V_Zacharis
Παλαιό Μέλος
Ας κάνει κάποιος ένα καλό (γιατί εγώ δεν μπορώ-Γρεβενών ένεκα...) και ας σκανάρει το σχετικό απόσπασμα από την "Διάταξη της Αγρυπνίας" του π.Δοσιθέου. Είναι χαρακτηριστικό και νομίζω πως θα βοηθήσει.
Πρέπει ο ψάλτης να κάνει γονυκλισία στο "Σε υμνούμεν" όταν είναι καθημερινή;
- Thread starter petrosgrc
- Start date
- Status
S
savvas
Guest
Χωρίς καμιά διάθεση προσωπικής αντιπαράθεσης, επιτρέψτε μου να καταθέσω και τα παρακάτω καθαρώς επιστημονικά επιχειρήματα στην συζήτηση.
Και αφορά εμάς τους ψάλτες κυρίως. Τα έχουμε πει και τα λέμε κάθε Κυριακή.
Α) στην ακολουθία του Εωθινού Ευαγγελίου (πρώτη εμφάνιση του Σωτήρος μετά την Ανάσταση) και η γλώσσα μας ... μάλλιασε να το λέει:
Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι προσκυνήσωμεν άγιον Κύριον Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον. Τον Σταυρόν Σου χριστέ προσκυνούμεν και την αγίαν σου Ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν....... Δεύτε πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν την του Χριστού αγίαν ανάστασιν.....
Στην μικρά είσοδο, ...μάλιασε η γλώσσα μας να το ψάλλει: "Δεύτε προσκυνήσωμεν και προσπέσωμεν Χριστώ .....
Στην θεία λειτουργία, ο ιερέας πριν τον καθαγιασμό: "Πάλιν και πολλάκις σοι προσπίπτομεν ......."
Οι παρακάτω αναφορές είναι μόνο στον Α ήχο.
Σαββατω εσπέρας : Δεύτε λαοί υμνήσωμεν και προσκυνήσωμεν Χριστόν...
Μεσονυκτικό Τριαδικός κανών ωδή γ:...προσκυνούμεν πιστώς και δοξάζωμεν.
Καθίσματα: ...Σοι προσπίπτομεν, τω αναστάντι εκ τάφου....
Αναβαθμοί : Αγίω Πνεύματι, τιμήν προσκύνησιν, δόξαν και κράτος...
Κανόνες Ωδή Η. Δεύτε λαοί προσκυνήσωμεν τον τόπον...
Στους Αίνους: Την των παθών θείαν μωλώπησιν, σου προσκυνούμεν, Χριστέ ο Θεός...
Μακαρισμοί:
Προσκυνώ σου τα παθήματα ....
Οι απόστολοί σου Κύριε, επι το όρος ... σε ιδόντες προσεκύνησαν...
Τον Πατέρα προσκυνήσωμεν ...
Εωθινόν: ...επέστη ο Κύριος και προσκυνήσαντες αυτόν...
Δοξολογία: Υμνούμε σε, ευλογούμεν σε, προσκυνούμεν σε....
Όλες αυτές οι προσκυνήσεις γίνονται προς τον Σωτήρα και την Αγία Τριάδα και δεν έχουνε το νόημα της άσκησης ή του κανόνα ή της μετάνοιας στο οποίο αναφέρονται οι κανόνες και για το οποίο παραγγέλουν τους χριστιανούς να μη γονατίζουνε την Κυριακή και την περίοδο της Πεντηκοστής.
Αναλυτικά στο Πηδάλιον σελίς 151.
Και αφορά εμάς τους ψάλτες κυρίως. Τα έχουμε πει και τα λέμε κάθε Κυριακή.
Α) στην ακολουθία του Εωθινού Ευαγγελίου (πρώτη εμφάνιση του Σωτήρος μετά την Ανάσταση) και η γλώσσα μας ... μάλλιασε να το λέει:
Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι προσκυνήσωμεν άγιον Κύριον Ιησούν τον μόνον αναμάρτητον. Τον Σταυρόν Σου χριστέ προσκυνούμεν και την αγίαν σου Ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν....... Δεύτε πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν την του Χριστού αγίαν ανάστασιν.....
Στην μικρά είσοδο, ...μάλιασε η γλώσσα μας να το ψάλλει: "Δεύτε προσκυνήσωμεν και προσπέσωμεν Χριστώ .....
Στην θεία λειτουργία, ο ιερέας πριν τον καθαγιασμό: "Πάλιν και πολλάκις σοι προσπίπτομεν ......."
Οι παρακάτω αναφορές είναι μόνο στον Α ήχο.
Σαββατω εσπέρας : Δεύτε λαοί υμνήσωμεν και προσκυνήσωμεν Χριστόν...
Μεσονυκτικό Τριαδικός κανών ωδή γ:...προσκυνούμεν πιστώς και δοξάζωμεν.
Καθίσματα: ...Σοι προσπίπτομεν, τω αναστάντι εκ τάφου....
Αναβαθμοί : Αγίω Πνεύματι, τιμήν προσκύνησιν, δόξαν και κράτος...
Κανόνες Ωδή Η. Δεύτε λαοί προσκυνήσωμεν τον τόπον...
Στους Αίνους: Την των παθών θείαν μωλώπησιν, σου προσκυνούμεν, Χριστέ ο Θεός...
Μακαρισμοί:
Προσκυνώ σου τα παθήματα ....
Οι απόστολοί σου Κύριε, επι το όρος ... σε ιδόντες προσεκύνησαν...
Τον Πατέρα προσκυνήσωμεν ...
Εωθινόν: ...επέστη ο Κύριος και προσκυνήσαντες αυτόν...
Δοξολογία: Υμνούμε σε, ευλογούμεν σε, προσκυνούμεν σε....
Όλες αυτές οι προσκυνήσεις γίνονται προς τον Σωτήρα και την Αγία Τριάδα και δεν έχουνε το νόημα της άσκησης ή του κανόνα ή της μετάνοιας στο οποίο αναφέρονται οι κανόνες και για το οποίο παραγγέλουν τους χριστιανούς να μη γονατίζουνε την Κυριακή και την περίοδο της Πεντηκοστής.
Αναλυτικά στο Πηδάλιον σελίς 151.
π. Χρήστος Μουσελίμης
Παλαιό Μέλος
Δηλαδή αν κατάλαβα καλά σε κάθε παράγγελμα ύμνου τύπου "προσκυνήσωμεν" ή "προσπέσωμεν" ο ψάλτης πρέπει να πέφτει και να κάνει στρωτή μετάνοια
(Συγγνώμη Dimitri που παραβαίνω την οδηγία σου, αλλά...παρίσταται ανάγκη).
π. Μάξιμος
Γενικός Συντονιστής
Ἐπειδή τό θέμα πρέπει νά λήξει, καί νομίζω ὅτι ἔχει λήξει μέ τό δικό μου #14 (χωρίς αὐτό νά εἶναι ἐγωιστικό) ὅπου, γιά ὅποιον καλοπροαίρετο ἤθελε νά μελετήσει, γίνεται προσπάθεια ὁριοθετήσεως καί ἐξηγήσεως τῶν «ἀντιθέτων» γνωμῶν καί τό κυριώτερο ἀντιμετωπίζεται τό θέμα τῆς στάσεως τοῦ ψάλτου (πού εἶναι τό θέμα), θά συνιστοῦσα νά διαβάσετε καί τήν Ἐγκύκλιο τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, ἐξαπολυθεῖσα στά ὅρια τῆς Ἱ. Ἀρχ/πῆς Ἀθηνῶν, πού (ἐκτός ἀπό ἕνα μᾶλλον τυπογραφικό λάθος περί μικρᾶς καί μεγάλης μετανοίας, τό ὁποῖο καλύπτεται ἀπό τήν ὀρθή παράθεση/ἐξήγηση τοῦ μακαριστοῦ π. Ρήγα πού παραθέτει) δίδει ὀρθές ἐξηγήσεις καί κατευθύνσεις ἐπί τοῦ θέματος, ὅπου μεταξύ τῶν ἄλλων ἔγραφε:
....Ἐκ τῶν νεωτέρων Πατέρων ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης διευκρινίζει ὅτι ἡ ἀπαγόρευση δέν περιλαμβάνει τίς λεγόμενες μικρές μετάνοιες πού κάνουμε ὅταν προσκυνοῦμε τίς ἅγιες εἰκόνες. Ἡ 'Εκκλησία δέν ἀπαγορεύει τίς Κυριακές τή λατρευτική προσκύνησι. Γι' αὐτό καί ἀκούεται τό "Δεῦτε προσκυνήσωμεν καί προσπέσωμεν Χριστῷ . . . ". Αὐτές οἱ προσκυνήσεις γίνονται χάριν ἀσπασμοῦ καί δέν ἀπαγορεύονται. Οἱ γονυκλισίες ὅμως εἶναι οἱ λεγόμενες "στρωτές μετάνοιες" δηλ. μέ τό μέτωπο νά ἀκουμπᾶ στό ἔδαφος. Αὐτές ἀπαγορεύονται, διότι ἀντιβαίνουν στόν ἀναστάσιμο καί ἐσχατολογικό χαρακτῆρα τῆς Κυριακῆς, δηλ. τόν χαρμόσυνο καί πανηγυρικό, πού, ὡς ἐκ τούτου, εἶναι ἀσυμβίβαστος μέ κάθε ἔννοια πένθους, πού οἱ μεγάλες μετάνοιες ὑποδηλώνουν. Διά τοῦτο ψάλλει ἡ Ἐκκλησία. "Αὕτη ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασόμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ ".
...Ἡμεῖς προτιμῶμεν νά βασίσωμε τήν ἄποψή μας ὄχι τόσον ἐπί τῆς ἀσκήσεως οἰκονομίας ὑπέρ τῶν γόνυ κλινόντων, ἤ ὀλιγώτερον ἐπί τῆς ἀπολύτου ἰσχύος τῆς ἀπαγορεύσεως, ἀλλά κυρίως ἐπί τοῦ διαχωρισμοῦ τῆς ἐννοίας τῶν "γονυκλισιῶν" ὅπως αὐτή ἀνεπτύχθη ἀνωτέρω, καί ὅπως ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει ἑρμηνεύσει τόν Κανόνα. Ἰδού τί γράφει στήν ἑρμηνεία τοῦ 20οῦ Κανόνος τῆς Α´ Οἰκουμενικῆς. "Σημειώνει δέ ὅτι ὁ παρών Κανών δέν λέγει διά τάς γονυκλισίας τάς παρ' ἡμῶν κοινότερον ὀνομαζομένας μεγάλας μετανοίας, αἵτινες καί προσπτώσεις κυρίως ὀνομάζονται, τάς ὁποίας ὅταν χάριν ἀσπασμοῦ γίνονται ἁγίων εἰκόνων θετέον καί μάλιστα τῶν φρικτῶν μυστηρίων δέν ἐμποδίζει τόσον ὁ 10ος Κανών τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου, οὔτε ἐν Κυριακῇ, οὔτε ἐν ὅλῃ τῇ Πεντηκοστῇ, ὅσον καί τά ἱερά ἄσματα λέγοντα ποτέ μέν "Σοί προσπίπτομεν τῷ ἀναστάντι ἐκ τάφου" ποτέ δέ " Δεῦτε προσκυνήσωμεν καί προσπέσωμεν Χριστῷ τῷ ἀναστάντι "καί ἄλλα τοιαῦτα πολλά . . ." Καί συνεχίζει. "Δέν λέγει, λέγω ὁ κανών διά τάς τοιαύτας γονυκλισίας, ἀλλά διά τήν γονυκλισίαν, καθ' ἥν ἐπάνω εἰς τά γόνατα κείμενοι, προσευχόμεθα, ὅ, τι λογῆς δηλ. κάμνομεν κατά τό ἑσπέρας τῆς ἁγίας Πεντηκοστῆς".
...Δηλ. φρονοῦμεν ὅτι ναί μέν ἡ κατά κυριολεξίαν γονυκλισίαν, ἡ ἐπαφή τῶν γονάτων μέ τό ἔδαφος πρέπει νά ἀποφεύγεται κατά τίς Κυριακές, ἐπειδή οἱ ἱ. Κανόνες εἶναι σαφῶς ἀπαγορευτικοί, οἱ λειτουργοί δέ καί οἱ πιστοί κατά τόν καθαγιασμόν νά κύπτουν τό σῶμα των βαθέως σέ ἐκδήλωση προσκυνηματικῆς καί λατρευτικῆς στάσεως ἐνώπιον τοῦ μυστηρίου. Μέ τόν τρόπον αὐτόν οὔτε οἱ ἱ. Κανόνες παραβιάζονται, ἀλλ' οὔτε καί ἡ εὐλαβής διάθεσις τῶν πιστῶν παραθεωρεῖται καί κατακρίνεται.
Βεβαίως γνωρίζομεν ὅτι ἡ λύσις αὐτή θά προκαλέσει τήν ἀντίδραση ἐκείνων πού συνηθίζουν νά γονατίζουν τίς Κυριακές. Εἶναι ὅμως θέμα ποιμαντικῆς καί λειτουργικῆς ἀγωγῆς νά διδαχθοῦν ὀρθά πῶς καί γιατί οἱ ἱ. Κανόνες ἀπαγορεύουν τίς γονυκλισίες τήν Κυριακή. Τοῦτο εἶναι χρέος τῶν κληρικῶν μας, οἱ ὁποῖοι ὀφείλουν νά ἀναλάβουν ἀγῶνα γιά νά διδάξουν σωστά τούς πιστούς καί γιά νά χρησιμοποιήσουν τό λειτουργικό κήρυγμα πρός ἐπιμόρφωση τῶν ἐνοριτῶν τους. Δέν ὑπάρχει λόγος νά παρεισάγωνται στή θεία λατρεία προσωπικά συναισθηματικά στοιχεῖα πού ἀλλοιώνουν τόν χαρακτῆρα της. Καί δέν χρειάζεται ἐπίσης νά ἀναζητοῦνται κάθε φορά σχήματα ἤ καί προσχήματα γιά νά δικαιολογηθοῦν ἀποκλίσεις, πού δέν φέρουν τήν ἔγκριση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ θ. λατρεία δέν εἶναι ὑπόθεση προσωπική. Ἡ Ἐκκλησία καθορίζει καί αὐτή καθώρισε τόν ἀναστάσιμο χαρακτῆρα τῆς θείας λειτουργίας, ἡ ὁποία ἀπό τήν ἀρχή συνδέθηκε μέ τήν Κυριακή. Τό ὅτι ἡ θ. λειτουργία ἔχει ἀναστάσιμο καί ἐσχατολογικό χαρακτῆρα δέν χρειάζεται νά τό ἀποδείξουμε.
....Ἐκ τῶν νεωτέρων Πατέρων ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης διευκρινίζει ὅτι ἡ ἀπαγόρευση δέν περιλαμβάνει τίς λεγόμενες μικρές μετάνοιες πού κάνουμε ὅταν προσκυνοῦμε τίς ἅγιες εἰκόνες. Ἡ 'Εκκλησία δέν ἀπαγορεύει τίς Κυριακές τή λατρευτική προσκύνησι. Γι' αὐτό καί ἀκούεται τό "Δεῦτε προσκυνήσωμεν καί προσπέσωμεν Χριστῷ . . . ". Αὐτές οἱ προσκυνήσεις γίνονται χάριν ἀσπασμοῦ καί δέν ἀπαγορεύονται. Οἱ γονυκλισίες ὅμως εἶναι οἱ λεγόμενες "στρωτές μετάνοιες" δηλ. μέ τό μέτωπο νά ἀκουμπᾶ στό ἔδαφος. Αὐτές ἀπαγορεύονται, διότι ἀντιβαίνουν στόν ἀναστάσιμο καί ἐσχατολογικό χαρακτῆρα τῆς Κυριακῆς, δηλ. τόν χαρμόσυνο καί πανηγυρικό, πού, ὡς ἐκ τούτου, εἶναι ἀσυμβίβαστος μέ κάθε ἔννοια πένθους, πού οἱ μεγάλες μετάνοιες ὑποδηλώνουν. Διά τοῦτο ψάλλει ἡ Ἐκκλησία. "Αὕτη ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασόμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ ".
...Ἡμεῖς προτιμῶμεν νά βασίσωμε τήν ἄποψή μας ὄχι τόσον ἐπί τῆς ἀσκήσεως οἰκονομίας ὑπέρ τῶν γόνυ κλινόντων, ἤ ὀλιγώτερον ἐπί τῆς ἀπολύτου ἰσχύος τῆς ἀπαγορεύσεως, ἀλλά κυρίως ἐπί τοῦ διαχωρισμοῦ τῆς ἐννοίας τῶν "γονυκλισιῶν" ὅπως αὐτή ἀνεπτύχθη ἀνωτέρω, καί ὅπως ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει ἑρμηνεύσει τόν Κανόνα. Ἰδού τί γράφει στήν ἑρμηνεία τοῦ 20οῦ Κανόνος τῆς Α´ Οἰκουμενικῆς. "Σημειώνει δέ ὅτι ὁ παρών Κανών δέν λέγει διά τάς γονυκλισίας τάς παρ' ἡμῶν κοινότερον ὀνομαζομένας μεγάλας μετανοίας, αἵτινες καί προσπτώσεις κυρίως ὀνομάζονται, τάς ὁποίας ὅταν χάριν ἀσπασμοῦ γίνονται ἁγίων εἰκόνων θετέον καί μάλιστα τῶν φρικτῶν μυστηρίων δέν ἐμποδίζει τόσον ὁ 10ος Κανών τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου, οὔτε ἐν Κυριακῇ, οὔτε ἐν ὅλῃ τῇ Πεντηκοστῇ, ὅσον καί τά ἱερά ἄσματα λέγοντα ποτέ μέν "Σοί προσπίπτομεν τῷ ἀναστάντι ἐκ τάφου" ποτέ δέ " Δεῦτε προσκυνήσωμεν καί προσπέσωμεν Χριστῷ τῷ ἀναστάντι "καί ἄλλα τοιαῦτα πολλά . . ." Καί συνεχίζει. "Δέν λέγει, λέγω ὁ κανών διά τάς τοιαύτας γονυκλισίας, ἀλλά διά τήν γονυκλισίαν, καθ' ἥν ἐπάνω εἰς τά γόνατα κείμενοι, προσευχόμεθα, ὅ, τι λογῆς δηλ. κάμνομεν κατά τό ἑσπέρας τῆς ἁγίας Πεντηκοστῆς".
...Δηλ. φρονοῦμεν ὅτι ναί μέν ἡ κατά κυριολεξίαν γονυκλισίαν, ἡ ἐπαφή τῶν γονάτων μέ τό ἔδαφος πρέπει νά ἀποφεύγεται κατά τίς Κυριακές, ἐπειδή οἱ ἱ. Κανόνες εἶναι σαφῶς ἀπαγορευτικοί, οἱ λειτουργοί δέ καί οἱ πιστοί κατά τόν καθαγιασμόν νά κύπτουν τό σῶμα των βαθέως σέ ἐκδήλωση προσκυνηματικῆς καί λατρευτικῆς στάσεως ἐνώπιον τοῦ μυστηρίου. Μέ τόν τρόπον αὐτόν οὔτε οἱ ἱ. Κανόνες παραβιάζονται, ἀλλ' οὔτε καί ἡ εὐλαβής διάθεσις τῶν πιστῶν παραθεωρεῖται καί κατακρίνεται.
Βεβαίως γνωρίζομεν ὅτι ἡ λύσις αὐτή θά προκαλέσει τήν ἀντίδραση ἐκείνων πού συνηθίζουν νά γονατίζουν τίς Κυριακές. Εἶναι ὅμως θέμα ποιμαντικῆς καί λειτουργικῆς ἀγωγῆς νά διδαχθοῦν ὀρθά πῶς καί γιατί οἱ ἱ. Κανόνες ἀπαγορεύουν τίς γονυκλισίες τήν Κυριακή. Τοῦτο εἶναι χρέος τῶν κληρικῶν μας, οἱ ὁποῖοι ὀφείλουν νά ἀναλάβουν ἀγῶνα γιά νά διδάξουν σωστά τούς πιστούς καί γιά νά χρησιμοποιήσουν τό λειτουργικό κήρυγμα πρός ἐπιμόρφωση τῶν ἐνοριτῶν τους. Δέν ὑπάρχει λόγος νά παρεισάγωνται στή θεία λατρεία προσωπικά συναισθηματικά στοιχεῖα πού ἀλλοιώνουν τόν χαρακτῆρα της. Καί δέν χρειάζεται ἐπίσης νά ἀναζητοῦνται κάθε φορά σχήματα ἤ καί προσχήματα γιά νά δικαιολογηθοῦν ἀποκλίσεις, πού δέν φέρουν τήν ἔγκριση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ θ. λατρεία δέν εἶναι ὑπόθεση προσωπική. Ἡ Ἐκκλησία καθορίζει καί αὐτή καθώρισε τόν ἀναστάσιμο χαρακτῆρα τῆς θείας λειτουργίας, ἡ ὁποία ἀπό τήν ἀρχή συνδέθηκε μέ τήν Κυριακή. Τό ὅτι ἡ θ. λειτουργία ἔχει ἀναστάσιμο καί ἐσχατολογικό χαρακτῆρα δέν χρειάζεται νά τό ἀποδείξουμε.
- Status