Η μουσική γραφή του Νηλέως Καμαράδου

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Κοιτώντας υλικό στη σελίδα για τα Χειρόγραφα μελών Νηλέως Καμαράδου είδα και κείμενα γραμμένα σε μια ιδιαίτερη γραφή Βυζαντινής μουσικής, την οποία αναφέρει και ο Βουδούρης και η οποία δεν έγινε ποτέ κοινά αποδεκτή. Δεν είχα καταλάβει τότε για ποιό πράγμα μιλούσε ο Βουδούρης. Νόμιζα οτι εννοούσε την πιό συμβατική γραφή του Καμαράδου με τις συχνά σημειωμένες έλξεις και διαστολές όπως στα παραδείγματα που είχα ανεβάσει παλαιότερα εδώ. Αλλά όχι, πρόκειται σαφώς για κάτι άλλο.

Υπάρχει κάποιο κείμενο (δικό του ή άλλο) που να περιγράφει τη νεωτερική αυτή γραφή; Γνωρίζει κανείς παραπάνω στοιχεία; Ευχαριστώ.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Υπάρχει κάποιο κείμενο (δικό του ή άλλο) που να περιγράφει τη νεωτερική αυτή γραφή; Γνωρίζει κανείς παραπάνω στοιχεία; Ευχαριστώ.

Σύμφωνα με τον Βουδούρη (Μουσικοκριτικά, σελ. 396, §105) δεν έγραψε ο Καμαράδος κανένα θεωρητικό για τη νεωτερική αυτή γραφή.
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Θα είχε ενδιαφέρον τότε να γραφτούν συνοπτικά κάποια πράγματα για αυτή τη γραφή. Ποιά νέα σημάδια προσέθεσε ο Νηλεύς; Τί ακριβώς έκανε με το θέμα του ρυθμού; Μπορούμε να βρούμε ένα κλασσικό μέλος και να το αντιπαραθέσουμε με καταγραφή του από το Νηλέα;
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Ψάχνοντας να βρώ παραδείγματα της γραφής του Νηλέως στο αρχείο του που δημοσίευσε το ίδρυμα Λίλιαν Βουδούρη έπεσα πάνω σε μέλη με σημειωμένα ισοκρατήματα. Αυτά άραγε ήταν του Νηλέως ή από τρίτο χέρι. Θα προσπαθήσω να ξαναβρώ συγκεκριμένα παραδείγματα να συνδέσω από εδώ.
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Εδώ έχουμε κατά πάσα πιθανότητα παράδειγμα σύνθεσης του Νηλέως (σύμφωνα και με την επιγραφή πάνω αριστερά στο χειρόγραφο). Βλέπουμε
οτι σε σχέση με κλασσικά κείμενα πρό αυτού:

(α) χρησιμοποιεί πολύ συχνά το σημείο της παύσης με γοργό
(β) σημαίνει στο κείμενο συχνά καθυστερήσεις της χρονικής αγωγής
(γ) σημειώνει συστηματικά με απλή και κάποτε μονόγραμμη δίεση την έλξη ή απλά υπενθυμίζει το μικρό διάστημα του ΓΑ πρός το ΔΙ του Πλ. Β' ήχου.
(δ) καταγράφει αναλυτικά κάποιες θέσεις με δίγοργα και παρεστιγμένα γοργά
(ε) όπως και στα κλασσικά κείμενα, δεν σημειώνει διαστολές ούτε ισοκρατήματα.
 

Shota

Παλαιό Μέλος
Εδώ έχουμε κατά πάσα πιθανότητα παράδειγμα σύνθεσης του Νηλέως (σύμφωνα και με την επιγραφή πάνω αριστερά στο χειρόγραφο). Βλέπουμε
οτι σε σχέση με κλασσικά κείμενα πρό αυτού:

(α) χρησιμοποιεί πολύ συχνά το σημείο της παύσης με γοργό
(β) σημαίνει στο κείμενο συχνά καθυστερήσεις της χρονικής αγωγής
(γ) σημειώνει συστηματικά με απλή και κάποτε μονόγραμμη δίεση την έλξη ή απλά υπενθυμίζει το μικρό διάστημα του ΓΑ πρός το ΔΙ του Πλ. Β' ήχου.
(δ) καταγράφει αναλυτικά κάποιες θέσεις με δίγοργα και παρεστιγμένα γοργά
(ε) όπως και στα κλασσικά κείμενα, δεν σημειώνει διαστολές ούτε ισοκρατήματα.

Δες επίσης το δοξαστικό του Τελώνου και Φαρισαίου με διαστολές, νούμερα κτλ. Είναι γραμμένο το 1906.
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Στη δεύτερη και τρίτη σελίδα εδώ χρησιμοποιεί το διπλό ομαλόν (που το είχα πρωτοδεί στο Μουσικό Θησαυρό του Νεκταρίου μοναχού).

Χρησιμοποιεί επίσης μόνογραμμες και δίγραμμες διέσεις για να σημάνει έλξεις (π.χ. το υψωμένο ΚΕ σε θέσεις «άγια») και διαστήματα π.χ. το μικρό διάστημα κάτω από το ΔΙ στο κλιτόν.

Στην τέταρτη σελίδα εδώ χρησιμοποιεί μονόγραμμη δίεση για να δείξει έλξη του ΝΗ πρός τον ΠΑ του Πλ. Β' στην καταληκτική φράση του κειμένου.

Από τα παραπάνω φαίνεται επίσης οτι ο Νηλεύς ακολούθησε σε κάποιο βαθμό τις οδηγίες της Επιτροπής περί της σημείωσης των έλξεων. Εκτός από αυτόν και τον Ψάχο δεν γνωρίζω άλλον εκείνη την εποχή που να το έκανε (αλλά αυτό είναι άλλο θέμα).

Ο φάκελος που τυχαία διάλεξα το συγκεκριμένο κομμάτι βρίσκεται εδώ.
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
(β) σημαίνει στο κείμενο συχνά καθυστερήσεις της χρονικής αγωγής

Σε πολλές θέσεις των μελών του Νηλέως, αλλά και άλλων όπως του Χατζηαθανασίου, εισάγεται το ημιδίαργον (ημιόλιον αργόν, ή ημίαργον, κλπ. όπως αναφέρεται σε θεωρητικά), το οποίο πρωτίστως σημαίνει την παρεμβολή ενός μέτρου τριών χρόνων, και λόγω αυτού, ψαλμώδηση του τμήματος εκείνου με ελαφρά αργότερο χρόνο. Το ημιδίαργον είχε κυρίως αυτή την λειτουργία παλιά (την ψαλμώδηση στον λεγόμενο τρίσημο ρυθμό, ή τρίσημο χρόνο εάν προτιμάτε) όπως εδειξα στο τελευταίο συνέδριο του ΙΒΜ με πλήθος παραδειγμάτων και στοιχείων από έντυπα μουσικά και άλλα βιβλία.
 
Last edited:

Shota

Παλαιό Μέλος
O Νηλέας μάλλον είχε και κάποια δικη του ορθογραφία.
 

Attachments

  • NeleusFarisaiosKenodoxia.JPG
    94.4 KB · Views: 65

Shota

Παλαιό Μέλος
Σε πολλές θέσεις των μελών του Νηλέως, αλλά και άλλων όπως του Χατζηαθανασίου, εισάγεται το ημιδίαργον (ημιόλιον αργόν, ή ημίαργον, κλπ. όπως αναφέρεται σε θεωρητικά), το οποίο πρωτίστως σημαίνει την παρεμβολή ενός μέτρου τριών χρόνων, και λόγω αυτού, ψαλμώδηση του τμήματος εκείνου με ελαφρά αργότερο χρόνο. Το ημιδίαργον είχε κυρίως αυτή την λειτουργία παλιά (την ψαλμώδηση στον λεγόμενο τρίσημο ρυθμό, ή τρίσημο χρόνο εάν προτιμάτε)

Ακριβώς γι'αυτό το πράγμα κάνει λόγο ο Στανίτσας και το χαρακτηρίζει κάπως αρνητικά. Ήταν trademark του Νηλέως, όπως φαίνεται.
 
Last edited:

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Στανίτσας-Σουρλατζής 1982. Μιλούν για διάφορα, μεταξύ των οποίων και για τον Νηλέα Καμαράδο. Ο Στανίτσας λέει για τους ψάλτες της Πόλης που μαζεύονταν στο σπίτι του θείου του όταν αυτός ήταν μικρός. Δύο-τρεις από αυτούς έψελναν με το σύστημα του Νηλέως και εξ αυτής της αναφοράς λέγονται κάποια πράγματα γι' αυτόν.
 

Attachments

  • Στανίτσας-Σουρλατζής περί Νηλέως 1982.mp3
    1.6 MB · Views: 111

dimitris

Παλαιό Μέλος
Το ημιδίαργον είχε κυρίως αυτή την λειτουργία παλιά (την ψαλμώδηση στον λεγόμενο τρίσημο ρυθμό, ή τρίσημο χρόνο εάν προτιμάτε) όπως εδειξα στο τελευταίο συνέδριο του ΙΒΜ με πλήθος παραδειγμάτων και στοιχείων από έντυπα μουσικά και άλλα βιβλία.
Αφού ήταν από παλιά, τί λάθος έκανε ο Καμαράδος που το χρησιμοποιούσε;
 
Last edited:

dimitris

Παλαιό Μέλος
Παρατηρούμε ότι τα δοξαστικά του τριωδίου διαφόρων συγγραφέων και εκτελεστών μοιάζουν σε γενικές γραμμές.
Ποιός ήταν ο πρώτος διδάξας; Ο Νηλέας ή άλλος προγενέστερος;
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Αφού ήταν από παλιά, τί λάθος έκανε ο Καμαράδος που το χρησιμοποιούσε;

Από παλιά το ημιδίαργο παρασήμαινε ψαλμώδηση ολόκληρου μέλους (κυρίως κρατημάτων και κάποιων καταβασιών, αλλά και άλλων μελών) με τον κουτσό χρόνο, αργότερα "υποσκάζοντα". Ο Νηλεύς όμως παρεμβάλλει τέτοια μέτρα μέσα σε δοξαστικά του πάλι με την παρασήμανση του ημιδίαργου. Αυτό, νομίζω, είναι η πρωτοτυπία του. Δεν ανέφερα την λέξη "λάθος".
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
Στανίτσας-Σουρλατζής 1982. Μιλούν για διάφορα, μεταξύ των οποίων και για τον Νηλέα Καμαράδο. Ο Στανίτσας λέει για τους ψάλτες της Πόλης που μαζεύονταν στο σπίτι του θείου του όταν αυτός ήταν μικρός. Δύο-τρεις από αυτούς έψελναν με το σύστημα του Νηλέως και εξ αυτής της αναφοράς λέγονται κάποια πράγματα γι' αυτόν.

Νομίζω κάπου πρέπει να είναι ανεβασμένη όλη η συνέντευξη αυτή, έτσι;

Απόστολος
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Είχε ανέβει στο παλαιό Ψαλτολόγιον αν δεν κάνω λάθος. Δεν κοίταξα εάν υπάρχει ακόμα (είχε γίνει μια αβαρία με τα συννημένα αρχεία λόγω περιορισμένου χώρου τότε).
 
Top