοδιφωνικά και το τετράχορδο φυσικά δεν είναι πλήρες αλλά ελλιπές. Αυτό γίνεται είπαμε στο "Μεταβολή".
Καθόλου, ἄν σταματήσῃς νὰ σκέφτεσαι ἀριθμητικά καὶ σκεφτεῖς κλασματικά-παραδοσιακά. Καὶ μὲ τήν «συνεχῆ προβολή» τῶν διφωνιῶν στὸ μέλος, ὅπως λέει κι ὁ Γιάννης. Πάνω ἀπό τὴν βάση, ἔχω πεῖ τρεῖς παραγράφους πρὶν πόσο σωστὰ ἐξηγεῖται. Κάτω ἀπό τήν βάση τὰ διαστήματα τοῦ β’ καὶ πλ. β’ εἶναι κοινά καθώς ἡ κίνηση Πα-Νη-Ζω μέ στάση στὸν Ζω εἶναι φυσικὰ διφωνική καὶ σὲ καμμιὰ περίπτωση ὁ ΖΩ μδὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ὑψωμένος. Ἄρα, κάτι σὰν 12-9 κάτω ἀπό τὸν Βου τοῦ μαλακοῦ ἤ Πα τοῦ «σκληροῦ».
Ὄχι μόνο δὲν εἶναι μονόδρομος τὸ 4-12-6, ἀλλὰ «πετάει τὸ μάθημα ἔξω», τὸ «ξεκουρδίζει» διαφορετικὰ μὲν ἀπὸ τὸ 6-20-4, ὄμως τὸ ἴδιο ἐνοχλητικὰ. Γιὰ τὰ διαστήματα πού βάζω στὸν πλ. Β’ καὶ στὸν Β’ ἔγραψα κὰι τώρα καὶ πολλές φορὲς, αὐτὰ χρησιμοποιῶ μέ συνέπεια σέ ὅλες τὶς ἀποδόσεις μελῶν μὲ τὸν «Μελωδό», αὐὰ ἔβαλα καὶ στὸ Ἁὐγούστου». Καὶ δὲν τὰ ἐφηῦρα γιά νὰ λύσω κάποιο τρέχον πρόβλημα, τὰ ἔχω παρουσιάσει στὸ συνέδριο τῆς Παιανίας τὸ 2009, ἀλλὰ καὶ σὲ εἰδικό θέμα ἐδῶ στὸ φόρουμ.
Για σιγά ρε Χάρη, για σιγά: την όμοια διφωνία στο β' ήχο την υποστηρίζω, γιατί είναι πιο φυσικό το άκουσμά της και υπάρχει όντως η αίσθηση της ισορροπίας μεταξύ των διφωνιών, όταν το μέλος τις μεταχειρίζεται και δεν τριφωνεί. Όμως εδώ που έχει φθορά πλ. β', το πρώτο που θα σκεφτεί ο ψάλτης είναι διαστήματα σκληρά και όχι μαλακά. Αν κατάλαβα καλά, εσύ υποστηρίζεις την εκτέλεση όλου του μαθήματος με διαστήματα περίπου 9-12, γιατί αλλιώς δεν βγαίνει διαστηματικά. Δύο ερωτήσεις:
α. Στη φράση λοιπόν "Θεοτόκε Παρθένε", εσύ δεν εκτελείς κανένα υπερμείζον διάστημα; Για σένα δεν υπάρχει καμία αισθητή διαφορά στη φράση αυτή, που είναι καραμπινάτη φράση πλαγιασμού, σε σχέση με τα προηγούμενα;
β. Αν ο εξηγητής ήθελε να δηλώσει μαλακά διαστήματα β' ήχου από τη βάση του μέλους, τότε γιατί έβαλε σκληρή χρωματική φθορά και όχι μαλακή;
Εἶναι δεδομένη ἡ συγγνώμη καὶ τὸ ξέρεις. Κι ἐγώ ζητὰω ἐκ τῶν προτέρων, ἄν σὲ στεναχωρήσω,...
Κανένα πρόβλημα, δεν με στενοχωρείς καθόλου: σαφέστατος είσαι και ειλικρινής σε ό,τι λες, χωρίς να ειρωνεύεσαι και να υπεκφεύγεις. Άλλοι είναι που συνηθίζουν να εκφράζονται με χρησμούς της Πυθίας και ειρωνείες και να γνωρίζω εκ των προτέρων ότι δεν πρόκειται να απαντήσουν σε ό,τι ρωτώ και να αντιπαρέρχονται τα όσα αναλυτικά γράφω με... χρησμούς!
Νὰ προσθέσω πώς εἰδικά σ’ἐμένα δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ λὲς αὐτό, γιατὶ εἶμαι νομίζω ὁ πρῶτος πού μετὰ τήν Ἐπιτροπή (καὶ χωρίς κἄν νὰ τὸ ἔχω προσέξει, μετὰ τὸ εἶδα) μίλησα γιὰ τὸν ἐπιέβδομο μείζονα τόνο καὶ ὑποστήριξα τὴν ἐπιβίωση καὶ χρήση του στὴ διατονική κλίμακα. Γιὰ τὸν Β’ ἦχο νομίζω κατάλαβες τὶ πιστεύω. Γιὰ τὶς ἕλξεις πάλι, ἔχω δηλώσει πώς πιστεύω ὅτι ὑπερέβαλαν, παρασύροντας πολλούς μεταγενέστερους θεωρητικούς, μεταξύ τῶν ὁποίων τὸν Ψάχο, τὸν Καρᾶ (καὶ τήν σχολή του) καὶ τὸν Εὐθυμιάδη.
Απολύτως σεβαστές και -κυρίως- τεκμηριωμένες οι απόψεις σου. Θα έλεγα ότι διαφωνούμε "στα σημεία": εγώ πιστεύω ότι είχε και άλλα θετικά η Επιτροπή, ότι δεν θα πρέπει να είναι τόσο εκτεταμένη η έννοια της όμοιας διφωνίας, όπως στο παρόν μάθημα που λέγεται και χωρίς αυτή κατ' εμέ, και ότι οι έλξεις της Επιτροπής θέλουν μεν λίγες διορθώσεις και συμπληρώσεις, αλλά η παρεξήγησή τους γεννήθηκε επειδή κατά την ερμηνεία τους από Ψάχο, Καρά κλπ. δεν έγινε αντιπαραβολή με ηχητικά των αρχών του αιώνα (του Ναυπλιώτη βασικά), ώστε να δούμε τι ακριβώς εννοούν με τα όσα γράφουν (γιατί πιστεύω ότι όλες οι έλξεις της Επιτροπής εξηγούνται "Ναυπλιωτικώς" και μή Καραϊκώς...)
Τρίτη φορὰ ἐπαναλαμβάνεις πὼς κατηγοροῦμε κ.λ.π. Λέγε λέγε τὰ πιστεύεις, ὡς ἀλήθειες αὐτὰ πού ὑποστηρίζεις.
Απλώς θυμάμαι κείμενά σας (του Βαγγέλη ίσως) που καταφέρεστε αρκετά εναντίον της Επιτροπής. Αλλά δέχομαι την παρατήρησή σου και παύω στο εξής να το λέω.
Ὅσο γιὰ τὴν ἐπιτροπή, προφανῶς δὲν φθάνουμε στὀ δακτυλάκι τους ὡς μουσικοὶ, ἀλλά: 1. σήμερα ἔχουμε εὔκολη πρόσβαση σὲ περισσότερες πληροφορίες, 2. ἔχουμε καλύτερα ἐργαλεῖα καὶ 3. μᾶς ζήτησαν μόνοι τους νὰ τά ψάξουμε, τονίζοντας ὅτι οἱ έργασίες της εἶναι πειραματικὲς καί ἀποτελοῦν δοκίμιο πρὸς μελέτη.
Συμφωνώ 100%.
Ἄν μὲ τήν τοποθέτησή σου αὐτή, προσπαθεῖς ἁπλᾶ νὰ ἀπαξιώσῃς, τὶς μελέτες καὶ τὶε ἐργασίες μου, ἐκπλήσσομαι ἀρνητικὰ. Πρῶτον, γιατὶ ἐπώνυμοι ἐρευνητὲς καὶ δἀσκαλοι μὲ ἔχουν συγχαρεῖ καὶ ζήτησαν τήν συνδρομή μου σὲ ὑπολογισμούς μὲ φασματογραφήσεις καὶ Μελωδό καὶ δεύτερον γιατί είδικὰ ἐσύ, ἀπὸ τὸ συνέδριο τῆς Παιανίας καὶ μετὰ, μάλιστα εἰδικὰ «ἐμπνευσμένος» τίς δικὲς μου καὶ τοῦ Βαγγέλη εἰσηγήσεις, ἄρχισες νὰ ἀσχολεῖσαι σοβαρότερα μὲ τὰ θεωρητικὰ κὰι νὰ παρουσιάζῃς καὶ ἐργασίες.
Μα εγώ δεν ήμουν που σου είπα στο Δ' συνέδριο του ΙΒΜ να συνεχίσεις τις φασματογραφήσεις κι ότι προσφέρεις μέγιστη υπηρεσία με αυτές, γιατί δείχνουν μια σωστή εικόνα της προφορικής παράδοσης και δεν θα μπορεί πλέον ο καθένας να την επικαλείται γενικώς και αφηρημένως, για να υποστηρίζει τα δικά του; (είναι γνωστό πού αναφερόμουν...)
Ὅταν κατασκευάζουμε κλίμακες γιὰ ἔνα ἐπιστημονικό ἐργαλεῖο σὰν τὸν Μελωδό, ὀφείλουμε νὰ εἴμαστε ἀκριβεῖς στὰ διαστήματα πού θὰ δώσουμε. Νομίζω, αὐτὸ ὑποστήριζες κι ἐσύ γιὰ τὴν κατασκευή κλιμάκων μέ τὸ Scala. Μοῦ φαίνεται περίεργο, νὰ διαφωνῇς μὲ τὸν ἑαυτό σου. Στὴν πράξη, εἴπαμε, ὑπάρχουν ἀποκλίσεις, ἀλλά ἡ γενική λογική ποὺ ἰσχύει γίνεται φανερή.
Άλλο οι φασματογραφήσεις φωνών ψαλτών, που πρέπει να γίνονται πάντα και άλλο η τεχνητή κατασκευή κλιμάκων. Είπαμε, για να δούμε πώς βγαίνουν κάποιες δύσκολες γραμμές με περίεργα διαστήματα ή κάποια διαστήματα σε παλαιά μέλη, ναι. Όμως το φιξάρισμα ομοιοδιφωνούντων διαστημάτων και η εφαρμογή τους σε γνωστά μέλη (και δεν είναι φυσικά θέμα προγράμματος) πιστεύω ότι δεν λέει τίποτα, όπως δεν λέει και το φιξάρισμα με το ταμπούρι κάποιων διαστημάτων και η προβολή τους ως κανόνα: ειδικά σε δύσκολες περιπτώσεις, όπως στο β' και το βαρύ διατονικό, πιστεύω, αντίθετα με την Επιτροπή, ότι η χρήση οργάνου δίνει λανθασμένη διαστηματική εικόνα, καθώς η δυναμική και οι συνεχείς αλλαγές των διαστημάτων, που γίνεται με τη φωνή, δεν περνιέται στο όργανο με τίποτα. Αυτές οι αποκλίσεις που λες ότι υπάρχουν στην πράξη νομίζω ότι είναι ουσιώδεις, ειδικά σε δύσκολα μέλη και δύσκολους ήχους, σαν τους παραπάνω (θυμάσαι ότι είχε γίνει αυτό εμφανές στη δοξολογία β' ήχου του Ιακώβου).
Ὁ Γιάννης (ὁ ὁποῖος, παρεμπιπτόντως ὁρκίζεται ...διδάκτορας αὐτές τίς μέρες, οπότε τοῦ εὐχόμαστε θερμἀ συγχαρητήρια), τυγχάνει νὰ εἶναι συνάδελφος φέτος στὸ Μουσικό Σχολεῖο τῆς Παλλήνης, ἔχουμε μάλιστα τίς ἴδιες ὧρες, ὁπότε συζητᾶμε τὰ θέματα αὐτὰ (καὶ ἄλλα πολλά) καθημερινά.
Εεεε, μήπως ζω σε άλλο κόσμο;;; Καλά, εσύ δεν μένεις Θεσσαλονίκη;; Από πού κι ως πού τώρα είστε και οι δυο δίπλα... στο σπίτι μου;;