Λιτές Ώρες Μ. Τεσσαρακοστής

Όταν διαβάζονται οι ώρες λιτώς κατά την Μ. Τεσσαρακοστή και τη Μ. Εβδομάδα λέγονται στο τέλος των Τυπικών το Δόξα, και νυν, Την τιμιωτέραν κλπ. ή δεν λέγονται διότι λέγονται στο τέλος της θ΄ ώρας;
 
Δέν ὑπάρχει διαφορά σ᾿ αὐτό τό σημεῖο μεταξύ λιτῶν ἤ μή Ὡρῶν.
Καί στίς δύο περιπτώσεις λέγονται.



Ευχαριστώ πολύ πάτερ.
Αυτήν την υποψία είχα κι εγώ εξ αρχής.
Απλώς διαβάζοντας το Τυπικό του Ρήγα είδα ότι δεν αναφέρει τίποτε γι' αυτά κατά την Μ. Εβδομάδα αλλά μάλλον εννοούνται.
Αυτή ήταν και η αφορμή της ερωτήσεως.
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
Αφορμή από το μήνυμα του κ. Θεοδόσιου Δήμου έχω την επιφύλαξη εάν οι Ώρες της Μεγάλης Εβδομάδας πρέπει να λέγονται λιτές ή εάν πρέπει να ψάλλονται.

Δημήτριος Καλπακίδης
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Ἡ τιμιωτέρα εἶναι μεταγενέστερη προσθήκη (ιδ' αἰ.). «Αἱ ἀκολουθίαι κατακλείονται δι’ ἀπολυτικῆς εὐλογίας εἰσαγομένης καὶ προκαλουμένης καταλλήλως ὑπὸ τοῦ ἀναγνώστου (‘’Ἐν ὀνόματι Κυρίου εὐλόγησον πάτερ’’). Τὰ ἐνδιαμέσως παρεμβαλλόμενα στοιχεῖα (‘’Κύριε, ἐλέησον’’ γ’, ‘’Δόξα Πατρὶ....’’, ‘’Τὴν τιμιωτέραν..’’) εἶναι μεταγενέστερα» (Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὴ τεῦχος ε’ Ἀκολουθίαι τοῦ νυχθημέρου (σημειώσεις πρὸς χρήσιν τῶν φοιτητῶν) Θεσσαλονίκη 1969.σ. 88).
«Ὧραι λιταὶ» εἶναι μεταγενέστερος ὅρος τοῦ «ἄνευ στιχολογίας» ψαλτηρίου.
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Μέ τόν ὅρο «λιτές» ὁ Δημήτρης, ἴσως καί ὁ θέσας καί οἱ περισσότεροι νομίζουμε ὅτι καλοῦνται οἱ Ὡρες κατά τήν Μ. Τεσσαρακοστή καί τήν Μ. Ἑβδομάδα, ὅταν δέν λέμε τά συνήθη τροπάρια «Τὸ πρωῒ εἰσάκουσον τῆς φωνῆς μου...» κλπ. καί τά συνήθη κοντάκια, ἀλλά τό ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς καί τό κοντάκιον ἀντίστοιχα. Αὐτό τήν Μ. Τεσσαρακοστή γίνεται ὅταν στόν Ὄρθρο ἔχουμε «Θεός Κύριος...», τήν δέ Μ. Ἑβδομάδα, παρότι ἔχουμε «Ἀλληλούια» ἔχουμε ὅμως ἰδιαίτερο ἀπολυτίκιο καί κοντάκιο. Ὁ Δημήτρης παίρνει ἀφορμή ἀπό τόν Ῥήγα γιά τήν ψαλμῳδία τῶν «Τὸ πρωῒ εἰσάκουσον τῆς φωνῆς μου...» κλπ. ὁ ὁποῖος τά ὁρίζει. Κοντάκιο ὅμως ὁρίζει τῆς ἡμέρας.

Ὁ Μανόλης μᾶς ἔδωσε τήν συμπληρωματική ἑρμηνεία τοῦ ὅρου «λιτές».


 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Στὰ παλαιὰ τυπικὰ ὁρίζονται τὰ συνήθη τροπάρια τῶν ὡρῶν κατὰ τὴ Μ. Δευτέρα ἕως καὶ τὴ Μ. Τετάρτη (βλ. προσεχὲς τεῦχος 25 Συμβολῆς) καὶ ὄχι τὸ τοῦ (ἀρχικά) μεσονυκτικοῦ (Νυμφίος) κατὰ τὸ μεσημέρι (ἕκτη ὥρα). Τὰ Εὐαγγέλια προσευχῆς καὶ ἐγρήγορσης τῶν (ἀρχικά) παννυχίδων (σήμερα Νυμφίων) δὲν εἰσάγουν ἑορτὴ ποὺ νὰ ἐπιδρᾶ ἀκόμα καὶ στὸ σημαντικὸ (καθημερινό) νόημα τοῦ καιροῦ (καὶ τῶν τροπαρίων) κάθε ὥρας.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Ὧραι λιταί κατά τήν Μ. Τεσσαρακοστήν καλοῦνται αἱ ἐν τῷ Νάρθηκι ἀναγινωσκόμεναι ἄνευ ψαλτηρίου σέ μνῆμες ἁγίων πού συμπίπτουν στό πενθήμερο -ἀπό Δευτέρας ἕως Παρασκευῆς-, διότι κατά τήν Μ. Τεσσαρακοστήν ψάλλονται ἐν τῷ Καθολικῷ λόγῳ ψαλτηρίων καί ψαλλομένων τροπαρίων, προκειμένου καί ἀναγνώσματος εἰς τήν τριθέκτην.

Κατά τήν Μ. Ἑβδομάδα κακῶς ἀποκαλοῦνται «λιταί» (ΤΜΕ, σελ. 355 § 68) διότι τελοῦνται στό Καθολικό ἐπειδή καί ψαλτήρια ἀναγινώσκονται καί τά τροπάρια τῶν Ὡρῶν ψάλλονται καί Προφητεία στήν τριθέκτην ἀναγινώσκεται μετά τοῦ τροπαρίου αὐτῆς.

Αὐτά μοῦ τά εἶπε ὁ πανοσιολογιώτατος γέροντας π. Δοσίθεος τῆς Τατάρνης, μέ τόν ὁποῖον ἐπικοινώνησα.

Δική μου παρατήρηση ἀναφορικά μέ τό ΤΜΕ εἶναι ὅτι, ἄν θεωρεῖ λιτή Ὥρα τήν ἄνευ ψαλτηρίου καί ἄνευ ψαλμῳδήσεως τοῦ εἰδικοῦ τροπαρίου, τότε ὀρθῶς τίς ἀποκαλεῖ ἔτσι, ἐφόσον ὁρίζει προανάγνωση τοῦ ψαλτηρίου καί τό ἀπολυτίκιον Ἰδού ὁ Νυμφίος ἀντί τῶν τροπαρίων.
Ἐπίσης νομίζω ὅτι γιά τίς ἐνορίες δέν τίθεται θέμα ἀντικαταστάσεως τοῦ Ἰδού ὁ Νυμφίος μέ τά τροπάρια.


 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Τὸ ἀπόδειπνον, τὸ μεσονυκτικὸν καὶ οἱ ὧρες τελοῦνται στὸν κυρίως ναὸ μόνον ὅταν γίνονται μετάνοιες (στὸ πενθήμερο ἄνευ ἑορτῆς), γιὰ λόγους εὐρυχωρίας (Συμβολὴ τ. 12 σ. 27).
 
Last edited:

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
π. Μάξιμος;25373 said:

Ἐπίσης νομίζω ὅτι γιά τίς ἐνορίες δέν τίθεται θέμα ἀντικαταστάσεως τοῦ Ἰδού ὁ Νυμφίος μέ τά τροπάρια.

Δηλαδή υποστηρίζετε ότι μπορεί να αποτελεί μια εξαίρεση στον κανόνα χάριν της Μεγάλης Εβδομάδος;
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Δηλαδή υποστηρίζετε ότι μπορεί να αποτελεί μια εξαίρεση στον κανόνα χάριν της Μεγάλης Εβδομάδος;
Ποιόν κανόνα;
1) Τήρηση τοῦ ΤΜΕ καί ὅλων τῶν λειτουργικῶν μας σχετικῶν βιβλίων καί
2) Θεωρῶ ὅτι ἡ Μ. Ἑβδομάδα ἔχει κάτι ξεχωριστό ἀπό τήν Μ. Τεσσαρακοστή. Γι᾿ αὐτό πιστεύω πολύ ὀρθῶς ἡ Κωνσταντινουπολίτικη παράδοση τήν ξεχώρισε ἀπό τήν Μ. Τεσσαρακοστή (πρβλ. http://www.saintlucas.gr/ARTHRA_MELETES/NHSTEIA_TESSARAKOSTHS.htm).


 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Ὅταν δὲ τὰς ὥρας ποιῶμεν, ἡ μὲν θεία Λειτουργία μετὰ τὸ τὴν γ’ ὥραν ψαλθῆναι τελεῖται , ὁ δὲ στίχος ε’ ὥραν εἰσέρχεται, τῆς f’ καὶ τῆς θ’ ἐπὶ τὸ αὐτὸ μετὰ τὴν Λειτουργίαν, τῆς μὲν μετὰ καθίσματος, τῆς δὲ λιτῆς ψαλλομένων» (Ὑποτύπωσις καταστάσεως τῆς Λαύρας τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου (περὶ τὸ 965) ἔκδ. Ἁγιορείτου μοναχοῦ Νικοδήμου (Μπιλάλη) Ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης τόμος β’ Τὰ εὑρισκόμενα κείμενα σ. 216).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Δεῖ εἰδέναι ὅτι τῇ μεγάλῃ ἑβδομάδι μέχρι τῆς ἁγίας πέμπτης τὰς ὥρας ψάλλομεν καὶ τὰς μετανοίας ποιοῦμεν ὁμοίως ταῖς πρὸ αὐτῆς· τῇ μέντοι μεγάλῃ πέμπτῃ, ὁμοίως καὶ τῇ μεγάλῃ παρασκευῇ λιτὰς αὐτὰς ψάλλομεν, τὰ δὲ τροπάρια τῶν Ἁγίων Παθῶν μετὰ τῆς λοιπῆς ἁπάσης ἀκολουθίας ταῖς ὥραις ἐπισυνάπτοντες λιτὰς αὐτὰς ψάλλομεν» (Ὑποτύπωσις καταστάσεως τῆς Λαύρας τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου σ. 222).

«Γνωστέον, ὅτι ἡνίκα ψάλλομεν κανόνα, οἷον οὖν τὴν πρώτην ὥραν, ὁ καθεὶς ψάλλει λιτήν, ὁπότε δὲ τὰ τρία καθίσματα ψάλλομεν, τὸ Ψαλτήριον καὶ τὸ Τριῴδιον, τὴν πρώτην ὁμοῦ πάντες συναγόμενοι μετὰ καθίσματα(τος), ἀποδίδομεν τὴν θ’ ὥραν» (Ὑποτύπωσις τῶν Στουδίου θ’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 230).




 
Top