V_Zacharis
Παλαιό Μέλος
Το θέμα είναι πιο πολύ φιλοσοφικής φύσης παρά αμιγώς μουσικής. Κι εγώ έχω τέτοιου είδους ενδοιασμούς όταν η συζήτηση έρχεται στο τι είναι αυτό που μπορεί να αλλάξει και τι αυτό που δεν επιδέχεται αλλαγή. Έχει να κάνει και με την χρήση του στην εκκλησία. Να δώσω ένα πολύ απλό παράδειγμα από την μικρή δική μου εμπειρία.
Εδώ και αρκετά χρόνια, ψάλλω τα "χύμα" λειτουργικά, πράξη την οποία έμαθα από την Αγ.Ειρήνη όπου ήμουν δομέστιχος (για όσους δεν το γνωρίζουν ψάλλει ο κ.Λυκ.Αγγελόπουλος εκεί). Όμως ενώ τα λειτουργικά πάντα τα λέγαμε "χύμα" το "Άξιον Εστίν" (τον καιρό που ήμουν εγώ τουλάχιστον-αλλά και τώρα νομίζω αυτό γίνεται) το ψάλλαμε μουσικά στον ήχο συνήθως της Κυριακής και από νεώτερες συνθέσεις (π.χ. Γρηγορίου-Φωκαέως κ.α). Πολλές φορές βέβαια ψάλλαμε και το "συνηθισμένο" του Β' ήχου.
Τι σημαίνει αυτό; Τα λειτουργικά εξυπηρετούν μια πολύ συγκεκριμένη ανάγκη στην λατρεία και δεν επιδέχονται αλλαγή, ενώ το "Άξιον Εστίν" είναι μεν ένας παραδεδομένος ύμνος σε μια συγκεκριμένη μορφή, αλλά επειδή είναι μεγαλυνάριο αφ' ενός και αφ' εταίρου ύμνος "καλυπτήριος" (αν και άλλος είναι ο ορισμός του καλυπτηρίου ύμνου) πέρασε στην μελοποιεία σε πολλούς ήχους (από την εποχή των 3 διδασκάλων κιόλας) και δεν είναι και τόσο μεγάλο το πρόβλημα κατά την γνώμη μου αν η μελοποίησή του μείνει σε κάποια πλαίσια.
Ποια είναι αυτά τα πλαίσια; Πρώτα να μην πάει πάνω από το χρονικό όριο του συνηθισμένου-παλαιού Άξιον Εστίν και μετά να μελοποιηθεί σε εκκλησιαστικό τρόπο μελοποιείας και όχι μακαμοευρωπαϊκόheavymetalαδικο (συμπληρώστε εσείς τι άλλο...). Έτσι και η παλαιά παράδοση μένει (και είναι γνωστό ότι παλαιά το Άξιον Εστίν ψαλλόταν μόνο σε δεύτερο), και οι νέες συνθέσεις εμπλουτίζουν το ρεπερτόριο του ύμνου χωρίς να επιβαρύνουν την λατρεία.
Εκεί λοιπόν (στο Άξιον Εστίν) κατανοώ την αλλαγή που γίνεται χωρίς να επηρεάσει την λατρεία, και για λόγους πλουτισμού του ρεπερτορίου-ποικιλίας-κ.τ.λ.
Ενώ αντίθετα δεν κατανοώ την αλλαγή π.χ. στα λειτουργικά όπου και επηρεάζουν άμεσα την λατρεία (και θεολογικά και πρακτικά-δεν ξέρω τι από τα δύο πιο πολύ-και τα δύο πάντως πολύ) και δεν δικαιολογούν την αλλαγή.
Νομίζω ότι κάπως έτσι πρέπει να ιδωθούν τα πράγματα.
Βλέπω π.χ. ότι τα κοινωνικά κάποιων εορτών πρέπει να ψάλλονται σε έναν συγκεκριμένο ήχο (κατα την τάξη του Πατριαρχείου). Ας πούμε των Θεοφανείων πρέπει να είναι σε ήχο Βαρύ. Ο Χρυσάφης (ο νέος) όμως έχει γραμμένο κοινωνικό σε ήχο Πρώτο. Το ίδιο και ο Δανιήλ! Και ο Χρυσάφης και ο Δανιήλ ήταν πρωτοψάλτες της Μ.Εκκλησίας. Δεν ήξεραν; Μήπως αυτή η παράδοση είναι νεώτερη και όχι ουσιαστική; Μήπως βασίζεται στο ότι ο Πέτρος (πιο δημοφιλής σύνθεση) έχει γράψει αντίστοιχο κοινωνικό σε Βαρύ; Και γιατί ας πούμε "βλάπτω" την παράδοση αν πω κοινωνικό σε πρώτο (που είναι και παλαιότερο) και όχι σε βαρύ;
Δηλαδή όλες οι παραδόσεις θέλουν την αξιολόγησή τους και ανάλογα την διατήρησή τους ή μη, αλλά όλα αυτά όχι βιαστικά ούτε απερίσκεπτα και πάντα με σεβασμό, για κάτι που μπορεί εμείς σήμερα να μην καταλαβαίνουμε γιατί και πως παλαιότερα μπορεί να θεσπίστηκε από ανθρώπους με πολύ καλύτερο μουσικό και θεολογικό αισθητήριο από εμάς σήμερα.
Βέβαια νομίζω ότι και εγώ αλλά κι ο Δημήτρης είμαστε λιγάκι off topic διότι άλλο είναι το θέμα που διαπραγματεύεται η συζήτηση, δηλαδή αυτό της αναλυτική ή μη μουσικής γραφής .
Πολύ σωστά.
Ο καλλωπισμός αυτός των βυζαντινών με τον καλλωπισμό των συγχρόνων...καμία σχέση!
Οι βυζαντινοί όταν καλλώπιζαν ένα κομμάτι, έπαιρναν την βασική ιδέα και το αποτέλεσμα ήταν ένα εντελώς νέο πράγμα, ενώ οι σύγχρονοι παίρνουν ένα παλαιό κομμάτι του αλλάζουν τα φώτα στο παρεστιγμένο διγοργοτρίγοργο και λένε π.χ. Ανοιξαντάρια Θ.Φωκαέως "διασκευασθέντα" υπο Βασιλείου Ζάχαρη Άρχοντος Πρωτοψάλτου κτλ...
Σε αυτό συμφωνώ κι εγώ.
