Τί ἀπαντᾶμε στό, ἀντί τοῦ Δι᾿ εὐχῶν, Χριστός ἀνέστη;

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Ὡς γνωστόν κατά τήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου ὁ ἱερεύς στήν ἀπόλυση ἀντί τοῦ Δι᾿ εὐχῶν ἐκφωνεῖ τό Χριστός ἀνέστη ὁλόκληρον.

Ἐδῶ νά ποῦμε ἐν παρενθέσει ὅτι στήν Προθεωρία τοῦ ΤΜΕ «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΔΙ΄ ΕΥΧΩΝ» (σελ. 41) φαίνεται ἐνδεχομένως ὅτι αὐτό δέν ἱσχύει πέραν τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος. Ἀλλά ὅσοι τό ἐπικαλοῦνται αὐτό μᾶλλον δέν ἑρμηνεύουν ὀρθῶς. Καί τό ΣΤ καί τό ΤΓΡ γιά ὅλη τήν περίοδο τό προβλέπουν.

Ἡ ἀπάντηση τοῦ χοροῦ στό ὁλόκληρον Χριστός ἀνέστη δέν προσδιορίζεται ἀπό τό ΤΜΕ. Τό ΣΤ καί τό ΤΓΡ γιά ὅλη τήν περίοδο προβλέπουν ὡς ἀπάντηση τό Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος. Κάποιοι ἐπαναλαμβάνουν τό ἀκροτελεύτιον ζωήν χαρισάμενος. Νομίζω στόν Μητροπολιτικό Ναό Ἀθηνῶν. Ἐπίσης σάν νά ἄκουσα (δέν θυμᾶμαι καλῶς) στόν Πατριαρχικό Ναό στόν ἑσπερινό «τῆς Ἀγάπης» τό Ἀμήν. Τί πρέπει νά λέει ὁ χορός; Μήπως τίποτε; Ὁ ἱερεύς ἐκφωνεῖ τό τροπάριον. Ἡ ἀπάντηση Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος μήπως ταιριάζει μόνον στόν χαιρετισμό Χριστός ἀνέστη! σκέτο; Μήπως τό ἀκροτελεύτιον ταιριάζει στήν ἰδιότητα τοῦ τροπαρίου; Πάντως τό Ἀμήν ἄν ἄκουσα καλά δέν νομίζω ὅτι συνάδει. Μοῦ θυμίζει τό Ἀμήν τοῦ Ἀντιλαβοῦ... καί ἐξ ἐκείνου, τοῦ Κύριε, Κύριε..., πού σέ ἄλλες συζητήσεις φάνηκε ὅτι δέν εὐσταθοῦν ἀμφότερα.

Καί κάτι ἄλλο. Στήν περίπτωση πού τηροῦμε στήν ἀπόλυση τό Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς ἀντιφωνοῦντος τοῦ ἀναγνώστου Τήν τιμιωτέραν..., καθ᾿ ὅλην τήν περίοδον ἀντικαθίσταται ἀπό τό Φωτίζου, φωτίζου... ἤ μόνον τό Σάββατον ἑσπέρας;


 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ ΤΜΕ (σ. 41) ὁρίζει σαφῶς ὅτι μετὰ τὴν διακαινήσιμο λέγεται τὸ «Δι’ εὐχῶν...», ἡ δὲ διαλογικὴ ἀπόλυση λείπει ἀπὸ τὰ παλαιὰ τυπικὰ καὶ τὸ τυπικὸν τοῦ Κωνσταντίνου (1838) ἐντοπιζόμενη στὸ ἁγιορειτικὸν τυπικὸν τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος τοῦ ἔτους 1841 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 631. Μεταγενέστερη ἁγιορειτικὴ (κλῆρος τῆς Θεοτόκου) προσθήκη εἶναι καὶ τὸ «Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς-Τὴν τιμιωτέραν...» (Διάταξις τῆς ἱεροδιακονίας ἁγίου Φιλοθέου τοῦ κοκκίνου κατὰ τὴν ἡγουμενία του εἰς τὴν Μ. Λαύρα (1342-1347) ἐκδεδομένη εἰς τὰ: Εὐχολόγιον J. Goar ἔκδ. α’ 1647 ἔκδ. β’ 1730 σ. 5 καὶ Μέγα Εὐχολόγιον Ἀστέρος σ. 7), ὅπως καὶ τὸ ἀντ’ αὐτοῦ «Φωτίζου, φωτίζου...» (ιθ’ αἰ.).
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Ὡραῖα. Ἔστω καί γιά τή Διακαινήσιμο, ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ ἀπάντηση στό, ἀντί τοῦ Δι᾿ εὐχῶν, ὑπό τοῦ ἰερέως ἐκφωνούμενο Χριστός ἀνέστη;

Ἔστω, ἐπίσης, ὅτι δεχόμεθα τήν ἁγιορείτικη προσθήκη Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς· ἀπαντάει ὁ ἀναγνώστης καθ᾿ ὅλην τήν περίοδον Φωτίζου, φωτίζου... ἤ μόνον τό Σάββατον ἑσπέρας;


 

Μ.Β.

Ματθαίος Βλάχος
Εγώ απαντώ "ζωήν χαρισάμενος" για λόγους που ανέφερε ο π.Μάξιμος παραπάνω.
Στο "Υπεραγία Θεοτόκε" απαντώ πάλι "Φωτίζου.." στον εσπερινό του Σαββάτου [κατά παράδοση παλαιών ψαλτών] επειδή η εννάτη είναι έτσι το πρωί (της Κυριακής),
και τις καθημερινές "την Τιμιωτέραν" επειδή έχει "Τιμιωτέρα" και "Άξιον εστιν-την Τιμιωτέραν" τα πρωινά.
Αρμοδιότερος για παραπομπές σε Τυπικά είναι άλλος, του οποίου περιμένω κι εγώ την απάντηση.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Ο δάσκαλός μου Άρχων Α' Δομέστιχος της Μ.τ.Χ.Ε. κ. Μιλτιάδης Παππάς, που προσπαθεί να τηρεί με κάθε λεπτομέρεια την Πατριαρχική τάξη όπως την έζησε, δεν απαντάει τίποτα.
 

Μ.Β.

Ματθαίος Βλάχος
Ο δάσκαλός μου Άρχων Α' Δομέστιχος της Μ.τ.Χ.Ε. κ. Μιλτιάδης Παππάς, που προσπαθεί να τηρεί με κάθε λεπτομέρεια την Πατριαρχική τάξη όπως την έζησε, δεν απαντάει τίποτα.

Ούτε από ευγένεια; Αστειεύομαι.
Στο "Υπεραγία..."; ή παραλείπεται;

Έχετε συγγένεια με τον πρώην Υπουργό Επικρατείας;
και πάλι αστειεύομαι, επηρεασμένος από το κλίμα των ημερών..
 
Last edited by a moderator:

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Ούτε από ευγένεια; Αστειεύομαι
Στο "Υπεραγία..."; ή παραλείπεται;
Δεν είναι ενδιάτακτο, οπότε ο,τιδήποτε σωστό θα είναι. Νομίζω πως την Τιμιωτέρα λέμε. Πάντως, στην ενορία που μεγάλωσα λένε αντί του "Δεύτε προσκυνήσωμεν" το "Χριστός ανέστη" (γ), αντί του "Άγιος ο Θεός" στο Τρισάγιο πάλι το "Χριστός ανέστη"(γ), αντί του "Στερεώσαι" το ίδιο (μία φορά) και αντί της Τιμιωτέρας το "Φωτίζου". Δεν νομίζω, όμως, να είναι τυπικά σωστά και δεν τα ακολουθώ.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ο δάσκαλός μου Άρχων Α' Δομέστιχος της Μ.τ.Χ.Ε. κ. Μιλτιάδης Παππάς, που προσπαθεί να τηρεί με κάθε λεπτομέρεια την Πατριαρχική τάξη όπως την έζησε, δεν απαντάει τίποτα.
Εὐχαριστοῦμε πολύ Γιάννη.
Αὐτή εἶναι καί ἡ θέση τοῦ Μανόλη Θεοδωράκη. Τόν γνωρίζω (ὅπως ξέρετε) πολύ καλά, ἄσχετα ἄν τόν προκάλεσα νά τά πεῖ. Ὁ Μανόλης δέν ἀπαντᾶ σέ κάτι πού ἔχει ἤδη εἰπωθεῖ (ὅπως τό εἶχα γράψει δηλ. κι ἐγώ ἐξ ἀρχῆς γιά τό τίποτε). Τό Χριστός ἀνέστη εἶναι ὕμνος/τροπάριο καί σάν τέτοιο (κατά τόν Μανόλη) πρέπει κυρίως νά ψάλλεται, ὁπότε δέν θά ὑπάρχει καί πρόβλημα ἀπαντήσεως. Ἐγώ πέρσι προσπάθησα κάποιες φορές νά τό λέω ὀλίγον ἐμμελῶς καί νά τό κόβω στό ἐν τοῖς μνήμασι, ὥστε ὁ χορός νά συμπληρώνει τό ζωὴν χαρισάμενος. Δέν εἶναι λύση ὅμως κι αὐτό. Ἰσως ἡ ἐπανάληψη τοῦ ἀκροτελευτίου (καί κατά τόν Θεοδωράκη «τό μή χεῖρον βέλτιστον») νά εἶναι τό προτιμώτερο. Ἄλλωστε, ἐπαναλαμβάνω, τό ΤΜΕ δέν προβλέπει (καμμία) ἀπάντηση.

Πάντως, ἄν καί τό Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος, εἶναι ἀπάντηση στό χαιρετισμό —ἤ καλλίτερα ἀπάντηση στό Χριστός ἀνέστη στήν ἀκολουθία τῆς Τραπέζης—, δέν μπορῶ νά παραθεωρήσω τή γνώμη καί τήν ἐμπειρία τοῦ π. Παπαγιάννη καί τοῦ ἀειμνήστου π. Γ. Ῥήγα. Σκεπτόμενος μάλιστα ὅτι τό Ἀμήν στά λατρευτικά μας ἔχει περισσότερο τήν ἔννοια τοῦ «ἀληθῶς» καί λιγότερο τοῦ «μακάρι-γένοιτο», ἴσως δικαιολογηθεῖ καί αὐτή ἡ —ἐπικρατήσασα— ἄποψη καί πρακτική, ὡς ἀπάντηση στόν ὕμνο.

ΥΓ. 1) Ὁ Μανόλης ἐπίσης δέν ἀπαντάει στό θέμα Τήν τιμιωτέρανΦωτίζου, φωτίζου, ἀφοῦ ἐκ προοιμίου τό ἀπορρίπτει.
2) Σχετικό θέμα περί τῆς ἀπολύσεως κατά τήν Διακαινήσιμον ὑπάρχει ἐδῶ.
3) Εἴδαμε ὅτι «ἡ διαλογικὴ ἀπόλυση λείπει ἀπὸ τὰ παλαιὰ τυπικὰ καὶ τὸ τυπικὸν τοῦ Κωνσταντίνου (1838)» καί ὑπῆρχε μόνον τό Χριστός ἀνέστη... ὁλόκληρον μόνον γιά τήν Διακαινήσιμο, ὅπως τελικά φαίνεται νά διασώζεται καί στό ΤΜΕ. Τό Χριστός ἀνέστη... ὁλόκληρον ἐπεκτάθηκε σέ ὅλη τήν πασχάλιο περίοδο (μέχρι τῆς ἀποδόσεως). Τί γίνεται μέ κάποιους πού (κάκιστα) ἐπεκτείνουν τή διαλογικὴ ἀπόλυση μέχρι τήν ἀπόδοση;


 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ «Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος» λείπει ἀπὸ τὰ παλαιὰ τυπικὰ καὶ τὸν Dmitrievskij γενικῶς (εἰδικῶς βλ. τυπικὸν Μ. Κωνσταμονίτου (1854) τ. 3 σ. 710) καὶ τὸ Ἱερατικὸν (1987) σσ. 79, 82, πρόκειται δὲ γιὰ πρόσφατη ἁγιορειτικὴ ἐξέλιξη τῆς ἀντιφώνησης «Ἀληθῶς ἀνέστη!» τῆς ἀκολουθίας τῆς τραπέζης (Πεντηκοστάριον Κυριακὴ τοῦ Πάσχα, Dmitrievskij τ. 3 σσ. 654, 679-680) καὶ ἄκριτη προσαρμογή της στὶς ἀπολύσεις.
Ἡ ἐπέκταση τῆς μεταγενέστερης διαλογικῆς ἀπόλυσης μετὰ τὴν διακαινήσιμον ἑβδομάδα μειώνει τὴν ἰδιαιτερότητα τῆς ἑβδομάδος αὐτῆς.
 
Last edited:

Μ.Β.

Ματθαίος Βλάχος
Ξαναδιαβάζοντας το μήνυμά μου και βλέποντας το επόμενο του αγαπητού πατρός Μαξίμου, κατάλαβα πως δεν διευκρίνησα καλά και λέμε το ίδιο.
Λέγοντας "απαντώ", εννοώ καλύτερα "συμπληρώνω: ζωήν χαρισάμενος" μετά το "...ἐν τοῖς μνήμασι" της απόλυσης.
Κάτι ανάλογο με το της ενάρξεως.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ξαναδιαβάζοντας το μήνυμά μου και βλέποντας το επόμενο του αγαπητού πατρός Μαξίμου, κατάλαβα πως δεν διευκρίνησα καλά και λέμε το ίδιο.
Λέγοντας "απαντώ", εννοώ καλύτερα "συμπληρώνω: ζωήν χαρισάμενος" μετά το "...ἐν τοῖς μνήμασι" της απόλυσης.
Κάτι ανάλογο με το της ενάρξεως.
Εὐχαριστῶ.
Καλό αὐτό, ἀλλά δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ψάλτη· ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ἱερέα, ἄν θά διακόψει.
Ἐγώ ἔγραψα: «πέρσι προσπάθησα κάποιες φορές νά τό λέω ὀλίγον ἐμμελῶς καί νά τό κόβω στό ἐν τοῖς μνήμασι, ὥστε ὁ χορός νά συμπληρώνει τό ζωὴν χαρισάμενος. Δέν εἶναι λύση ὅμως κι αὐτό».
Ἄν ἔχει ὑπάρξει συνεννόηση, ἔχει καλῶς. Ἄλλως, σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση, ἰσχύει ὡς ἐπανάληψη τοῦ ἀκροτελευτίου, ἀπό τό τίποτε, πού εἶναι τό ὀρθότερο.
Πάντως ἀναλύθηκε ἀρκετά τό θέμα.


 

Μ.Β.

Ματθαίος Βλάχος
Εαν υπάρχει συνεννόηση τα πάντα λύνονται.
Και η επανάληψη του ακροτελευτίου σωστή μου φαίνεται αλλά ίσως πλεονασμός.
Όντως αναλύθηκε αρκετά και εποικοδομητικά.

Χριστός Ανέστη!
 
Χριστός Ανέστη!
Έχω ακούσει όταν λέει ο ιερέας αντί για το Διευχών το Χριστός Ανέστη να απαντούν Ζωήν Χαρισάμενος αντί για το Αληθώς Ανέστη ο Κύριος.
Αυτό είναι λάθος;
Εγώ από ότι είδα δεν βρήκα κάπου που να το γράφει.
Ακόμα μου είπαν ότι έτσι το λένε στο Πατριαρχείο και για αυτό δεν είναι λάθος.
 

ilias nektarios

Παλιο-μέλος... και μισό!
Mεχρι,πριν καποια χρονια και εγω με τον πατερα μου,αυτο ελεγα...(ζωην χαρισαμενος)
Ομως τα τελευτα 2 χρονια νομιζω,το αλλαξα σε Αληθως Ανεστη ο Κυριος....
Μαλλον ειναι το ποιο σωστο....:)
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Εμείς, πάλι, ακολουθώντας την τάξη που εφαρμόζεται στον Πατριαρχικό Ναό, δεν απαντάμε. Απλά λέει το «Χριστός Ανέστη...» ο ιερέας και εκεί τελειώνει η ακολουθία.
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Εμείς, πάλι, ακολουθώντας την τάξη που εφαρμόζεται στον Πατριαρχικό Ναό, δεν απαντάμε. Απλά λέει το «Χριστός Ανέστη...» ο ιερέας και εκεί τελειώνει η ακολουθία.

Ακριβώς έτσι ξεύρω και εγώ: ΔΕΝ υπάρχει απάντηση. (Ναι, πολλοί ξεύρουνε το «Αληθώς ανέστη ο Κύριος» -- μάλλον πρόκειται για κάποια λαϊκή παράδοση -- και μάλιστα μου το έκαναν παρατήρηση μια φορά στην ενορία μου, «Μα γιατί δεν το λέτε;»)

Αλλά, σημειοτέον είναι ότι αυτή η απόλυσις γίνεται μόνον την Διακαινήσιμο Εβδομάδα· από του Θωμά και μετά, επανέρχεται το «Δι' ευχών». (Εκτός, βέβαια, αν κάνω κάποιο λάθος...)

Απόστολος
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ «Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος» λείπει ἀπὸ τὰ παλαιὰ τυπικὰ καὶ τὸν Dmitrievskij γενικῶς (εἰδικῶς βλ. τυπικὸν Μ. Κωνσταμονίτου (1854) τ. 3 σ. 710) καὶ τὸ Ἱερατικὸν (1987) σσ. 79, 82, πρόκειται δὲ γιὰ πρόσφατη ἁγιορειτικὴ ἐξέλιξη τῆς ἀντιφώνησης «Ἀληθῶς ἀνέστη!» τῆς ἀκολουθίας τῆς τραπέζης (Πεντηκοστάριον Κυριακὴ τοῦ Πάσχα, Dmitrievskij τ. 3 σσ. 654, 679-680) καὶ ἄκριτη προσαρμογή της στὶς ἀπολύσεις.


Τὴν ἀπάντηση στὸ «Χριστὸς ἀνέστη» ἀγνοεῖ καὶ τὸ τυπικὸ τῆς Διονυσίου σ. 494.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τὴν ἀπάντηση στὸ «Χριστὸς ἀνέστη» ἀγνοεῖ καὶ τὸ τυπικὸ τῆς Διονυσίου σ. 494.
Εὐχαριστοῦμε. Βλέπω ὅμως στήν ἴδια σελίδα, ὅτι στήν ἀκολουθία τῆς μεταλήψεως (στή συνέχεια μετά τήν α΄ ὥραν), πού ὁ ἱερεύς ἐκφωνεῖ τό «Χριστὸς ἀνέστη» μετά τήν ἀπόλυση (ἀντί τοῦ «Δι᾿ εὐχῶν») ὁ διαβαστής ἀπαντάει «Ἀληθῶς ἀνέστη ὁ Κύριος».


 

ilias nektarios

Παλιο-μέλος... και μισό!
Την περιοδο του Πασχα,ως γνωστον,αντι του Δι'ευχων,ο ιερεας εκφωνει το Χριστος Ανεστη εκ νεκρων κλπ.
Θα ηθελα να ρωτησω,επιβαλλεται να ''απαντησει'' ο ψαλτης,οπως το Αμην,του Δι'ευχων;
Αν ναι,μηπως πρεπει να ψαλλει το ''Αληθως Ανεστη ο Κυριος'';
Αλλοι ψαλτες,δεν λενε τιποτα.
Ποιο ειναι το σωστο;
Ευχαριστω!
 
Top