Δημήτρη ναι το ξέρω
Το θέμα είναι ότι ο πάτερ Διονύσιος δεν κάνει πάντα αυτό το μεγάλο Δι-Κε όταν έχει ατζέμ το Ζω' ακόμα και όταν ανεβαίνει το μέλος. Φαίνεται και στο Δοξαστικό της ΣΤ' Ώρας των Χριστουγέννων (Δοξαστάριον Ιακώβου) στην φράση "
ἐκπλῆττον καὶ συνέχον". Εκεί κάνει το Ζω' ατζέμ όπως το ακούμε σήμερα. Η ηχογράφηση είναι στο έργο του κ. Χατζηγιακουμή (Μνημεία, Δοξαστικά Ιακώβου).
Η
μόνιμη ύφεσις είναι
ύφεσις 2 μορίων (κάνει τον Κε-Ζω' ελάχιστο ήτοι
8 μόρια, βλ. Κρηπίς, κεφ. ις' Περί τρίτου ήχου), και είναι μόνιμη μέχρι να λυθή δια άλλης φθοράς.
Το ατζέμ κάνει το διάστημα με τον προηγούμενο φθόγγο
6 μόρια.
Το ατζέμ στον Ζω' θέλει τον Κε-Ζω' 6 μόρια. Δεν επηρρεάζει τους γείτονες φθόγγους καθόλου.
Το ατζέμ στον Γα θέλει τον Γα στην θέση του και τον Βου υψωμένο ώστε Βου-Γα 6 μόρια (όλοι σχεδόν τον κατεβάζουν τον Γα (!) και κρατούν σταθερό τον Βου... είναι λάθος αυτό).
Το ατζέμ στον Βου θέλει τον Βου μειωμένο μόνιμα κατά 4 μόρια, ώστε Πα-Βου 6 μόρια.
Το ατζέμ όπου τεθεί, θέλει επί το βαρύ διαστήματα: 6-12-12, και επί το οξύ 12-12, δηλ. επενεργεί επί 5 διαστημάτων (Κρηπίς, κεφ. ις΄ Περί τρίτου ήχου).
------------
Ο
Φωκαέας βέβαια χρησιμοποιούσε κλίμακα
12-9-7 (στα 68 μόρια!), οπότε όπως λέει, το ατζέμ επί
το βαρύ είναι 3-13-12, και επί
το οξύ 12-12 (στα 68 μόρια!).
Οπότε τηρουμένων των αναλογιών, φαίνεται ότι ο Δι-Κε είναι
λίγο μεγαλύτερος (1 μόνο μόριο στα 68) από τον Γα-Δι στο Ζω' ατζέμ.
Αλλά αν πάρουμε σωστά τα πράγματα, η κλίμακα 12-9-7 στα 68 δεν ισχύει, λόγω του λάθους του Χρυσάνθου, και το σωστό είναι:
αντί για 12-9-7:
-- είτε [12, 8+1/3, 7+2/3] στα 68 (με ακέραιους αριθμούς βγαίνει 12-8-8!)
-- είτε [12, 9+1/3, 8+2/3] στα 72 (με ακέραιους αριθμούς βγαίνει 12-9-9!)
(για περισσότερους συγκερασμούς δείτε
εδώ)
Η
σωστή εναρμόνιος του Χρυσάνθου/Φωκαέως είναι: Κε-Ζω' =
4 στα 68, το οποίο βγαίνει
6 στα 72, αν κάνουμε τον συγκερασμό με ακέραιους αριθμούς.
Το πρόβλημα φαίνεται ότι είναι πιο πολύ ο συγκερασμός που δεν είναι καθόλου ακριβής
(είναι σωστός μεν) στα 6/72, καθότι
τ = Ν * logm[λ], και για Ν=72, m=2,
τ = 72 * log2(256/243) = 5.4! αλλά λόγω του συγκερασμού γίνεται
6. Δηλ.
κανονικά ο εναρμόνιος είναι στα 5.4 μόρια και όχι στα 6... (σε σύνολο
72 μορίων).
Συνεπώς Δημήτρη, αν δεχθούμε τον Φωκαέα και το 12-9-7 στα 68,
είναι κοντά σε αυτό που λες, μόνο που αυτός δεν διακρίνει κατέβασμα ή ανέβασμα αλλά πάντα επί
το βαρύ είναι 3-13-12, και επί
το οξύ 12-12 (στα 68!). (αλλά και πάλι όλο αυτό, βασίζεται στο λάθος του Χρυσάνθου 12-9-7)...
------------------
Η Επιτροπή βέβαια έβαλε το εναρμόνιο στα 6/72...
Το ατζέμ και η μόνιμη ύφεσις λύνονται και τα δύο με άλλη φθορά.
Βέβαια συμφωνώ ότι μερικοί μελοποιοί μπορεί να το έχουν όπως το λές, αλλά αυτό σημαίνει, ότι
πρέπει να μεταχειριζόμαστε τα σημάδια, όπως τα χρησιμοποιεί ο κάθε μελοποιός. Όπως και το απλό δίγοργο του Φωκαέα και σχεδόν όλων των παλαιών που
πρέπει να εκτελείται ως «σύγχρονο παρεστιγμένο», διότι έτσι είχαν την θεωρία του διγόργου τότε.
Προσωπικά, δεν μπορώ να δεχθώ ότι κάτι ισχύει, όταν δεν το βλέπω σε παλαιά θεωρητικά βιβλία, και ούτε το βλέπω να ψάλλεται κατά αυτόν τον τρόπο συστηματικά, παρά μόνο σε εξαιρέσεις, που μπορεί να έχουν συμβεί για οποιοδήποτε λόγο (ανθρώπινη φωνή είναι, δεν είναι κομπιούτερ).