Πολύ ωραίο και σαφές το παράδειγμα με την κλίμακα του Χουζάμ Ευθύμιε!! Δείχνει ακριβώς την κλίμακα που αναφέρει ο Μαυροειδής, με το κάτω ΓΑ-ΒΟΥ και το άνω ΠΑ-ΒΟΥ ελάχιστους τόνους, ευχαριστούμε!!
Να αντιστρέψω όμως κι εγώ την ερώτηση και να σε ρωτήσω: Στο "Στίβει θαλάσσης" κάνεις διαφορετικά διαστήματα από το "Φαιδρόν της αναστάσεως";; (Ό,τι και να απαντήσεις, εγώ δε λέω ότι θα 'ρθω να σε μετρήσω πάντως... Εκτός κι αν θες να το κάνω με ούτι, που δεν έχει μπερντέδες! )
Είπα όμως και πριν ότι είναι δύσκολο να κάνεις στη μία περίπτωση ΒΟΥ ισοκράτημα επειδή είναι μέσος δεύτερος με τρίχορδο λεγέτου και στην άλλη ΔΙ επειδή είναι ατελής κατάληξη σε κλασσικό δεύτερο. Χώρια που δεν έχουν όλες οι καταλήξεις του μέσου δευτέρου ΠΑ δίεση. Οπότε τ' αφήνεις ΔΙ και τελείωσε, όπως κάνουν και στο Πατριαρχείο. Αλλά και ΒΟΥ ή μέλος να βάλεις σε καταλήξεις μέσου δευτέρου δεν είναι φυσικά λάθος. Εκεί που δεν μου αρέσει το ΒΟΥ ισοκράτημα είναι όταν ο ΒΟΥ είναι περαστικός.
Όμως αυτό που κάνει ο Καράς, να δέχεται δηλ. διαστήματα 11.5 και 12 και επίσης 6 και 6.5 σε φθόγγους εστώτες (και όχι σε έλξεις ή περάσματα της φωνής) αυτό μάλλον μπερδεύει τα πράγματα. Δηλαδή ρε Χρίστο, υπάρχει περίπτωση ανθρώπινη φωνή να σκεφτεί π.χ. στον σκληρό πλ. α' ότι "τώρα λέω σκληρό διάτονο και κάνω ΓΑ-ΒΟΥ=6" ενώ στο μέσο δεύτερο "τώρα λέω μέσο δεύτερο και όχι λέγετο και κάνω ΓΑ-ΒΟΥ όχι 8, ούτε 6 αλλά 6.5";;;;!!!! Ή σε ενδεχόμενη αντιφωνία του μέσου δευτέρου να εκτελέσει άνω ΠΑ-ΒΟΥ=11.5 και όχι 12;;;!!! Αυτά τα πράγματα δε γίνονται. Γι΄αυτό και είπα στη συζήτησή μου με τον κ. Κωνσταντίνου ότι το ελαττωμένο (σε σχέση με τα ευρωπαϊκά διαστήματα) ΖΩ του δευτέρου, που ακούγεται καθαρά στις παραδοσιακές εκτελέσεις, μόνο με 8άρι διάστημα μπορεί να αποδοθεί. Το 6.5 δεν ακούγεται: μισό μόριο διαφορά από το ΣΙ του πιάνου δεν εκτελείται φωνητικά (τουλάχιστον με συναίσθηση ότι το λες). Ενώ δύο μόρια, που είναι η διαφορά ημιτόνου-ελαχίστου τόνου, εκτελούνται και φαίνονται.
Παρακαλώ Χρίστο, αφού ξέρεις ότι εμείς καταλαβαινόμαστε... Ούτε υπήρξε ούτε θα υπάρξει νομίζω ποτέ θέμα κακοπιστίας μεταξύ μας, δεδομένης της καλής σου διάθεσης που είναι πάντα εμφανής στις συζητήσεις μας.Νίκο δύο ερωτήσεις χωρίς υπονοούμενο...
Και φυσικά ΔΕΝ πρόκειται να ακούσεις σωστά διαστήματα γιατί ποτέ δεν διεκδίκησα ούτε θα διεκδικήσω τον τίτλο του αυθεντικού εκφραστή των διαστημάτων, σε σημείο που να συμπίπτουν μάλιστα με τους μπερντέδες της λάφτας (το "όχι τυφλό" όργανο ήταν μπηχτή για το ούτι;;; ). Αν θες πάντως μονολεκτική απάντηση τύπου Ναι-Όχι, θα σου απαντήσω ότι ΝΑΙ, στο δεύτερο που καταλήγει στον ΒΟΥ και στο λέγετο έχω πάντα την αίσθηση ότι είναι τα ίδια διαστήματα. Με την παρατήρηση όμως ότι ότι ο λέγετος έχει συνεχώς καταλήξεις στον ΒΟΥ και φαίνεται περισσότερο εκεί το "βρώμικο" (σε σχέση με την ευρωπαϊκή μουσική) ΒΟΥ, ενώ στον κλασσικό δεύτερο αυτό το φαινόμενο δεν είναι τόσο έντονο, λόγω της δεσπόζουσας παρουσίας του ΔΙ. Και επίσης δεν μιλάμε για τον περαστικό ΒΟΥ του δευτέρου, γιατί εκεί δεσπόζει ο ΔΙ και εκ των πραγμάτων μπορεί το ΒΟΥ να μου ανέβει λίγο προς τα πάνω, δεδομένου ότι όλη η πορεία του μέλους κατατείνει στον ΔΙ.1.Εσύ στον β' ήχο το ΓΑ-ΒΟΥ το ψάλλεις 8 (δηλαδή όπως στον Λέγετο)? εννοώ φυσικά χωρίς να σου κρατάει κάποιος ισοκράτημα ούτως ώστε να σε επηρεάσει...αν βρεθούμε κάποτε και από κοντά θα σε δοκιμάσω με την Λάφτα (μπερντέδες και όχι "τυφλό") για να διαπιστώσω τι διάστημα ακριβώς ψάλλεις...
Να αντιστρέψω όμως κι εγώ την ερώτηση και να σε ρωτήσω: Στο "Στίβει θαλάσσης" κάνεις διαφορετικά διαστήματα από το "Φαιδρόν της αναστάσεως";; (Ό,τι και να απαντήσεις, εγώ δε λέω ότι θα 'ρθω να σε μετρήσω πάντως... Εκτός κι αν θες να το κάνω με ούτι, που δεν έχει μπερντέδες! )
Εννοείς τις ατελείς καταλήξεις σε ΒΟΥ του κλασσικού δευτέρου από τις εντελείς σε ΒΟΥ του μέσου δευτέρου. Πράγματι δύσκολο. Υπάρχει πάντως η διάκριση, την οποία αναφέρει και ο Καράς. Έχω απαντήσει όμως ακροθιγώς στο προηγούμενο μήνυμά μου: αν στο μέλος υπάρχει ΠΑ δίεση, πρόκειται σίγουρα για μέσο δεύτερο (χαρακτηριστικές πολλές καταλήξεις σε ΒΟΥ σε μέλη της μεγάλης εβδομάδας με μελωδική γραμμή ΒΟΥ κλάσμα-ΠΑ δίεση-ΒΟΥ-ΓΑ-ΓΑ-ΒΟΥ-ΒΟΥ, π.χ. "εις το προδούναι τοις ανόμοις", έτσι λέει αν δεν απατώμαι, είμαι εκτός και δεν έχω βιβλία μπροστά μου). Επίσης, πρόκειται για μέσο δεύτερο αν φυσικά η τελική κατάληξη είναι σε ΒΟΥ. Αν όμως η τελική κατάληξη είναι σε ΔΙ και στην ενδιάμεση κατάληξη σε ΒΟΥ δεν υπάρχει ΠΑ (στη γραμμή ΔΙ κλάσμα-ΓΑ-ΒΟΥ-ΓΑ-ΓΑ-ΒΟΥ-ΒΟΥ κλάσμα, π.χ. στον "λίθον του μνήμαΤΟΣ" που ανέφερα), τότε είναι απλώς ατελής κατάληξη δευτέρου.2.Πως μπορούμε να διακρίνουμε τις καταλήξεις στον ΒΟΥ του καθαρού β' από τις καταλήξεις στον ΒΟΥ του μέσου β'? λίγο περίεργο μου φαίνεται αυτό και φυσικά δεν εννοώ διαφορές στιχηραρικού και ειρμολογικού...
Είπα όμως και πριν ότι είναι δύσκολο να κάνεις στη μία περίπτωση ΒΟΥ ισοκράτημα επειδή είναι μέσος δεύτερος με τρίχορδο λεγέτου και στην άλλη ΔΙ επειδή είναι ατελής κατάληξη σε κλασσικό δεύτερο. Χώρια που δεν έχουν όλες οι καταλήξεις του μέσου δευτέρου ΠΑ δίεση. Οπότε τ' αφήνεις ΔΙ και τελείωσε, όπως κάνουν και στο Πατριαρχείο. Αλλά και ΒΟΥ ή μέλος να βάλεις σε καταλήξεις μέσου δευτέρου δεν είναι φυσικά λάθος. Εκεί που δεν μου αρέσει το ΒΟΥ ισοκράτημα είναι όταν ο ΒΟΥ είναι περαστικός.
Όντως μετέχει και του διατονικού στην περίπτωση του μέσου δευτέρου, κάτι το οποίο όχι "θα λέγαμε" αλλά ΛΕΜΕ, και πιο καθαρά απ' όλους ο Μαυροειδής.Πάντως αν ταυτίζεται το τρίχορδο ΒΟΥ-ΓΑ-ΔΙ σε Λέγετο και β' ήχο επίσης μου φαίνεται λίγο περίεργο γιατί τότε θα λέγαμε ότι ο β' "μετέχει" και του χρωματικού και του διατονικού...
Αυτό το "κάτι σαν Δευτεροτέταρτο ήχο που αναφέρει ο Σουρλατζής" σε εκφράζει καλύτερα για το τι είναι το Χουζάμ; Αν ναι, ας μείνουμε εκεί. Δε λέω κάτι παραπάνω για τον Χουζάμ από αυτό που λέει και ο Μαυροειδής, ότι δηλ. εναλλάσει διατονικό τρίχορδο με χρωματικό τετράχορδο.Πάντως όσο και να μας αρέσουν εμάς τους δύο τα makam, μην ξεχνάς ότι το Huzzam δεν είναι ακριβώς ο β' ήχος κι ας μην σκανδαλίσει αυτό κάποιους...
Ρε παιδιά, αυτό το θέμα με τα χρωματικά ημίτονα και τα διαστήματα "λίγο πάνω" και "λίγο κάτω" του τόνου (είτε το 11.5 του Καρά είτε το 12.3 των Μιχαλάκη-Σολδάτου), πέρα από την επιστημονική - μαθηματική του πλευρά, θα πρέπει να δούμε και κατά πόσο εκφράζει τη μουσική πράξη και αν περισσότερο μπερδεύει παρά ξεδιαλύνει τα πράγματα. Και για το μεν 12.3 του Μιχαλάκη δεν μπορείς να πεις τίποτα, γιατί ο άνθρωπος δε λέει ότι είναι διάφορο του τόνου, αλλά ότι στην πραγματικότητα αυτός είναι ο βυζαντινός τόνος. Δεν δέχεται δηλ. καν την ύπαρξη 12αριού. Αυτό δεν μπερδεύει τη μουσική πράξη, αφού απλώς όλα τα 12άρια στη βυζαντινή θεωρεί ο άνθρωπος ότι είναι 12.3άρια. Φέρνει και μουσικά παραδείγματα, όπως είδα στα όσα έχει εκθέσει, είναι μια άποψη σεβαστή που χρήζει μελέτης.Υ.Γ.όσο για εκείνο το 11.5 που μάλλον σε σκανδάλισε αν διαβάσεις περισσότερο Καρά ίσως καταλάβεις τι εννοεί, όπως επίσης και ότι όταν αναφέρει διάστημα 6.5 δεν εννοεί το ημίτονο της δύσης η του πιάνου (εκρεμεί ακόμη αυτό το θέμα σε εμάς τους δύο)
Όμως αυτό που κάνει ο Καράς, να δέχεται δηλ. διαστήματα 11.5 και 12 και επίσης 6 και 6.5 σε φθόγγους εστώτες (και όχι σε έλξεις ή περάσματα της φωνής) αυτό μάλλον μπερδεύει τα πράγματα. Δηλαδή ρε Χρίστο, υπάρχει περίπτωση ανθρώπινη φωνή να σκεφτεί π.χ. στον σκληρό πλ. α' ότι "τώρα λέω σκληρό διάτονο και κάνω ΓΑ-ΒΟΥ=6" ενώ στο μέσο δεύτερο "τώρα λέω μέσο δεύτερο και όχι λέγετο και κάνω ΓΑ-ΒΟΥ όχι 8, ούτε 6 αλλά 6.5";;;;!!!! Ή σε ενδεχόμενη αντιφωνία του μέσου δευτέρου να εκτελέσει άνω ΠΑ-ΒΟΥ=11.5 και όχι 12;;;!!! Αυτά τα πράγματα δε γίνονται. Γι΄αυτό και είπα στη συζήτησή μου με τον κ. Κωνσταντίνου ότι το ελαττωμένο (σε σχέση με τα ευρωπαϊκά διαστήματα) ΖΩ του δευτέρου, που ακούγεται καθαρά στις παραδοσιακές εκτελέσεις, μόνο με 8άρι διάστημα μπορεί να αποδοθεί. Το 6.5 δεν ακούγεται: μισό μόριο διαφορά από το ΣΙ του πιάνου δεν εκτελείται φωνητικά (τουλάχιστον με συναίσθηση ότι το λες). Ενώ δύο μόρια, που είναι η διαφορά ημιτόνου-ελαχίστου τόνου, εκτελούνται και φαίνονται.