Laosynaktis
Παλαιό Μέλος
Κε ΘεοτοκάτεΤο μήνυμα στο οποίο απαντώ ανήκει σε άλλη συζήτηση, αλλά τελικά κόλλαγε περισσότερο εδώ:
Μήπως αυτό το "ξύπνημα" μπορούσε να γίνει όχι με το να ρίχνει στην πυρά τους απανταχού ψάλτες της εποχής του, αλλά να υποστηρίξει τους γνήσιους εκφραστές της παράδοσης (Πρίγγο, Στανίτσα κλπ.) και να συνεργαστεί μαζί τους, αντί, με τις νεοφανείς θεωρίες που διατύπωσε και με τα ακούσματα της χορωδίας του που προσέφερε, να οικοδομήσει τελικά ύφος και εκτέλεση τελείως ξένα με τα αυθεντικά παραδοσιακά ακούσματα;
Και μήπως σήμερα δεν πάσχουμε τόσο από "μετροφωνία" αλλά μάλλον από κατάχρηση των φωνητικών γυρισμάτων και από έλλειψη γνήσιου και μετρημένου ύφους (απλώς ακούστε ένα πρωινό την ακολουθία από το ραδιόφωνο και θα καταλάβετε...), οπότε οι καραϊκές θεωρίες, αν υποτεθεί ότι τότε έκαναν κάποιο καλό (η έκταση του οποίου είναι συζητήσιμη), σήμερα όχι μόνο δεν έχουν καμία χρησιμότητα, αλλά μάλλον προσθέτουν ένα (ακόμη ανάμεσα στ' άλλα) αλλότριο προς το παραδοσιακό (είτε πατριαρχικό είτε αγιορείτικο) βυζαντινό ύφος;
Λέω εγώ τώρα...
Υ.Γ. Συγχωρέστε μου την παρέμβαση συνάδελφοι, πολύ περισσότερο μετά από μακροήμερη απουσία και σε περίοδο που μάλλον αδυνατώ να γράφω συστηματικά στο Ψαλτολόγιο. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου να μην παρασύρομαι στο εξής σε ανούσιες αντιπαραθέσεις, απλά ορισμένες φορές κάποια πράγματα βγαίνουν από μέσα σου και η πληκτρολόγησή τους φαντάζει απλή λεπτομέρεια (πολύ περισσότερο άμα γίνεται στα γρήγορα και με τυφλό σύστημα...)
Σαφώς και δεν έχω σκοπό αντιπαράθεσης ούτε με την αδελφή που έγραψε το προηγούμενο μήνυμα -και που είναι σημειωτέον από τις πιο ουσιαστικές γυναικείες παρουσίες στο forum μας- ούτε με κανέναν συνάδελφο. Αν ενόχλησε το ύφος (που απλώς μού ήρθε αυθόρμητα ως παραπλήσιο του προηγούμενου μηνύματος) κρατήστε την ουσία, τον προβληματισμό δηλ. στα 2 σημεία που αναφέρω. Και για να τα πω πιο "κομψά":
1) Γιατί ο αείμνηστος Καράς δεν επέλεξε τη συνεργασία με ζωντανούς φορείς της ψαλτικής παράδοσης της εποχής του, παρά αποστασιοποιήθηκε από αυτούς και δημιούργησε στην ουσία ένα δικό του προσωπικό ύφος, το οποίο μετέδωσε και στη χορωδία και τους μαθητές του και το οποίο ύφος δεν έχει καμία ακουστική αναφορά σε φορείς της ψαλτικής παράδοσης;
2) Σήμερα συντρέχουν ακόμα οι κίνδυνοι της μετροφωνίας που υπήρχαν τότε; Γιατί εγώ περισσότερο ακούω αμανέδες στις εκκλησίες μας (μάλλον μακάρι να ήταν πραγματικοί αμανέδες, γιατί θ' ακούγονταν τουλάχιστον πιο ευχάριστα...) και όχι μετροφωνία. Το τελευταίο ίσως το ακούμε από μερικούς παλαιούς ψάλτες. Οι νεώτεροι θα έλεγα ότι έχουν μάλλον το αντίθετο πρόβλημα...
Το αν βέβαια η απάντηση στη μετροφωνία είναι η καραϊκή διδασκαλία είναι άλλο θέμα... Ας τοποθετηθούν όσοι θέλουν στα 2 ζητήματα που έθεσα και μετά βλέπουμε.
Δεν υπόσχομαι ότι θα μπω και θα απαντήσω σύντομα, είμαι λίγο περίεργα από άποψη ενασχολήσεων και κατανομής χρόνου αυτό τον καιρό, αλλά θα επανέλθω όποτε επανέλθω.
Δεν θα σας απαντήσω σ’ όλα αυτά τώρα, γιατί δεν έχω τον απαραίτητο χρόνο. Όμως να ερωτήσω, αν ένας άνθρωπος προσέφερε μια θετική υπηρεσία έστω για την εποχή που την έκανε, έστω κι αν ωφέλησε κάποιους ανθρώπους (γιατί άλλοι μπορεί να μην την χρειάζονταν), δεν είναι αχαριστία να στήνεται συνεχώς στα 5 μέτρα; Κι άλλοι μπορεί να προσέφεραν αυτό που μπορούσαν, όταν χρειαζόταν. Τί θα γίνει; Θα τους σβήσουμε από τον χάρτη, γιατί δεν τους χρειαζόμαστε; Τα σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν;
Η κατάσταση ήταν όπως την περιγράφει η Vetoul_ion και την έζησα κι εγώ τουλάχιστον στο περιβάλλον της Χαλκίδας και των γύρω περιοχών, όπου έμαθα τα πρώτα ψαλτικά από τα μέσα της 10ετίας του 70 και μετά. Όλοι, εκεί τουλάχιστον, μιλούσαν για ?διασκευές?. Ουδείς μπορούσε να πάρει κλασσικό κείμενο και να το ψάλλει όπως έπρεπε, ή και το πετούσε. Επομένως για κάποιους τουλάχιστον, όπως εγώ, η διδασκαλία του Καρά έδωσε την λύση. Αλλά και όλους τους υπόλοιπους ωφέλησε η γενικότερη παρέμβασή του, κι ας μην το παραδέχονται. Δεν ξέρω αν γνωρίζετα την παλαιά διαμάχη Αθηναίων και Θεσσαλονικέων, όπου οι δεύτεροι αποκαλούσαν τους πρώτους ¨ευρωπαϊζοντες? και οι πρώτοι του δέυτερους ?χανεντέδες? και ?χαμπαβέζους? (αγνοώ την ετυμολογία. Ομιλώ όμως ως αυτήκοος). Ποιούς, παρακαλώ, δικαιολογούσε ο Καράς με την εργασία του; Ασφαλώς τους δεύτερους, και γενικότερα όσους έψαλλαν με αναλύσεις, κατηγορώντας τους πρώτους (μπείτε στον κόπο να διαβάσετε λεπτομερώς τους προλόγους, ή και άλλα σημεία, των βιβλίων του). Τώρα τί γίνεται; Όλοι, Βόρειοι και Νότιοι, Ανατολικοί και Δυτικοί, συνασπίστηκαν εναντίον του κοινού εχθρού! Όλοι, απαξάπαντες, έγιναν ?Πατριαρχικοί?, για να αντιμετωπίσουν τον ?διαφθορέα?! Σας παρακαλώ, ξεχωρίστε το ζήτημα της γενικότερης προσφοράς ενός ανθρώπου, τοποθετώντας την και στο σωστό της πλαίσιο, από τις επί μέρους διαφωνίες που μπορείτε να έχετε είτε με τοο ίδιο του το έργο ή με το έργο ημών των επιγόνων του και αποδώστε στο καθένα την απάντησή του, με μελέτη, αλλά και με το χέρι στην καρδιά (ήγουν, με αγαπητική διάθεση). Διαφωνίες μπορεί να έχει ο καθένας (έχω κι εγώ ο ίδιος), αλλά οι άνθρωποι δεν σβήνονται μονοκοντυλιά. Αν τους σβήσουμε, μάλλον εμείς δεν έχουμε την κατάλληλη γνώση και ωριμότητα.
Να αναφέρω και μια άλλη προσφορά του Καρά και να κλείσω.
Αν έχουμε σήμερα τα αυτόγραφα των Τριών Διδασκάλων και το θεωρούμε αυτό υψίστης σημασίας, το οφείλουμε σε άλλους τρεις δασκάλους. Τον Κ. Ψάχο, που διέσωσε τα χφφ του Γρηγορίου και του Χρυσάνθου, στον Καθηγ. Γρ. Στάθη, που φρόντισε και έτρεξε, για να παραμείνουν αυτά στον Ελλαδικό χώρο, και σον Σ. Καρά που φρόντισε να έρθουν τα αυτόγραφα του Χουρμουζίου στην Ελλάδα. Χωρίς καθόλου να υποτιμήσω την προσφορά των πρώτων, θα εξάρω την προσφορά του Καρά, λόγω του ότι τα χφφ βρίσκονταν υπό πολύ χειρότερες συνθήκες (κίνδυνος καταστροφής τους από καιρικές συνθήκες, μιας και η βιβλιοθήκη του ΜΠΤ ?έμπαζε? και ουδείς των εν Κων/πόλει ενδιαφερόταν να την επισκευάσει ή να μεταφέρει τα χφφ αλλού, κίνδυνος απομάκρυνσής της από τους Τούρκους ή και πώλησής της και διασκορπισμού τους ή και καταστροφής τους). Εάν δεν τα είχαμε, να βλέπαμε τότε πόσες μελέτες θα γίνονταν (στα Πανεπιστήμια και εκτός αυτών), ή τέλος πάντων πόσο βάθος και έκταση θα είχαν, πόσα παλαιά μέλη θα κυκλοφορούσαν στο Ψαλτολόγιον κά πολλά. Δεν ξέρω αν τα γνωρίζετε ή αν τα σκέφτεστε αυτά, εγώ όμως δεν μπορώ να μην τα σκεφτώ.
Ίσως δεν σας απάντησα άμεσα στα ερωτήματά σας. Ίσως μιαν άλλη φορά. Εν τω μεταξύ όμως, σας παρακαλώ, σκεφτείτε, αν θέλετε, αυτά που σας γράφω και δέστε μήπως υπάρχει και άλλη ματιά στα ζητήματα που θέτετε.
σας χαιρετώ
?Laosynaktis?
Ήγουν
Ιωάννης Β. Αρβανίτης