.[...]
Ὁ Ζαρλίνο καταλήγει εὔλογα ὑποστηρίζοντας ὅτι στοὺς ἀρχαίους ἡ λέξη Ἁρμονία
δὲν σήμαινε παρὰ μιὰ ἁπλὴ μελῳδία. Καὶ ὅτι οἱ ἰδιότητες αὐτῆς τῆς μελῳδίας προέρχονταν περισσότερο ἀπὸ τὴν ζωντανὴ ἀπαγγελία, ἡ ὁρμὴ τῆς ὁποίας ἐνισχυόταν ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ ἀπήγγελλαν τραγουδῶντας, καὶ λιγότερο ἀπὸ τὴν σκέτη διαδοχὴ τῶν νοτῶν, ἡ ὁποία διαδοχὴ δὲν μποροῦσε νὰ ἐκμεταλλευτῇ ὅλες τὶς δυνατότητες, ποὺ τῆς προφέρει σήμερα ἡ τέλεια Ἁρμονία ἡ δική μας. Ἡ δική τοῦς ἀρμονία
, λέει ἐπίσης ὁ Ζαρλίνο [Terza Parte, Capitolo 79. folio 356. in marg.] [sic], συνίστατο σὲ μιὰ
τέλεια συγχορδία ἐπὶ τῆς ὁποίας τραγουδοῦσαν σκοποὺς κάθε λογῆς
, ὅπως περίπου τὸ ἀκοῦμε σήμερα αὐτὸ στὶς τσαμποῦνες μας [
Musettes]
καὶ τὶς λύρες μας μὲ τὸ δοξάρι [
Vielles -σημ. ἔγχορδα μὲ δοξάρι, ποὺ δὲν ἀνήκουν οὔτε στὶς βιόλες, οὔτε στὰ βιολιὰ καὶ κατάγονται ἴσως ἀπὸ τὴν βυζαντινὴ λύρα]. Ραμώ,
Πραγματεία περὶ τῆς Ἁρμονίας ἐξηγημένης μὲ βάση τὶς φυσικές της ἀρχές. Παρίσι, 1722, τύποις Ἰωάννου Βαπτιστοῦ Χριστοφόρου Μπαλάρ, σελ.
142. μτφρ., ἔντονα δικά μου.
Σχόλια: 1) λέει γιὰ τοὺς ἀρχαίους (Ἕλληνες καὶ Ῥωμαίους, ἀλλὰ πιστεύω ὅτι ταιριάζει ἀσφαλέστατα νὰ τὸ θέσουμε σὲ ἐπισκόπηση ὡς πρὸς τὴν ἑλληνικὴ ἐκκλησιαστικὴ μουσική 2) ἐντάσσεται φιλολογικὰ στὴν γνωστὴ
διαμάχη τῶν ἀρχαίων μὲ τοὺς νεώτερους, στὴν ὁποία ἐντάσσονται ἐπισης χωρὶς κἂν νὰ τὸ ὑποψιάζονται πολλὲς σημερινὲς συζητήσεις, διαμάχη ποὺ ἀπασχόλησε φαίνεται περισσότερο τὴν δυτ. Εὐρώπη παρὰ τὸ Βυζάντιο ἢ τὸν Ἀραβικὸ κόσμο 3) εἶναι βαρύνουσας σημασίας βιβλίο, ἴσως τὸ σημαντικότερο ἐγχειρίδιο ἁρμονίας (σὲ ἐπιῥῥοὴ) πρὸ τοῦ ἀντιστοίχου τοῦ Σαίνμπεργκ τὸν 20ὸ αἰῶνα 4) ὅπως μπορεῖ νὰ δῇ κανεὶς καὶ στὸ ἀπόσπασμα. 5) Σύγκρινε τὸ
ἰσοκράτημα μὲ αὐτὴν τὴν σταθερὴ συγχορδία καὶ μὲ τὸν βοηθητικὸ αὐλὸ στοὺς ἄσκαυλους 6) μὲ τὰ περὶ συγχορδίας γιὰ τὸ
Κύριε Ἐλέησον ποὺ
ἄκουσε ὀ Σατωβριάνδος ἐν πλῷ γιὰ τοὺς Ἁγίους Τόπους εναν αἰῶνα περίπου ἀργότερα 7) τὴν ῥητὴ διαβεβαίωση τοῦ Χρυσάνθου ὅτι οἱ Ἕλληνες τοῦ καιροῦ του
δὲν ἔχουν ἁρμονία καὶ ὅτι δὲν τῆς βρίσκουν κανένα γοῦστο, γεγονὸς γιὰ τὸ ὁποῖο ξοδεύει μιὰ σελίδα
Θεωρητικοῦ γιὰ νὰ τοὺς δείξῃ τί εἶναι αὐτὸ τὸ πρᾶγμα
(παρ. 462) 7) τὸ βασικότερο, ἂν ἡ βασικὴ κλίμακα ἀναφορᾶς (
Ὀκτώηχος; πολλὰ ἐρωτηματικὰ) στὴν ῥωμαϊκὴ Ἀνατολὴ ὑπακούει ἀπὸ μόνη της σὲ αὐτὴν τὴν λογικὴ σταθερῆς συγχορδίας καὶ σχηματίζει συγχορδία ἀφ ἑαὐτῆς καὶ χωρὶς νὰ χρειάζεται ἄλλη. Προσθήκη: ὁ Ῥαμὼ γιὰ τὴν δυτικὴ μουσικὴ υἰοθετεῖ τὴν κλίμακα τοῦ Ζαρλίνο (διδύμεια?) ποὺ ἔχει ὅπως τοῦ Χρυσάνθου τόνο μείζονα (9/8) ἐλάσσονα (10/9 ἀντὶ 12/11) καὶ ἐλάχιστο (16/15 ἀντὶ 88/81).
