Γιώργος Μ.
Γιώργος Μπάτζιος
Σε ένα τροπάριο της Στ΄ ωδής του σημερινού όρθρου (22 Ιουλίου) διαβάζουμε:
Δεν ξέρω αν η γραφή «τῆς ἀθυμίας τὸν καύσωνα, ἐξῆρας τῶν Μαθητῶν» επιβεβαιώνεται από τους ειδήμονες των χειρογράφων και των εκδόσεων, αλλά μου φαίνεται νοηματικά δύσκολη η σύναψη αυτή («τὸν καύσωνα, ἐξῆρας»). Θα ήταν ορθό να υποθέσουμε ότι η αρχική γραφή ήταν «ἐξήρανας» και για τις ανάγκες του μέτρου διορθώθηκε κάποτε σε «ἐξῆρας»;
ΥΓ Έψαξα πρόχειρα βρω τη χρήση του ρήματος ξηραίνω στην Υμνογραφία και διαπίστωσα ότι χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα αναφορικά με υγρό στοιχείο (πβ. α’ ειρμό κανόνος Μ. Τετάρτης Εσπέρας, «Τμηθείσῃ τμᾶται, πόντος ἐρυθρός, κυματοτρόφος δε ξηραίνεται βυθός»). Μια από τις λίγες περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται για το σημασιολογκό χώρο του πυρός είναι στον Οίκο (μετά τη στ΄ ωδή) του αγίου Βαρθολομαίου (11 Ιουνίου): «Ἐξήρανας τὸν φλογμὸν τῆς πολυθεΐας, δροσισμῷ σου τῆς φαιδρᾶς θεηγορίας υἱοὺς Θεοῦ, τοὺς πρὶν ὀργῆς τέκνα ἐργασάμενος, Βαρθολομαῖε Κυρίου Ἀπόστολε». Έχει όμως σε πλείστα άλλα σημεία μεταφορικά τη σημασία «αναιρώ, καταστρέφω» (πβ. Ναμάτων ζωτικῶν τοῦ θείου Πνεύματος, πλησθείσα Βενέδικτε ἡ ψυχή σου, ποταμοὺς θαυμάτων ἔβλυσε νοσημάτων ξηραίνοντας ἐπήρειαν) και με αυτήν περισσότερο θα μπορούσε να έχει τη θέση του στο εν λόγω τροπάριο.
Ῥημάτων σου δροσισμῷ, τῆς ἀθυμίας τὸν καύσωνα, ἐξῆρας τῶν Μαθητῶν, Σεμνὴ ὡς ἐβόησας, ὁ Χριστὸς ἐγήγερται, ἡ ζωὴ ἐφάνη, ὁ φαιδρὸς ἤστραψεν ἥλιος.
Δεν ξέρω αν η γραφή «τῆς ἀθυμίας τὸν καύσωνα, ἐξῆρας τῶν Μαθητῶν» επιβεβαιώνεται από τους ειδήμονες των χειρογράφων και των εκδόσεων, αλλά μου φαίνεται νοηματικά δύσκολη η σύναψη αυτή («τὸν καύσωνα, ἐξῆρας»). Θα ήταν ορθό να υποθέσουμε ότι η αρχική γραφή ήταν «ἐξήρανας» και για τις ανάγκες του μέτρου διορθώθηκε κάποτε σε «ἐξῆρας»;
ΥΓ Έψαξα πρόχειρα βρω τη χρήση του ρήματος ξηραίνω στην Υμνογραφία και διαπίστωσα ότι χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα αναφορικά με υγρό στοιχείο (πβ. α’ ειρμό κανόνος Μ. Τετάρτης Εσπέρας, «Τμηθείσῃ τμᾶται, πόντος ἐρυθρός, κυματοτρόφος δε ξηραίνεται βυθός»). Μια από τις λίγες περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται για το σημασιολογκό χώρο του πυρός είναι στον Οίκο (μετά τη στ΄ ωδή) του αγίου Βαρθολομαίου (11 Ιουνίου): «Ἐξήρανας τὸν φλογμὸν τῆς πολυθεΐας, δροσισμῷ σου τῆς φαιδρᾶς θεηγορίας υἱοὺς Θεοῦ, τοὺς πρὶν ὀργῆς τέκνα ἐργασάμενος, Βαρθολομαῖε Κυρίου Ἀπόστολε». Έχει όμως σε πλείστα άλλα σημεία μεταφορικά τη σημασία «αναιρώ, καταστρέφω» (πβ. Ναμάτων ζωτικῶν τοῦ θείου Πνεύματος, πλησθείσα Βενέδικτε ἡ ψυχή σου, ποταμοὺς θαυμάτων ἔβλυσε νοσημάτων ξηραίνοντας ἐπήρειαν) και με αυτήν περισσότερο θα μπορούσε να έχει τη θέση του στο εν λόγω τροπάριο.
Last edited: