Κρίσεις και εντυπώσεις από εμφάνιση της χορωδίας του Παναγιωτίδη το 1951

Johnsteff

Στεφούλης Ιωάννης
Στις 29 Δεκεμβρίου 1950, 7μ.μ., ημέρα Παρασκευή, έγινε στο θέατρο Αλίκη, στην Αθήνα, μια διάλεξη από τον εκ Θεσσαλονίκης κατελθόντα Χρίστο Ντάλια (τον οποίον αγνοώ παντελώς) με θέμα "Υμνογράφοι του Δωδεκαημέρου". Την διάλεξη είχε οργανώσει η Ένωση Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών. Στα πλαίσια αυτής της διάλεξης "βυζαντινός χορός εκ Θεσσαλονικής", υπό τη διεύθυνση του Παναγιωτίδη, εκτέλεσε (προφανώς επίκαιρους) βυζαντινούς ύμνους.

Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι να δούμε τις εντυπώσεις που άφησε η εκτέλεση των "βυζαντινών ύμνον" από την χορωδία του Παναγιωτίδη στους ακροατές εκείνης της βραδιάς. Ανάμεσα σ' εκείνους τους ακροατές ήταν και δύο από τα περιφανέστατα μέλη της ελληνικής κοινωνίας, ο λογοτέχνης και ακαδημαϊκός Σ. Μελάς και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κοτζιάς. Πρόκειται για ανθρώπους που όπως ομολογούν οι ίδιοι μέχρι τότε δεν είχαν καθόλου καλή γνώμη για την βυζαντινή μουσική. Και μάλλον είχαν την χειρότερη δυνατή. Όμως η γνώμη τους αυτή άλλαξε άρδην μετά την ακρόαση της χορωδίας Παναγιωτίδη, για την οποία δεν ξέρουν πραγματικά να εκφράσουν τον πιο αληθινό και μεγάλο θαυμασμό τους.

Λέει ο Μελάς με απόλυτη ειλικρίνεια: "Ο βυζαντινός χορός υπό τη διεύθυνση του Παναγιωτίδη μας έδειξε ... πόσο υψηλή, μεγαλοπρεπής, καθαρή και γλυκειά είναι η εκκλησιαστική μας μουσική, που συνήθως την περιφρονούμε..."

Ο Κοτζιάς είναι ακόμη πιο αποκαλυπτικός, καθώς ομολόγησε ότι με πολύ δισταγμό πήγε στην εκδήλωση, ακούγοντας πως θα έχει και βυζαντινή χορωδία, αλλά το άκουσμα ΕΚΕΙΝΗΣ της χορωδίας του άλλαξε τόσο πολύ όλα όσα πίστευε μέχρι τότε για την βυζαντινή μουσική, ώστε να δηλώσει πως "από τη στιγμή αυτή είμαι θερμός θιασώτης της βυζ. μουσικής και υπόσχομαι, δίνω το λόγο της τιμής μου, πως αν ποτέ αποκτήσω τη δυνατότητα, θα ιδρύσω Ινστιτούτο Βυζαντινής Μουσικής"!

Αυτή η μετατροπή των μεγαλύτερων αντιπάλων της βυζαντινής μουσικής στους θερμότερους φίλους της, όταν την ακούνε να ψάλλεται από μεγάλους εκτελεστές ή χορωδίες, αντανακλά και στην αντίδραση του Αθηναγόρα, ο οποίος κυριολεκτικά την συχαίνονταν την ψαλμωδία, και ο οποίος ακούγονταν τον Πρίγγο να εκτελεί με τον μοναδικό του τρόπο ένα απλό κεκραγάριο του πλ. Α΄, σε κάποιον εσπερινό στον πατριρχικό ναό, φώναξε από το θρόνο του "του κρύψαντος το τάλαντον"! Ποιος; Ο Αθηναγόρας!

Δίδαγμα: Η ψαλτική μας όταν εκτελείται σωστά, από χαρισματούχους εκτελεστές, και άγρια θηρία ημερεύει...

Τα του Αθηναγόρα μαρτυρεί ο αείμνηστος π. Κωνσταντίνος Παίκόπουλος (πατήρ του Δημοσθένους), σε συνέντευξη που έδωσε στον αείμνηστο πια Λυκούργο Αγγελόπουλο.
Τα των Μελά και Κοτζιά διασώθηκαν στην ιεροψαλτική εφημερίδα "Ιεροψαλτικός Τύπος της 31/5/1951.

Υ.Γ.

Για όποιον θέλει να ακούσει και να καταλάβει τι άκουσαν και έπαθαν τέτοια αλλοίωση οι Μελάς και Κοτζιάς, ας ακούσει την χορωδία του Παναγιωτίδη με χριστουγεννιάτικους ύμνους.
 

Attachments

  • 1.pdf
    768.6 KB · Views: 100
  • 2.pdf
    640.2 KB · Views: 54
  • 3.pdf
    1.1 MB · Views: 55
  • Κωνσταντίνος Παϊκόπουλος.mp3
    1 MB · Views: 105
Last edited:

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
Στις 29 Δεκεμβρίου 1950, 7μ.μ., ημέρα Παρασκευή, έγινε στο θέατρο Αλίκη, στην Αθήνα, μια διάλεξη από τον εκ Θεσσαλονίκης κατελθόντα Χρίστο Ντάλια (τον οποίον αγνοώ παντελώς) με θέμα "Υμνογράφοι του Δωδεκαημέρου". Την διάλεξη είχε οργανώσει η Ένωση Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών. Στα πλαίσια αυτής της διάλεξης "βυζαντινός χορός εκ Θεσσαλονικής", υπό τη διεύθυνση του Παναγιωτίδη, εκτέλεσε (προφανώς επίκαιρους) βυζαντινούς ύμνους.

Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι να δούμε τις εντυπώσεις που άφησε η εκτέλεση των "βυζαντινών ύμνων" από την χορωδία του Παναγιωτίδη στους ακροατές εκείνης της βραδιάς. Ανάμεσα σ' εκείνους τους ακροατές ήταν και δύο από τα περιφανέστατα μέλη της ελληνικής κοινωνίας, ο λογοτέχνης και ακαδημαϊκός Σ. Μελάς και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κοτζιάς. Πρόκειται για ανθρώπους που όπως ομολογούν οι ίδιοι μέχρι τότε δεν είχαν καθόλου καλή γνώμη για την βυζαντινή μουσική. Και μάλλον είχαν την χειρότερη δυνατή. Όμως η γνώμη τους αυτή άλλαξε άρδην μετά την ακρόαση της χορωδίας Παναγιωτίδη, για την οποία δεν ξέρουν πραγματικά να εκφράσουν τον πιο αληθινό και μεγάλο θαυμασμό τους.

Λέει ο Μελάς με απόλυτη ειλικρίνεια: "Ο βυζαντινός χορός υπό τη διεύθυνση του Παναγιωτίδη μας έδειξε ... πόσο υψηλή, μεγαλοπρεπής, καθαρή και γλυκειά είναι η εκκλησιαστική μας μουσική, που συνήθως την περιφρονούμε..."

Ο Κοτζιάς είναι ακόμη πιο αποκαλυπτικός, καθώς ομολόγησε ότι με πολύ δισταγμό πήγε στην εκδήλωση, ακούγοντας πως θα έχει και βυζαντινή χορωδία, αλλά το άκουσμα ΕΚΕΙΝΗΣ της χορωδίας του άλλαξε τόσο πολύ όλα όσα πίστευε μέχρι τότε για την βυζαντινή μουσική, ώστε να δηλώσει πως "από τη στιγμή αυτή είμαι θερμός θιασώτης της βυζ. μουσικής και υπόσχομαι, δίνω το λόγο της τιμής μου, πως αν ποτέ αποκτήσω τη δυνατότητα, θα ιδρύσω Ινστιτούτο Βυζαντινής Μουσικής"!

Αυτή η μετατροπή των μεγαλύτερων αντιπάλων της βυζαντινής μουσικής στους θερμότερους φίλους της, όταν την ακούνε να ψάλλεται από μεγάλους εκτελεστές ή χορωδίες, αντανακλά και στην αντίδραση του Αθηναγόρα, ο οποίος κυριολεκτικά την συχαίνονταν την ψαλμωδία, και ο οποίος ακούγονταν τον Πρίγγο να εκτελεί με τον μοναδικό του τρόπο ένα απλό κεκραγάριο του πλ. Α΄, σε κάποιον εσπερινό στον πατριρχικό ναό, φώναξε από το θρόνο του "του κρύψαντος το τάλαντον"! Ποιος; Ο Αθηναγόρας!

Δίδαγμα: Η ψαλτική μας όταν εκτελείται σωστά, από χαρισματούχους εκτελεστές, και άγρια θηρία ημερεύει...

Τα του Αθηναγόρα μαρτυρεί ο αείμνηστος π. Κωνσταντίνος Παίκόπουλος (πατήρ του Δημοσθένους), σε συνέντευξη που έδωσε στον αείμνηστο πια Λυκούργο Αγγελόπουλο.
Τα των Μελά και Κοτζιά διασώθηκαν στην ιεροψαλτική εφημερίδα "Ιεροψαλτικός Τύπος 31/5/1951.

Υ.Γ.

Για όποιον θέλει να ακούσει και να καταλάβει τι άκουσαν και έπαθαν τέτοια αλλοίωση οι Μελάς και Κοτζιάς, ας ακούσει την χορωδία του Παναγιωτίδη με χριστουγεννιάτικους ύμνους.

Χριστός ανέστη. Περί του Πολίτη Χρ. Ντάλια ιδού... :Χρήστος Ντάλιας (1907-1998)

Λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Χρήστου Μαλάκη (σημ. όπως φαίνεται και στο β΄ συνημμένο). Γεννήθηκε το 1907 στην Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε μηχανικός στη Γάνδη του Βελγίου και διετέλεσε διευθυντής στο υπουργείο βιομηχανίας. Συμπρωταγωνίστησε στην έκδοση των περιοδικών «Μορφές» και «Νέα Πορεία» της Θεσσαλονίκης. Πέθανε στη Θεσσαλονίκη το 1998.
 
Last edited:

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Για πιο εύκολη ανάγνωση και αρχειοθέτηση.
 

Attachments

  • Ieropsaltikos_Typos_31-5-1951.pdf
    411.9 KB · Views: 39
Last edited:

dimitrios.zaganas

Παλαιό Μέλος
Ευχαριστίες για το ντοκουμέντο! Αν γίνεται να αναρτηθεί ολοκληρωμένη η άποψη του π. Αθ. Τσούμαρη (τέλος δεύτερου άρθρου).

Αξίζει να σημειωθεί το ολιγάριθμον (οκτώ μέλη) του χορού του Αθ. Παναγιωτίδη, και να συσχετισθεί με την τοποθέτηση του ετέρου μεγάλου χοράρχου, Θρ. Στανίτσα, στη συζήτηση με τον Δ. Σουρλαντζή.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Ευχαριστίες για το ντοκουμέντο! Αν γίνεται να αναρτηθεί ολοκληρωμένη η άποψη του π. Αθ. Τσούμαρη (τέλος δεύτερου άρθρου).

Αξίζει να σημειωθεί το ολιγάριθμον (οκτώ μέλη) του χορού του Αθ. Παναγιωτίδη, και να συσχετισθεί με την τοποθέτηση του ετέρου μεγάλου χοράρχου, Θρ. Στανίτσα, στη συζήτηση με τον Δ. Σουρλαντζή.

Λαβέ! Δε λέει και πολλά, την πικρία του εκφράζει μόνο...

4.jpg

Αξίζει να συνδυαστεί και η άποψη του δημάρχου με τα βυζαντινά ακούσματα που μπορεί να είχε μέχρι τότε προκειμένου να βγάλουμε συμπεράσματα και για τη σημερινή πραγματικότητα.

Υ.Γ.

Για όποιον θέλει να ακούσει και να καταλάβει τι άκουσαν και έπαθαν τέτοια αλλοίωση οι Μελάς και Κοτζιάς, ας ακούσει την χορωδία του Παναγιωτίδη με χριστουγεννιάτικους ύμνους.

Χμ... Θέλει σκέψη το πράγμα... Στους ηχογραφημένους ύμνους έπεσε ψαλίδι στις θέσεις διότι αφ' ενός μεν ο Παναγιωτίδης είχε χάσει τη φωνή του, αφ' ετέρου δε γιατί δεν είχε το χορό των παλαιών του μαθητών αλλά νέων που τον πλαισίωσαν πριν λίγο καιρό στην Αθήνα. Ο κ. Δεβρελής μου είπε ότι τον έκραξε όταν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη γιατί ποτέ δεν είχε ψάλλει έτσι το «Χριστός γεννάται» παλαιότερα, χωρίς τις υψηλές θέσεις. Μάλιστα, πριν την ηχογράφηση, του είχε ζητήσει ο Παναγιωτίδης να του στείλει καταγραφές που είχαν κάνει για τον εν Θεσσαλονίκη χορό. Λόγω των παραπάνω παραμέτρων, κάθισε ο Παναγιωτίδης με κάποιον από τους εν Αθήναις (μάλλον τον κ. Νεραντζή) και τα αλλάξανε.

Σχετικά με το Μελά, μάλλον θετικά προδιατεθημένο τον βλέπω προς τη βυζαντινή μουσική, αφού του επιβεβαίωσε προϋπάρχουσα σκέψη του για βυζαντινό χορό σε αρχαία δράματα. Η λέξη «περιφρόνηση» θέλει πιστεύω να εκφράσει μάλλον τη γενικότερη αντίληψη της εποχής του και όχι του ιδίου.

Απορίας άξιον είναι, πάντως, το ποιος θα κατέγραψε τους ύμνους της εν θέματι εκδηλώσεως προκειμένου να κατευθύνουμε την έρευνά μας:wink:.
 
Last edited:

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Συμπληρώθηκε και το συνημμένο του μηνύματος #3.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Το παραπάνω άρθρο του Ιεροψαλτικού Τύπου αποτελεί το β' μισό εκτενέστερου αφιερώματος του περιοδικού «Μορφές», του φύλλου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 1951, με τροποποιημένη την εισαγωγή και προσθήκη επιλόγου. Το αναδημοσιεύει ολόκληρο φωτοαναστατικά ο κ. Δεβρελής στις σελίδες 105-109 του βιβλίου του «Μνήμες» (2016). Μακάρι να βρεθεί και άλλο τέτοιο υλικό, να φωτίσουμε την εποχή εκείνη!
Αναφέρονται στο πλήρες κείμενο και τα μέλη που έψαλε ο χορός:
α) Χριστός γεννάται
β) Εξεπλήττετο ο Ηρώδης
γ) Τι σοι προσενέγκωμεν Χριστέ
δ) Συγκαταβαίνων ο Σωτήρ
ε) Το αληθινόν φως
Τα α΄, γ΄ και ε΄ διασώζονται σε πάρτα της εποχής εκείνης που ανήρτησα προχθές εδώ. Αποδεικνύεται και αυτό που έγραψα παραπάνω για το «Χριστός γεννάται». Τα γ΄ και ε΄ υπάρχουν και στην πάρτα της Βυζαντινής Συμφωνίας (1955) στην αναλυτικότερη γραφή του κ. Δεβρελή, αλλά το 1950 δεν είχε γνωρίσει ακόμη τον Παναγιωτίδη, οπότε το πιθανότερο είναι πως τα κείμενα είχαν τη μορφή της πάρτας που παραπέμπω.
Το δ΄ το έχουμε ακούσει να το ψάλλει ο Παναγιωτίδης με άλλους ψάλτες εδώ, από την ανάρτηση αυτή, αλλά μάλλον χωρίς κείμενο, οπότε δε μπορούμε να βγάλουμε κανένα ασφαλές συμπέρασμα για το πώς το παρουσίασε.
 
Top