Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος (δύσκολες ή σπάνιες λέξεις)

Σας καλωσορίζω με χαρά σε μία νέα προσπάθεια – ένα «μοίρασμα» λίγων λεπτών προσωπικής μελέτης.

«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος»

Η εορτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου δεσπόζει κατά τον Αύγουστο και τιμάται ιδιαιτέρως με την καθημερινή τέλεση των Παρακλήσεων. Από 1 έως 13 Αυγούστου ψάλλονται εναλλάξ ο Μικρός και ο Μέγας (Μεγάλος) Παρακλητικός Κανόνας προς τη Θεοτόκο, η οποία αποτελεί το καταφύγιο και το στήριγμα τη μεσίτρια και την ικέτρια των ανθρώπων στον φιλάνθρωπο Θεό. Τα δύο σπουδαία και λαοφιλή ποιήματα υμνολογούν το πρόσωπο και τη ζωή της Παναγίας μητέρας του Κυρίου.

Η διάκριση σε «Μικρό» και «Μέγα» Παρακλητικό Κανόνα δεν θέτει ένα εκ των δύο σε δεύτερη θέση, αλλά, παρόλο που και οι δύο κανόνες έχουν 32 τροπάρια (4 σε κάθε μία εκ των 8 ψαλλόμενων ωδών), ο λεγόμενος «Μέγας» έχει εκτενέστερα τροπάρια και ψάλλεται με πανηγυρικότερο ύφος, γι' αυτό ονομάστηκε «Μέγας».

Ο Μικρός Κανόνας συνετέθη ίσως από κάποιον μοναχό με το όνομα Θεοστήρικτος ή Θεοφάνης ή τον Μητροπολίτη Νικαίας Θεοφάνη τον Ομολογητή τον Γραπτό, κατά τον 8ο αιώνα, και ο Μεγάλος Κανόνας από τον Θεόδωρο Β´ τον Δούκα (Λάσκαρις), πρώτο Αυτοκράτορα της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, κατά τον 13ο αιώνα.

Στο λεξιλόγιο των δύο Παρακλητικών Κανόνων εντοπίζονται λέξεις οι οποίες αδιαμφισβήτητα κατανοούνται δύσκολα, καθώς πρόκειται για λέξεις οι οποίες προέρχονται είτε από ομηρικά κείμενα είτε από αρχαίες ελληνικές διαλέκτους είτε από το λεξιλόγιο των χρόνων συγγραφής του. Συνεπώς, πρόκειται για λέξεις τις οποίες άλλοτε δυσκολευόμαστε και άλλοτε αδυνατούμε να ερμηνεύσουμε.

Έτσι, λοιπόν, καθημερινά θα δημοσιεύονται 3 δύσκολες ή σπάνιες λέξεις από τους δύο Παρακλητικούς Κανόνες προς τη Θεοτόκο.
.
.
.
.
.

«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος» | 1

Οι σημερινές λέξεις από τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα είναι:

🔵 ἀχλὺς

🔵 ἐμπίμπλημι

🔵 εὐμένεια
 

Attachments

  • Εκ του Παρακλητικού Κανόνος.jpg
    Εκ του Παρακλητικού Κανόνος.jpg
    2 MB · Views: 71

giorgosgoudi

Νέο μέλος
Σχετικά με το βελεμνον, παρατηρούμε ότι ολόκληρο το τροπάριο αναφέρεται στην απειλή δολοφονίας, όχι μόνο με τη μεταφορική, αλλά και την κυριολεκτική έννοια. Η απειλή αυτή ήταν μέρος της καθημερινότητας του ποιητή αυτοκράτορα Θεοδώρου και προερχόταν κυρίως από τον εχθρό της αυτοκρατορίας Μιχαήλ Παλαιολόγο. Για το λόγο αυτό ο τελευταίος βρισκόταν και στη φυλακή.

Βελεμνα, ξίφος και λάκκον ηυτρεπισαν. Σπαραξαι και καταβιβασαι εις γην το σώμα..
 
Σχετικά με το βελεμνον, παρατηρούμε ότι ολόκληρο το τροπάριο αναφέρεται στην απειλή δολοφονίας, όχι μόνο με τη μεταφορική, αλλά και την κυριολεκτική έννοια. Η απειλή αυτή ήταν μέρος της καθημερινότητας του ποιητή αυτοκράτορα Θεοδώρου και προερχόταν κυρίως από τον εχθρό της αυτοκρατορίας Μιχαήλ Παλαιολόγο. Για το λόγο αυτό ο τελευταίος βρισκόταν και στη φυλακή.

Βελεμνα, ξίφος και λάκκον ηυτρεπισαν. Σπαραξαι και καταβιβασαι εις γην το σώμα..
Ευχαριστούμε για το πραγματολογικό και ιστορικό σχόλιό σας. Βέβαια, συχνά οι ποιητές όλων των εποχών και όλων των ειδών (θύραθεν ή εκκλησιαστική ποίηση) αποτυπώνουν την πραγματικότητα των εποχών τους ή και επιδράσεις σε αυτούς με αφηρημένες διατυπώσεις, εικόνες ή υπερβολές κ.ά.
 
«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος» | 3

Το λεξιλόγιο της υγείας. Οι σημερινές λέξεις από τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα είναι:

🔵 ἀρρωστία

🔵 ἀσθένεια

🔵 μαλακία

🔵 νόσος

🔵 πάθος
 

Attachments

  • Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 3.jpg
    2.5 MB · Views: 42
«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος» | 6

Οι σημερινές λέξεις από τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα είναι:

🔵
ἀφαιρῶ

🔵
δυσωπῶ

🔵
οἰκτείρω
 

Attachments

  • Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 6.jpg
    Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 6.jpg
    2 MB · Views: 13

nektar

νεοαρχάριος
Ἀπόδοση Ϛ ᾠδῆς στὰ νέα ἑλληνικά, ὡς κανονάρχημα, ὑπὸ Ἀγγέλου Καλογεροπούλου· τὸ κείμενο στὶς πληροφορίες τοῦ video


ᾨΔΗ ϛ'

Τὰ νέφη τῶν λυπηρῶν ἐκάλυψαν, τὴν ἀθλίαν μου ψυχὴν καὶ καρδίαν, καὶ σκοτασμὸν ἐμποιοῦσί μοι Κόρη ἀλλ' ἡ γεννήσασα φῶς τὸ ἀπρόσιτον, ἀπέλασον ταῦτα μακράν, τῇ ἐμπνεύσει τῆς θείας πρεσβείας σου.

Παράκλησιν, ἐν ταῖς θλίψεσιν οἶδα, καί τῶν νόσων ἰατρὸν σὲ γινώσκω, καὶ παντελῆ συντριμμόν τοῦ θανάτου, καὶ ποταμόν τῆς ζωῆς ἀνεξάντλητον, καὶ πάντων τῶν ἐν συμφοραῖς, ταχινὴν καὶ ὀξεῖαν ἀντίληψιν.

Οὐ κρύπτω σου, τὸν βυθὸν τοῦ ἐλέους, καὶ τὴν βρύσιν τῶν ἀπείρων θαυμάτων, καὶ τὴν πηγὴν τὴν ἀέναον ὄντως, τῆς πρὸς ἐμὲ συμπαθείας σου Δέσποινα, ἀλλ' ἅπασιν ὁμολογῶ, καὶ βοῶ καὶ κηρύττω καὶ φθέγγομαι.

Ἐκύκλωσαν, αἱ τοῦ βίου με ζάλαι, ὥσπερ μέλισσαι κηρίον Παρθένε, καὶ τὴν ἐμὴν κατασχοῦσαι καρδίαν, κατατιτρώσκουσι βέλει τῶν θλίψεων, ἀλλ' εὓροιμί σε βοηθόν, καὶ διώκτην καὶ ῥύστην Πανάχραντε.

ΩΔH ΣT΄.

Tὰ σύννεφα τῆς λύπης τὴν ἄθλια σκεπάσανε ψυχὴ μου καὶ τὴν καρδιὰ καὶ μὲ τυλίγει τὸ σκοτάδι Kόρη. Mὰ ἐσὺ ποὺ γέννησες τὸ ἀπρόσιτο φῶς διῶχ’τα τοῦτα μακριὰ Μὲ τὴν αὔρα τῆς θεϊκῆς προσευχῆς σου

Σὲ γνωρίζω παρακάλια σὲ θλίψεις Σὲ γνωρίζω γιατρικὸ στὶς ἀρρώστιες παντελῆ συντριμμὸ τοῦ θανάτου ἀστείρευτο ποτάμι τῆς ζωῆς γιὰ ὅσους βρίσκει ἡ συμφορὰ γρήγορη κι ἄμεση δράση.

Δὲν κρύβω τὸ βυθὸ τοῦ ἐλέους σου τὴ βρύση τῶν ἀπείρων θαυμάτων σου τὴν ὄντως αἰώνια πηγή τῆς συμπόνιας, Δέσποινά μου, γιὰ μένα Σ’ ὅλους τὰ λέω, τὰ φωνάζω τὰ κηρύττω, τὰ κράζω.

Mὲ κυκλῶσαν οἱ ζαλάδες τοῦ βίου ὅπως οἱ μέλισσες τὴν κηρήθρα, Παρθένα κι ἔχουν κουρσέψει τὴν καρδιά μου καὶ μὲ τρῶνε τὰ βέλη τῶν θλίψεων. Mὰ θὰ σ’ εὕρω βοηθὸ καὶ διώκτη καὶ ρύστη Πανάχραντε.
 
Last edited:
«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος» | 10

Οι σημερινές λέξεις από τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα είναι:

🔵 γεραίρω

🔵 κλέος

🔵 μάτην
 

Attachments

  • Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 10.jpg
    Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 10.jpg
    2.1 MB · Views: 9
«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος» | 12

Σήμερα αναλύεται από τον Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα:


🔵 5ο τροπάριο της 6ης ωδής: «Ἐκύκλωσαν αἱ τοῦ βίου με ζάλαι... Πανάχραντε»
 

Attachments

  • Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 12.jpg
    Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 12.jpg
    2.1 MB · Views: 6
🔵 Ολοκληρώνεται, σήμερα, μετά από 13 ημέρες, ο κύκλος των δημοσιεύσεων των σπάνιων ή δύσκολων λέξεων των Παρακλητικών Κανόνων προς την Υπεραγία Θεοτόκο, με τη χάρη του Θεού και τη δική σας αγάπη και συμμετοχή.

Συνολικά δημοσιεύθηκαν 40 λέξεις από το σύνολο των 47 που καταγράφηκαν και ένα τροπάριο που αναλύθηκε (12η δημοσίευση).

«Ἐκ τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος» | 13

Οι σημερινές λέξεις από τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα είναι:

🔵 ἀπολαύω

🔵 ἀφίσταμαι
 

Attachments

  • Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 13.jpg
    Εκ του Παρακλητικού Κανόνος 13.jpg
    1.7 MB · Views: 8
Η Κοίμησις της Θεοτόκου - 15 Αυγούστου

🔵 Το δοξαστικό του εσπερινού της εορτής της Κοιμήσεως είναι ένα ποίημα ανώνυμου ποιητή, το οποίο συνετέθη κατά τον 9ο αιώνα ή αργότερα.

Με εκπληκτικές εικόνες, αμεσότητα και σπάνιο λεξιλόγιο περιγράφει ο ποιητής το γεγονός της Μεταστάσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου και μακαρίζει το πρόσωπό της.

Αποδίδεται στη Νεοελληνική.

Καλή Παναγιά!
 

Attachments

  • Θεαρχίω νεύματι.jpg
    2.7 MB · Views: 6
Top